روزنامه اعتماد در گزارشی نوشت: قرن بیست و یک، قرنی پر از بحران‌های ریز و درشتی است که نمونه آن در قرن‌های گذشته یا وجود نداشته یا جهان را بدین‌گونه تحت تاثیر قرار نداده است. بحران مالی سال ۲۰۰۸، جنگ‌های نفتی و حمله به تاسیسات نفتی کشورها و در آخر نیز پاندمی کرونا، معادلات جهانی و همچنین پیش‌بینی برای نرخ رشد اقتصادی جهان را به شدت عوض کرد. به‌گونه‌ای که برآوردهای بانک جهانی و صندوق بین‌المللی پول نشان می‌دهد آثار مالی و روانی این پاندمی بدتر از بحران «افسردگی بزرگ» دهه ۱۹۳۰ خواهد بود به تبع تصمیم دولت‌ها و مردم برای مقابله با کووید-۱۹ ممکن است شکل جهان را برای حدود یک دهه تغییر دهد. این تصمیمات نه تنها اقتصاد، بلکه سیستم بهداشت، سیاست و فرهنگ کشورها را نیز دستخوش دگرگونی می‌کند. باید پذیرفت که پاندمی کرونا زمان و تمرکز برای تصمیم‌گیری و تصمیم‌سازی را تحت تاثیر قرار داده؛ در این شرایط و با در نظر گرفتن اقتصاد سیاسی کشورها، دو انتخاب بسیار مهم پیش‌رو کشورهای درگیر با کروناست، نظارت همراه با برنامه‌ریزی بلندمدت برای کاهش آسیب‌پذیری اقتصاد در برابر بحران‌های ناگهانی یا اتخاذ تصمیم‌های کوتاه‌مدت و ارایه نسخه‌های فوری. در این راستا مجمع جهانی اقتصاد نیز آینده جهان پس از ویروس کرونا را در گرو تصمیم کشورها برای اتخاذ سیاست‌ها می‌داند و معتقد است دو سناریو خوش‌بینانه و واقع‌بینانه برای آینده جهان وجود دارد که رشد اقتصادی را می‌توان با آنها برآورد کرد؛ سناریوهای «یو شکل» (U) و «تیک شکل» (√).
«یو» یا «تیک»؟
پس از بررسی مخاطرات و تاثیرات کرونا بر جهان، باید به یک سوال پاسخ داد؛ فرم تغییر جهان به چه شکل خواهد بود؟ مجمع جهانی اقتصاد برای این پرسش که تقریبا تمام اقتصاددانان و صاحب‌نظران روی آن کار می‌کنند، دو سناریو «یو» و «تیک» شکل را ارایه کرد. «یو» شکل بودن اقتصاد جهان پیش، در حین و پس از کرونا از یک الگوی کلاسیک تبعیت می‌کند که دارای یک مینیمم و بدترین حالت برای یک اقتصاد است. اما پس از مدتی اقتصادها با شتاب به سمت بهبودی حرکت می‌کنند. در این خصوص استیو ریک، اقتصاددان ارشد گروه مطالعاتی CUNA در گزارشی ضمن تاکید بر این موضوع که ماه مارس، بدترین سقوط بازارها و اقتصادها را شاهد بودیم، خاطرنشان کرد که تا پایان ۲۰۲۰ روند بهبودی شتاب بیشتری به خود بگیرد. هر چند به‌زعم اقتصاددانان بازگشت به نوک، به عوامل مختلفی مانند کمک به مصرف‌کننده، ایجاد محرک‌های مختلف برای کسب و کارها و به صورت کلی قوانین پس از کرونا مرتبط است، اما گروه دوم استراتژیست‌ها و اقتصاددانان موج دوم کرونا را مهم‌ترین مانع برای خوش‌بینانه‌ترین سناریو، «یو» می‌دانند. این گروه سناریو «تیک» شکل را واقع‌بینانه‌ترین سناریو برای جهان پس از کرونا می‌دانند. به‌زعم آنها هر چند این سناریو وابسته به سیاست‌های پولی و مالی است، اما نشان می‌دهد که کسب و کارها برای ریکاوری نیاز به یک دوره طولانی دارند. در چارچوب این زمان است که می‌توانند به حالت انعطاف‌پذیر قبلی بازگردند. در این سناریو رسیدن به سطح قابل قبول ممکن است تا سال ۲۰۲۲ به طول بینجامد. باید دید اقتصادها کدام سیاست را انتخاب می‌کنند، «با یا بدون یکدیگر».
