بارندگی‌های یک سال گذشته از بهار ۹۸ که سیل به راه انداخت گرفته تا پاییز و زمستان آن سال و بهار ۹۹ اهالی دیار فارس را که در بیش از ۱۰ سال گذشته بصورت مستمر خشکسالی را دیده بودند شگفت زده و خوشحال کرد و موجب جاری شدن رگه‌های حیات در زمین خشکیده این خطه شد.
بهار ۹۹ رودخانه ها و تالاب‌های این استان جان گرفت و در بسیاری از قنات ها و رودهایی که طی یک دهه گذشته خشکیده بودند دوباره مایه حیات جاری شد و دشت‌ها و مراتع فارس در اردیبهشت این سال تن پوش سبزرنگی به تن کردند.
به واسطه بارش‌های زیاد امسال گونه‌های مختلف گیاهی در عرصه های منابع طبیعی این استان با تراکم چندین برابر بیشتر از سالهای گذشته رشد کرده و جدای از خلق تصاویر زیبا و خاطره انگیز با گذشت زمان و رفتن به سمت تابستان و گرمای هوا،این پوشش گیاهی بسیار متراکم در حال خشک شدن است و یا بزودی خشک خواهد شد و همین کافی است تا کوچکترین جرقه‌ای به آتشی عالم گیر تبدیل شود.
کوچکترین سهل انگاری در این شرایط اعم از روشن کردن آتش در دل طبیعت و یا رها کردن شیشه و بطری آب معدنی در عرصه های منابع طبیعی و باغ ها و اراضی کشاورزی می تواند به خسارتی عظیم در حوزه منابع طبیعی و محیط زیست تبدیل شود.
از ابتدای شروع اردیبهشت ۹۹ تاکنون تقریبا روزی نیست که خبری از آتش سوزی در باغ‌ها،اراضی کشاورزی و عرصه‌های منابع طبیعی استان فارس به گوش نرسد، مساله‌ای که قطعا بارندگی‌های خوب امسال نیز در آن تاثیرگذار است.
مدیرکل هواشناسی استان فارس در گفت و گو با خبرنگار ایرنا بیان کرد: از ابتدای سال زراعی ۹۸- -۹۹ که از مهرماه ۹۸ آغاز شده تاکنون بطور میانگین ۴۴۰ ممیز ۶ دهم (۴۴۰.۶) میلیمتر بارندگی در این استان باریده است.
مسعود دهملایی با بیان اینکه میانگین بلند مدت بارش در مدت مشابه استان فارس ۲۷۵ ممیز ۵ دهم (۲۷۵.۵)میلیمتر است،افزود: مقایسه میزان بارش‌ها از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون نشان از افزایش ۶۰ درصدی میزان بارندگی در فارس دارد.
وی ادامه داد: براساس آمار بارندگی های امسال همه شهرستان های فارس به جز ممسنی که میزان بارش های امسال آن در مقایسه با میانگین بلندمدت منفی یک بوده سایر شهرستان ها بین ۲۲ تا ۱۶۲ درصد افزایش بارش در سال زراعی جاری در قیاس با میانگین بلندمدت داشته اند.
دهملایی اضافه کرد: استان فارس از ابتدای سال زراعی جاری تاکنون در مقایسه با میزان بارش های سال گذشته در مدت مشابه که ۳۷۵ ممیز ۵ دهم میلیمتر بوده نیز شاهد رشد ۱۷ درصدی است.
مدیرکل هواشناسی استان فارس گفت: بی شک افزایش بارندگی ها تراکم بیشتر پوشش گیاهی مراتع و عرصه های منابع طبیعی را نیز در پی داشته که در صورت بی احتیاطی می تواند موجب بروز و افزایش آتش سوزی در اراضی ملی و باغ ها و اراضی کشاورزی شود.
نابودی بیش از ۳۰۰ هزار مترمربع از طبیعت فارس در کمتر از یک ماه
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان فارس نیز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اعلام کرد: از ابتدای اردیبهشت ۹۹ آتش سوزی در منابع طبیعی فارس شروع شده که تاکنون ۱۹ مورد آتش سوزی در عرصه های منابع طبیعی این استان رخ داده که حدود ۳۰ هکتار از این اراضی و طبیعت فارس از این طریق نابود شده است.
