با وجود ستارههای بزرگی در آسمان ادب پارسی همچون سعدی، حافظ و فردوسی، هیچ شاعری در روسیه به اندازه خیام معروف نیست و شیفته ندارد به شکلی که در خانه بسیاری از روشنفکران و افراد کتابخوان در روسیه که تعدادشان کم هم نیست، رباعیات خیام پیدا می شود.
پوتین قدرتمندترین مرد روسیه غالبا رباعیات خیام را میخواند و حتی در برخی مصاحبههای خود قطعهای از او به زبان روسی بازگو میکند.
پوتین در فیلم مستندی که پیش از انتخابات ریاست جمهوری دو سال پیش پخش شد در گفت وگو با آندره کوندراشوف خبرنگار و مجری شبکه ان.ت.و روسیه شعری از خیام خواند و گفت: نرمخو باش نسبت به مردم اگر میخواهی حکیمتر باشی، حکمت خود را برای دیگران دردناک نکن.
رئیس جمهوری روسیه توضیح داد که این شعر به یک اصل در زندگی او تبدیل شده است.
روزنامه کامسامولسکایا پراودا چاپ مسکو برای یافتن پاسخ این پرسش که چرا پوتین به خیام علاقهمند شده است با کارشناسی از دانشگاه دولتی زبانشناسی مسکو به نام دینارا ایدریسووا گفت وگو کرد.
ایدریسووا گفت: خبرنگاران زمانی از علاقه پوتین به خیام اطلاع یافتند که از دفترچه یادداشت وی عکس گرفتند و در آن علاوه بر موضوعاتی همچون قابلیت روبل به عنوان ارز قابل تبدیل و صندوق مالی ثبات بخش، قطعات شعر هم بود.
پوتین در یکی از دفترچه های خود نوشته بود: «گریه نکن فانی از خسران دیروز کار امروز را با معیار دیروز نسنج. نه گذشته نه زمان آینده را باور نکن زمان حال را باور کن- همینک خوش باش.
روزنامه روسی نوشت: خبرنگاران پس از بررسی دریافتند که این ابیات، متعلق به خیام شاعر ایرانی است که پوتین پیش از آغاز دیدار در دفترچه یادداشت خود نوشته است.
پوتین مدتی پیش نیز در پاسخ به سوال خبرنگاری که چگونه از نظر روحی خود را بازسازی می کند، گفت که در این طور مواقع به خیام پناه میبرم.
آنگه که پوتین تعریف کرده، کتاب رباعیات عمر خیام را سال ها پیش همسرش به او هدیه کرده بود.
بررسی های خبرنگار ایرنا در مسکو نشان میدهد که روسها در تاریخ خود نیز همزمان با جهان، امروز را به نام این شاعر پارسی گوی پرآوازه ثبت کرده اند.
«در تارنمایی به نام «دن راسیا» که روزشمار تاریخی روسیه را هر روز منتشر میکند، امروز به نام عمر خیام ثبت شده است.»
در بخش معرفی خیام آمده است: اشعار خیام از نظر موقعیت عالی متمایز از شعرهای دیگر شاعران پارسی گو است هر چند که این اشعار بخش جدایی ناپذیر شعر و ادبیات پارسی را تشکیل میدهد.
در گزارش گفته شده است: خیام تنها شاعری است که قهرمان شعرهایش یک عصیانگر بوده است. اشعار و رباعیات عمرخیام در همه نقاط جهان معروف است و به بسیاری از زبانها ترجمه شده و یکی از شاعرانی است که از او در روسیه و کشورهای دیگر غالبا نقل قول می شود.
در بین کارشناسان در مورد علت و چرایی شهرت فراوان خیام در روسیه نقطه نظرات متفاوتی وجود دارد.
در حالی که بسیاری درجه عالی اشعار و رباعیات خیام را علت محبوبیت و آشنایی وی در بین روسها می دانند عده دیگری معتقدند علاقه تاجیکها به خیام و حضور گسترده آنان در روسیه و اتحاد جماهیر شوروی سابق دلیل آشنایی بیش از پیش روسها به این شاعر ایرانی است.