زندگی در جهانی متفاوت تر
تاثیر کرونا بر اقتصاد جهانی، قطعا عمیق، طولانی مدت و چه بسا برای برخی کشورهای آسیب‌پذیر ناگوارتر خواهد بود. تجربه کرونا یکی از بزرگ‌ترین شوک‌ها در نسل حال است، چراکه فعالیت‌های اقتصادی روزانه بسیاری از ملت‌ها را در مقیاسی بی‌سابقه و با وسعتی حدود ۲۱۰ کشور و ناحیه آن هم در زمان صلح تغییر داد. افراد بسیاری مجبور به خانه‌نشینی اجباری شدند و کسب و کارهای بی‌شماری نیز یا فعالیت نمی‌کنند یا با ظرفیت‌های بسیار پایین به کار خود ادامه می‌دهند. اقتصاد جهان تجربه کرونا را پشت سر خواهد گذاشت و زنده خواهد ماند، اما با مناسباتی به مراتب متفاوت‌تر. هر روز که می‌گذرد علاوه بر افزایش تبعات انسانی (هر چند با شیب بسیار کمتر نسبت به ماه‌های ابتدایی شیوع این ویروس) هزینه‌های اقتصادی نیز بالا می‌رود. سیستم‌های مالی در جهان نیز در دوراهی کمک به اقتصادهای کوچک و خانگی و کمک به بقای شرکت‌های بزرگ مانده‌اند.
سطوح قابل ملاحظه‌ای از ریسک در جهان ظهور کرده که می‌تواند به نوسانات بی‌سابقه در بازارها بینجامد. به عنوان مثال هر اونس طلا که مهم‌ترین مأمن سرمایه‌گذاران برای روزهای پرتنش است، از ابتدای سال جاری میلادی حدود ۱۵۷ دلار افزایش داشته و از ۱۵۴۶ دلار در ۱۰ ژانویه به ۱۷۰۳ دلار در ۱۵ ماه مه رسید. هر چند در این مدت تقریبا شش ماهه از شناسایی ویروس کرونا، بازار نفت نیز تغییرات زیادی کرد و قیمت هر بشکه نفت از ۶۰.۸ دلار در دهم ژانویه به حدود ۲۹ دلار در روز گذشته کاهش یافت. شاید بدبین‌ترین اقتصاددانان نیز گمان نمی‌کردند روزی یک بیماری تنفسی بتواند در این سطح بر اقتصاد کشورها تاثیر بگذارد که جهان را به سال‌های پیش و پس از شیوع کرونا تقسیم کند.
شروع فعالیت بدون داشتن واکسن
بسیاری از کشورهای اروپایی، آسیایی از جمله چین به تدریج قرنطینه و تعطیلی کسب و کارها را کاهش داده و به نوعی اقتصاد خود را باز کرده‌اند. به عنوان مثال داده‌های اقتصادی در چین نشان می‌دهد سطح فعالیت در این کشور از زمان شیوع کرونا و اعلام قرنطینه برخی شهرها بین ۴۰ تا ۵۰ درصد بود و با وجود ورود به فاز مهار همچنان به ۱۰۰ درصد نرسیده و بین ۷۰ تا ۸۰ درصد در نوسان است. به‌گونه‌ای که برخی کارخانه‌ها و حتی پالایشگاه‌ها با ظرفیتی کمتر از ظرفیت استاندارد به فعالیت خود ادامه می‌دهند. بر اساس آمارهای صندوق بین‌المللی پول، تولید ناخالص داخلی چین در سه ماهه اول سال جاری میلادی کاهش ۳۶.۶ درصدی داشت. این میزان برای اقتصادهای اروپایی مانند فرانسه، اسپانیا و ایتالیا که بیشترین آمار مبتلایان را داشتند به ترتیب حدود ۲۱.۳، ۱۹.۲ و ۱۷.۵ برآورد شد. بازگشایی اقتصادها در حالی است که همچنان هیچ واکسن و درمان قطعی برای این بیماری کشف نشده اما تصمیم‌گیران مزایای ادامه فعالیت‌های اقتصادی را در برابر هزینه‌های بالقوه شیوع موج دوم کرونا قرار می‌دهند. به نظر می‌رسد انتخاب دشوار است، چون هزینه بازگشایی می‌تواند جبران‌ناپذیر شود.