شهرام منتصری افزود: علی رغم متراکم شدن پوشش گیاهی امسال، به دلیل افزایش آگاهی و حساسیت عمومی در این باره و تلاش گروه های مردمی و سمن های حافظ محیط زیست،آتش سوزی های امسال در عرصه های منابع طبیعی فارس اغلب در وسعت کم رخ داده است.
وی ادامه داد: از ابتدای سال ۹۹ تاکنون تنها یک مورد آتش سوزی منابع طبیعی نسبتا با وسعت زیاد در فارس رخ داده که متعلق به حریق فراشبند با وسعتی حدود ۵ هکتار بوده و مابقی آتش سوزی ها اغلب در مساحت هزار تا دو هزار متر مربع است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان فارس دلیل این موضوع را عملکرد و آگاهی بسیار بالای مردم در خصوص حفاظت از سرمایه های طبیعی دانست و افزود: اکثریت مردم به این نتیجه رسیده اند که باید عرصه های منابع طبیعی را حفظ و نگهداری کنند.
آمارهای جداگانه در مورد آتش سوزی
موضوع ارایه آمارهای متناقض از آتش سوزی منابع طبیعی فارس مساله ای است که از گذشته وجود داشته و در سال جاری نیز تداوم یافته است.
دستگاه هایی نظیر نیروی انتظامی فارس همواره آماری در خصوص آتش سوزی منابع طبیعی و مراتع این استان منتشر می کنند که از نظر مدیران منابع طبیعی منطبق با واقعیت نیست.
در حالی که به گفته مدیرکل منابع طبیعی استان فارس در سال جاری حدود ۳۰ هکتار از منابع طبیعی این استان در آتش سوزی نابود شده اما پایگاه خبری پلیس فارس تنها در یک روز( ۲۴ اردیبهشت ۹۹) خبر از نابودی ۷۶ هکتار از اراضی طبیعی استان فارس واقع در روستای محمدآباد شهرستان کازرون این استان منتشر کرد.
وجود تناقض در آمار ارایه شده درباره آتش سوزی منابع طبیعی فارس در سال ۹۸ نیز دیده شد به گونه ای که براساس بررسی خبرنگار ایرنا بصورت اتفاقی در بازه زمانی ۲۱ اردیبهشت سال ۹۸ تا دوم تیرماه همین سال خبر آتش سوزی یک هزار و ۱۱۱ هکتار از اراضی منابع طبیعی فارس بر اثر آتش سوزی در پایگاه پلیس فارس منتشر شد در صورتی که مدیرکل منابع طبیعی فارس آن زمان اعلام کرد که از ابتدای سال ۹۸ تا نیمه اول تیرماه سال گذشته تنها ۱۶۴ هکتار از منابع طبیعی فارس در آتش سوخت.
مرجع رسمی اعلام آمار آتش سوزی منابع طبیعی کیست؟
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری فارس در جواب این سوال که همواره آمار منتشر شده درباره آتش سوزی عرصه های منابع طبیعی فارس از سوی ارگان‌های مختلف بسیار متفاوت و ناهمخوان با هم است،گفت: متاسفانه اخباری از سوی دستگاه هایی مانند نیروی انتظامی این استان حاوی آمارهای متفاوت با واقعیت در خصوص آتش سوزی منابع طبیعی منتشر می شود که هرگز با واقعیت همخوان نیست.
منتصری با تاکید بر اینکه اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری فارس و ادارات شهرستانی این نهاد تنها مرجع رسمی اعلام آمارهای آتش سوزی منابع طبیعی در سطح این استان است،بیان کرد: علیرغم اینکه در مکاتباتی با فرماندهی نیروی انتظامی فارس در این باره انجام شده اما همچنان آماردهی در این باره از سوی این نهاد انجام می شود.
وی اضافه کرد: تخمین میزان آتش سوزی در اراضی منابع طبیعی با رصد نقشه‌های هوایی و استفاده از تجهیزات و دانش خاصی ممکن است که در اختیار اداره کل منابع طبیعی و آبخیزداری است و نباید این آمار از سوی سایر ادارات منعکس شود.
