جیبوتی؛ عرصه رقابت قدرتهای بزرگ

این پایگاه اولین پایگاه فرامرزی چین است که در سال ۲۰۱۷ گشایش یافت، اما برخی بخش های آن هنوز کاملا به مرحله بهره برداری نرسیده است.

جیبوتی به گونه ای یک نقطه کانونی در زنجیره اقتصادی آفریقا و حاشیه شمالی اقیانوس هند محسوب می شود. این کشور در مدخل دریای سرخ واقع شده و به دریای عربی، خلیج فارس و اقیانوس هند مشرف است.

جیبوتی با قرار گرفتن در ساحل غربی تنگه باب‌المندب و اشراف بر کانال سوئز ، چهارمین آبراه بزرگ بین کشورهای اروپایی، دریای مدیترانه، اقیانوس هند و شرق آفریقا به شمار می‌رود.

برآوردها نشان می دهد سالانه حدود ۳۰ هزار کشتی نفتکش و حمل کالا از این آبراه عبور می کند و جیبوتی عملا به برج دیده بانی این منطقه تبدیل شده است.

همین موقعیت ژئواستراتژیک جیبوتی برای توضیح حضور قدرتهای بزرگ در این کشور و احداث پایگاه نظامی متعدد در آن کافی است.

رقابت قدرتهای بزرگ جهانی برای حضور و احداث پایگاه نظامی در جیبوتی اهمیت ژئواستراتژیک این کشور را در معادلات و مناسبات اقتصادی و نظامی منطقه نشان می دهد. این رقابت ها به حدی است که جیبوتی عملا به یک پادگان بزرگ با حضور نیروهای بیگانه تبدیل شده است.

گزارش های دریافتی حاکیست که هم اکنون پنج پایگاه نظامی متعلق به کشورهای خارجی در جیبوتی وجود دارد و هریک در تلاش برای تقویت حضور نظامی خود در این کشور هستند.

فرانسه

فرانسه از دهه های گذشته پایگاه نظامی خود را در جیبوتی، با بیش از ۱۳۰۰ نیروی نظامی حفظ کرده است.

ایتالیا

ایتالیا  در سال ۲۰۰۹ یک پایگاه نظامی کوچک در جیبوتی تأسیس کرد و همچنان به تقویت نیروهای خود در این کشور اهتمام دارد.

ژاپن

ژاپن در سال ۲۰۱۱ وارد جیبوتی شد و هم اینک ۱۸۰ نظامی ژاپنی در جیبوتی حضور دارند.

چین

 چین در سال ۲۰۱۷ نخستین پایگاه نظامی در خارج از مرزهای خود را در جیبوتی تأسیس کرد.

آمریکا

آمریکا در سال ۲۰۰۱ پایگاه "لمونیر" * را در جیبوتی احداث کرد که چهار هزار نیروی نظامی در آن مستقر هستند و ناوگان بزرگی از هواپیماهای بدون سرنشین آمریکا در آن جای داده شده است. این پایگاه در فاصله تقریبا ۱۰ کیلومتری پایگاه چین قرار دارد.

براساس گزارش رسانه های مختلف ، کشورهای عربستان سعودی، ترکیه ، امارات ، هند و روسیه نیز در سالهای گذشته تلاشهایی برای حضور نظامی در برخی کشورهای این منطقه از جمله سودان داشته اند که هنوز منجر به احداث پایگاه نظامی در این کشور نشده است.

در این میان چین به عنوان رقیب عمده اقتصادی آمریکا ، سرمایه گذاری های هنگفتی  نه تنها در جیبوتی و منطقه شاخ آفریقا بلکه در سراسر قاره سیاه داشته است و به این سرمایه گذاری ها همچنان ادامه می دهد.

چین بزرگترین بندر را در آفریقا احداث کرده ، بزرگترین خط راه آهن را به طول ۷۵۶  کیلومتر بین اتیوپی و جیبوتی ایجاد کرده و با احداث کابل انتقال اطلاعات ، بخش اعظمی از اینترنت آفریقا از کنیا تا یمن را در دست دارد. چین تلاش می کند که این کابل انتقال اطلاعات را به قطب اینترنت منطقه تبدیل کند. به گفته کارشناسان ۹۰ درصد اینترنت اتیوپی از کابل جیبوتی عبور می کند.

خط آهن اتیوپی - جیبوتی

میزان سرمایه گذاری پکن در جیبوتی به حدی است که بیش از ۷۰ درصد تولید ناخالص داخلی جیبوتی را در اختیار گرفته است. به بیان دیگر جیبوتی بیش از ۷۰ درصد تولید ناخالص داخلی خود را به چین بدهکار است.

قدرتهای بزرگ جهان نظیر آمریکا، انگلیس، فرانسه و برخی قدرتهای دیگر هر یک به نوبت و گاه همزمان در آفریقا حضور یافته اند ولی از دو دهه پیش نام چین نیز به این گروه اضافه شده است.

نکته حایز اهمیت در این میان اینکه به نظر می رسد چین طی دو دهه اخیر در عرصه اقتصادی آفریقا، گوی سبقت را از دیگر رقیبان خود ربوده و با فاصله زیادی از آنان قرار گرفته است.

براساس آمار رسمی، مبادلات اقتصادی آمریکا و قاره آفریقا حدود ۷۳ میلیارد دلار ، مبادلات اقتصادی اروپا و قاره سیاه حدود ۱۴۰ میلیارد دلار و مبادلات اقتصادی چین و آفریقا بیش از ۲۰۰ میلیارد دلار برآورد شده است.

این میزان حضور نظامی در منطقه شاخ آفریقا علاوه بر تاکید بر اهمیت راهبردی آن می تواند بیانگر این حقیقت باشد که این منطقه در آینده نه چندان دور آبستن معادلات و مناسبات مهم و پیچیده ای خواهد بود و جیبوتی می تواند زمین بازی جدیدی برای قدرتهای بزرگ منطقه ای و فرامنطقه ای باشد.

* -  LEMONNIER

https://www.washingtonpost.com/world/africa/in-strategic-djibouti-a-microcosm-of-chinas-growing-foothold-in-africa/۲۰۱۹/۱۲/۲۹/a۶e۶۶۴ea-beab-۱۱e۹-a۸b۰-۷ed۸a۰d۵dc۵d_story.html

https://www.forbes.com/sites/hisutton/۲۰۲۰/۰۵/۱۰/satellite-images-show-chinese-navy-is-expanding-overseas-base/#۵c۲۷b۹۹۹۶۸۶۹

https://militarybases.com/overseas/djibouti/