«سیدرضا علوی» عضو هیات مدیره بورس انرژی امروز (دوشنبه) در گفت و گو با خبرنگار اقتصادی ایرنا با بیان اینکه صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل انتقال (ETF) از جمله پدیده مثبتی است که این روزها تجلی پیدا کرده است، گفت: سایر کارشناسان اقتصادی معتقدند که این صندوق‌ها بی‌نقص نیستند اما مزایای آنها بیش از معایبشان است.
علوی با بیان اینکه در سال جاری دولت با محدودیت‌ها و موانع مختلفی از جمله کاهش درآمدهای نفتی و مالیاتی در حوزه اقتصاد کلان مواجه شده است، گفت: خواسته یا ناخواسته سیاست‌های دولت به سمت تامین مالی از طریق فروش دارایی‌ها و در واقع اجرای سیاست‌های اصل ۴۴ قانون اساسی پیش رفته است، با توجه به این تغییر ساختار در تامین منابع، شاهد عزم جدی دولتمردان در تجدید ساختار هزینه‌ای، کاهش هزینه‌های جاری و افزایش کارایی در به کارگیری بهینه منابع حاصله و در نهایت بهبود ساختار بودجه سال‌های آتی کل کشور نیز باشیم.
این کارشناس بازار سرمایه فروش دارایی‌های تحت مالکیت دولت در قالب صندوق‌های سرمایه‌گذاری قابل معامله را یکی از مهم‌ترین تصمیمات دولت، دانست و اظهار داشت: فارغ از مزایایی همچون خروج دولت از بنگاهداری، استفاده بهینه از منابع حاصله در جهت طرح‌ها و پروژه‌های عمرانی و کمک به بخش مولد اقتصاد و در نهایت رونق و جهش تولید، فرصت‌ها و چالش‌های جدیدی نیز برای اقتصاد کشور به وجود آورده است.
عدالت‌محوری در قیمت‌گذاری منصفانه
علوی با بیان اینکه در بحث خصوصی‌سازی و واگذاری بخش دولتی به خصوصی، طی دوره‌های گذشته موارد متعددی از جمله عدم شفافیت در واگذاری، عدم رعایت انصاف در ارزش‌گذاری دارایی‌ها مطرح بوده است، افزود: در این طرح دولت بدون دخالت در قیمت‌گذاری، با عرضه سهام شرکت‌هایی که در بازار سرمایه به قیمت واقعی در حال معامله هستند، به شفافیت و عدالت‌محوری در واگذاری باقی مانده سهام شرکت‌های تحت مدیریت خود پرداخته است.
عضو هیات مدیره بورس انرژی اظهار داشت: از طرفی دولت با وجود حضور نقدینگی فراوان در بازار، با اعمال تخفیف ۲۰ درصد بر روی میانگین قیمت 30 روز گذشته شرکت‌ها به ایجاد جذابیت بیشتر برای مشارکت حداکثری سرمایه‌گذاران در این طرح پرداخته است.
فرهنگ‌سازی برای افزایش مشارکت عمومی در بورس
این کارشناس بازار سرمایه در خصوص اهمیت توجه بیشتر مردم به بورس بیان کرد: چشم‌انداز روشن صنعت بانکداری و بیمه در سال‌های آتی به واسطه عواملی همچون کاهش نرخ بهره و همچنین پیش‌بینی ارزنده بودن قیمت واگذاری سهام شرکت‌ها توسط دولت، منجر به افزایش مشارکت عمومی شده است.
وی اظهار داشت: بازار سرمایه به عنوان بازار مولد و ثروت‌ساز به کمک رسانه ملی و با ایجاد زمینه‌های لازم جهت آموزش عامه مردم، می‌تواند فرهنگ ثروت‌آفرینی توسط دارایی‌های مالی را گسترش دهد، این موضوع در کشورهای توسعه یافته جهان رایج است و مردم از طریق سرمایه‌گذاری در دارایی‌های مالی به کسب درآمد و تأمین مخارج زندگی می‌پردازند.
علوی از جمله اقدامات مثبتی که در طرح صندوق‌های ETF منظور شده است مشارکت عامه مردم بدون نیاز به طی تشریفات قانونی جهت دریافت کد بورسی اعلام کرد و افزود: می‌دانیم که تعداد زیادی از مردم کد بورسی جهت فعالیت در بازار سرمایه را در اختیار ندارند، لذا دولت به منظور مشارکت حداکثری عموم جامعه در این پذیره‌نویسی، دو راه برای پذیره‌نویسی این واحدها در نظر گرفته است، از همین رو، مردم هم می‌توانند با استفاده از کد بورسی و هم با استفاده از کد ملی خود و از طریق بانک‌ها اقدام به خرید این واحدها کنند.