درخواست از رسانه‌ها برای درج اخبار آتش
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان فارس خطاب به اصحاب رسانه بیان کرد: این درخواست از خبرنگاران خبرگزاری ها و رسانه های مکتوب این استان وجود دارد که در انعکاس اخبار و گزارش های خود نیز به این موضوع توجه داشته باشند و اطلاعات درباره آتش سوزی عرصه های منابع طبیعی را از دستگاه متولی آن طلب کنند.
او اظهار داشت: به دلیل بارندگی‌های گسترده امسال پوشش گیاهی نیز به نسبت سالهای گذشته در اراضی منابع طبیعی و عرصه های جنگلی این استان بیشتر شده بگونه ای که در بعضی موارد ارتفاع این گیاهان به چند متر رسیده و با گرم شدن هوا و فرارسیدن تابستان این گیاهان خشک و زمینه ای برای شکل گیری آتش است.
توصیه‌هایی که مردم باید جدی بگیرند
وی با اشاره به این مطلب که عامل انسانی دلیل اکثر آتش سوزی‌های منابع طبیعی است اضافه کرد: مردم نباید به هیچ وجه در عرصه های منابع طبیعی و جنگلی آتش روشن کنند و اگر به دامان طبیعت می روند در صورت لزوم دور از بوته ها و درختان اقدام به روشن کردن آتش کنند و حتما قبل از ترک محل نسبت به خاموش شدن آن اطمینان حاصل کنند و روی خاکسترها را نیز با سنگ بپوشانند.
منتصری همچنین گفت: مردم هرگز زباله های خود و خصوصا شیشه و پلاستیک را در طبیعت رها نکنند زیرا هرکدام از این وسایل می تواند مانند ذره بین عمل کند و موجب آتش سوزی شود.
وی اضافه کرد: مردم و اهالی فارس اگر آتش سوزی و یا دود در عرصه های منابع طبیعی این استان مشاهده کردند سریعا موضوع را با تماس تلفنی با شماره ۱۵۰۴ اطلاع دهند تا یگان حفاظت منابع طبیعی سریعا برای خاموش کردن حریق وارد عمل شود.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان فارس مهمترین حافظ عرصه های طبیعی را مردم دانست و اظهار داشت: با توجه به تراکم پوشش گیاهی در عرصه های منابع طبیعی در سال جاری برای حفظ این منابع خدادادی نیاز به همکاری،هوشیاری و مشارکت گسترده مردم است.
همه دستگاه‌های دولتی در حفظ منابع طبیعی وظیفه قانونی دارند
وی بیان کرد: براساس ماده ۴۷ قانون حفاظت و بهره برداری از جنگل ها و مراتع همه دستگاه ها دولتی موظف هستند در مواقع آتش سوزی در عرصه های منابع طبیعی تمام امکانات و نیروهای خود را در اختیار بگذارند.
منتصری ادامه داد: با توجه به بارندگی های خوب امسال و باقی ماندن پوشش های گیاهی سال قبل و افزوده شدن پوشش های جدید، حجم تراکم بسیار بالا است و با گرم شدن هوا خطر بروز آتش سوزی بیش از گذشته احساس می شود و نیاز است که همه مردم و دستگاه های دولتی برای آگاهی بخشی و گسیل امکانات و نیروی انسانی در مواقع احتیاج همت بگمارند.
وی عنوان کرد: تمهیداتی برای پیشگیری از بروز حریق در عرصه های منابع طبیعی از جمله جمع آوری علوفه و صدور مجوز چرای دام برای کاهش حجم تراکم گیاهی در اراضی منابع طبیعی فارس اندیشیده شده است.
استان فارس دارای وسعت حدود ۱۲.۴ میلیون هکتار و تقریباً ۷.۵ درصد از مساحت ایران را در بر می گیرد. از سطح ۱۰ میلیون و ۶۵۶ هزار و ۳۱۱ هکتاری عرصه های منابع طبیعی این استان ، ۲۰.۸ درصد را جنگل، ۱۰.۶ درصد را بیابان و ۶۸.۶ درصد را اراضی مرتعی تشکیل داده اند.
آتش در کمین شهر باغ‌ها
نام باغ و شیراز از دیرباز با یکدیگر گره خورده و این شهر به دارا بودن باغ های زیبا شهره است.وسعت باغ های شیراز اینک نزدیک به یک هزار هکتار است.
بارندگی‌های ماه ها گذشته در شیراز نیز باعث ایجاد پوشش گیاهی متراکم در عرصه های منابع طبیعی و باغ های این شهر شده و اکنون با گرم شدن هوا رفته رفته خطر بروز آتش در فضای سبز،مراتع و باغات شیراز بیشتر می شود.
فرماندار شیراز در گفت و گو با خبرنگار ایرنا،گفت: با توجه به وضعیت بارندگی های دو سال گذشته که گاه به بروز مشکلاتی ناشی از وقوع سیلاب در سال گذشته نیز انجامیده ولی این بارش ها، رویش گیاهان علفی و سرسبزی طبیعت را به دنبال داشته که بهار زیبایی را نیز برای استان فارس و شهرستان شیراز رقم زده است.
محمدرضا امیری افزود: با توجه به این موضوع و خشک شدن گیاهان علفی با فرارسیدن فصل تابستان می بایست برنامه ریزی و تدابیر لازم برای پیشگیری از وقوع آتش سوزی در جنگل‌ها، مراتع و مزارع در سطح شهرستان شیراز اتخاذ شود.
پیشگیری از آتش،تکلیف ارگان ها و تشکل‌ها
وی برنامه ریزی برای کسب آمادگی های لازم در زمینه پیشگیری از وقوع آتش سوزی را یک تکلیف برای همه دستگاه ها و تشکل های مردمی دانست و گفت: مقرر شده از طریق دستگاه‌هایی همچون اداره منابع طبیعی و محیط زیست شهرستان شیراز، با حمایت ادارات استانی متبوع آن‌ها و با همکاری سایر اعضای شورای هماهنگی مدیریت بحران، طرحی در این خصوص برای دستگاه های موظف تهیه شود.
فرماندار شیراز با اشاره به همکاری و اقدامات نیروهای مسلح در وقوع بحران ها اظهار داشت: نیروهای مسلح بر اساس قانون مراتع و جنگل ها و همچنین قانون مدیریت بحران، وظائفی در خصوص آتش سوزی منابع طبیعی به عهده دارند و در حوادث و بحران ها به ویژه سیل و آتش سوزی سال گذشته این نیروها حضور پررنگ و مسئولانه ای داشته اند و این انتظار وجود دارد که در سال جاری نیز در صورت بروز آتش سوزی و بحران حضور پررنگی داشته باشند تا بتوان از گسترش آتش و نابودی بیشتر منابع ملی جلوگیری کرد.
کمبودهای بودجه‌ای و جبران کاستی‌های گذشته
امیری درباره تخصیص اعتبارات لازم در حوزه مدیریت بحران اظهار داشت: با توجه به وضعیت کشور که درگیر تحریم های ظالمانه و بی سابقه است و به دلیل عدم تحقق درآمدها، وضعیت تخصیص اعتبارات نیز دچار مشکلاتی شده است.
وی با اشاره به وقوع بحران های مختلفی در یک سال و نیم گذشته اعم از آتش سوزی منابع طبیعی و سیل و ... که قبل از آن بعضا در شیراز اتفاق نیفتاده بود گفت: ضعف‌های موجود در عملکرد دستگاه ها در این رخدادها احصا و بعضا به مدیران ارگان ها یادآوری شده و مطالعاتی صورت گرفته که در حوادث آتی که امیدواریم مجددا اتفاق نیفتد، ضعف‌ها برطرف شود.
این مقام مسئول بیان کرد: در شرایط بروز بحران ها، بحث مدیریت یا فرماندهی واحد از جمله مسائلی است که مدنظر قرار گرفته اما بعضا شاهد مشکلاتی ناشی از عدم آشنایی به وظایف و یا اطلاعات اندکی برخی دستگاه ها از وضعیت حوزه ماموریتشان هستیم که می بایست توجه بیشتری در این خصوص مدنظر قرار گیرد.