هویت بخشیدن به بازار سرمایه
علوی درباره نقش کلیدی بازار بورس در تأمین مالی شرکت‌ها گفت: در کشورهای توسعه‌یافته، بازار سرمایه محل اصلی تامین مالی شرکت‌ها است اما تا به حال در کشور ما تامین مالی اغلب از طریق بازار پول و به واسطه دریافت تسهیلات از بانک‌ها صورت می‌گرفته است.
از نظر عضو هیات مدیره بورس انرژی، تصمیم اخیر دولت می‌تواند منجر به افزایش تعداد فعالان بازار سرمایه و تعمیق این بازار شود که نهایتا باعث ایجاد انگیزه برای شرکت‌ها در تامین مالی سریع و ارزان از طریق بازار سرمایه می‌شود.
وی گفت: در صورت تحقق این مطلب بازار سرمایه هویت واقعی خود را بدست می‌آورد و می‌تواند به درستی به کانون و دماسنج اقتصادی کشور تبدیل شود.
کاهش ریسک با سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها
علوی کاهش ریسک سرمایه‌گذاری در صندوق‌ها را هم به عنوان یکی از مزیت‌های نسبی حضور در صندوق و تشکیل سبد سهام، نسبت به خرید مستقیم سهام اعلام کرد و گفت: این موضع باعث می‌شود سرمایه‌گذاران از مزایای خرید یک دارایی متنوع و متشکل از پرتفوی سهام برخوردار شوند و ریسک حضور مستقیم در سهام تا حدودی کاهش یابد.
چالش‌های صندوق‌های ETF
این کارشناس بازار سرمایه اظهار داشت: با توجه به اینکه در این واگذاری، از مدل جدیدی به عنوان صندوق استفاده می‌شود اما به طور حتم عدم مدیریت صحیح می‌تواند بروز چالش‌هایی را با خود به همراه داشته باشد.
وی ریسک نقدشوندگی را به عنوان نخستین چالش این طرح اعلام کرد و گفت: بر اساس این طرح پنج درصد از منابع حاصل، صرف بازارگردانی واحدهای صندوق پس از قابلیت معامله خواهد شد. از آنجا که سهامداران این نوع از صندوق‌ها عموما عامه مردم هستند، احتمال وجود حرکات توده‌ای در آنها بیش از سرمایه‌گذاران حرفه‌ای است؛ بنابراین در وجود و بروز شرایط خاص قطعا بازارگردانی با مشکلاتی همراه خواهد بود.
علوی چالش دیگر این طرح را ریسک کاهش ارزش دارایی اعلام کرد و گفت: با توجه به عدم آشنایی سرمایه‌گذاران صندوق‌ها با نوسانات بازار، صندوق‌های با سهام پالایشی که همبستگی زیادی با نرخ‌های جهانی دارند می‌توانند بازخوردهایی منفی در میان سرمایه‌گذاران ایجاد کنند.
این کارشناس بازار سرمایه با اشاره به عدم فرهنگ‌سازی برای مشارکت این طرح اظهار داشت: با وجود عدم آشنایی سرمایه‌گذاران با اطلاعات مالی، متاسفانه هیچگونه آموزش اولیه و فرهنگ‌سازی در این خصوص صورت نگرفته و این موضوع می‌تواند در مواردی به بیش‌واکنشی سهامداران در شرایط خاص منجر شود.
وی یکی از نکات قابل توجه در این طرح را تضاد منافع در مدیریت دانست و اظهار داشت: در واقع احاطه مدیریت دولت بر این شرکت‌ها به واسطه نفوذ دولت در هیات مدیره و مابقی سهامداران امری انکارناپذیر است، شاید بتوان با ایجاد یک سندیکای سهامداران خرد و یا گروه‌های سهامداری به حفظ هم‌افزایی و نقش مدیریتی سهامداران خرد کمک کرد.
علوی به تداخل زمانی صندوق های ETF با آزادسازی سهام عدالت تاکید کرد و افزود: با توجه به آزادسازی معاملات صندوق‌ها حدودأ دو ماه پس از عرضه اولیه، هم‌زمانی احتمالی آن با آزادسازی سهام عدالت و فشار فروش قابل پیش‌بینی ناشی از آن، می‌تواند تهدیداتی را به لحاظ کاهش ارزش دارایی صندوق‌ها و تشدید خروج نقدینگی از بازار سهام به همراه داشته باشد.