" حافظان شهر من" پیش به سوی نجات طبیعت شیراز
رییس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری شیراز نیز در این باره گفت: طرحی جامع با عنوان "حافظان شهر من" برای جلوگیری از بروز آتش سوزی در باغ‌ها، فضای سبز و مراتع این شهر تهیه شده که از اول خرداد ۹۹ اجرای آن آغاز خواهد شد و تا سی و یکم شهریور ادامه خواهد داشت.
محمدهادی قانع افزود: در سال جاری شاهد بارندگی‌های خوبی بودیم که تا نیمه نخست اردیبهشت ماه جاری نیز ادامه داشت و از طرفی دیگر بیم آن می‌رود که حوادث آتش سوزی به دلیل پوشش‌های گیاهی متراکمی که به وجود آمده در شیراز افزایش یابد.
وی ادامه داد: با توجه به این موضوع، سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری شیراز اقدام به تهیه طرحی جامع با عنوان "حافظان شهر من" کرده که هدف آن پیشگیری و مقابله با آتش‌سوزی های منابع طبیعی کلانشهر شیراز است.
قانع اضافه کرد: در قالب این طرح که شامل ۶ محور از جمله پیش‌بینی و پیش‌آگاهی است، کارشناسان پیشگیری و پرسنل عملیاتی سازمان آتش نشانی شیراز که در ایستگاه‌های سطح شهر حضور دارند از همه باغ‌ها، فضای سبز و عرصه‌های منابع طبیعی بازدید و نقاط پُرخطر و پُرحادثه شیراز را شناسایی می‌کنند.
رییس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری شیراز اظهار داشت: محور بعدی این طرح، آموزش است که در قالب آن آموزش های لازم توسط مربیان توانمند به پرسنل سازمان آتش‌نشانی و سایر سازمان‌های ذی‌ربط مانند منابع طبیعی، محیط زیست، جهاد کشاورزی و در بخش وسیع تر با تهیه کلیپ‌ها، پوستر و بروشور به شهروندان ارائه خواهد شد.
وی بر انجام اقدامات پیشگیرانه در این زمینه تاکید و بیان کرد: پیگیری‌های لازم برای جلوگیری از بروز آتش‌سوزی در نقاط پُر خطر شیراز انجام خواهد شد و از جمله این اقدامات، از بین بردن پوشش های گیاهی مانند علف‌های هرز است که ممکن است موجب آتش‌سوزی شود.
به گفته قانع، در عرصه‌های منابع طبیعی شیراز نیز اقداماتی از جمله تهیه آتش بُرها(ایجاد مانع و شیارکشی حفاظتی) و استقرار تجهیزات لازم در حال انجام است.
وی، کشف حریق را یکی دیگر از مراحل اجرایی طرح یاد شده دانست و افزود: اقدامات مناسب برای شناسایی سریع آتش‌سوزی‌هایی که در سطح منابع طبیعی و مراتع انجام می‌شود در دستور کار قرار گرفته است.
رییس سازمان آتش نشانی و خدمات ایمنی شهرداری شیراز ادامه داد: اطفای حریق، یکی دیگر از محورهای این طرح است که با تهیه تجهیزات، ارائه آموزش‌های لازم و چیدمان مناسب نیروها صورت می‌گیرد و اینکه آتش‌نشانان باید در کمترین زمان ممکن به محل حادثه اعزام شوند و از خسارت بیشتر جلوگیری و حریق را سریعا مهار کنند.
قانع، مرحله آخر این طرح را اقدامات بعد از مهارآتش سوزی عنوان کرد و گفت: لکه‌گیری و اطمینان از خاموش شدن کامل آتش در منابع طبیعی از جمله موارد این مرحله است.
او بیان کرد: طرح جامع "حافظان شهر من" از یکم خردادماه ۹۹ در محدوده عملیاتی باغ‌ها، فضای سبز و مراتع سطح شهر شیراز آغاز می‌شود و تا سی و یکم ادامه خواهد داشت.
وی افزود: همچنین نرم افزار جامع سازمان آتش‌نشانی شیراز در حال ایجاد است تا از طریق آن شهروندان بتوانند نقاط پُر خطر و ناایمن این شهر را شناسایی و آن را اعلام کنند تا برای رفع خطر در این نقاط اقدام شود.