برایان هوک، مسئول امور ایران در وزارت خارجه آمریکا، روز سه شنبه ۳۰ اردیبهشت به ایران هشدار داده است که باید بین مذاکره با دولت دونالد ترامپ یا مدیریت یک اقتصاد در حال فروپاشی یکی را انتخاب کند.
سخنان برایان هوک درحالی بیان میشود که چند ماه بیشتر به انتخابات ریاست جمهوری آمریکا باقی نمانده و مذاکره با ایران می‌تواند برگ برنده بزرگی برای ترامپ در این انتخابات باشد و دولت ترامپ بیش از آنکه به دنبال مذاکره با ایران باشند به دنبال این برگ برنده است.
به نوشته روزنامه نیویورک‌تایمز هوک گفته است: «فشار علیه ایران کارساز است. بیش از سه سال است که ما از طریق بازداری و دیپلماسی ایران را مهار کرده و با آن مقابله کرده‌ایم.»
برایان هوک ادعا کرده است که در نتیجه تحریم‌های ما حکومت ایران درهم شکسته شده است. رهبران ایران امروز با یک انتخاب روبرو هستند: یا با رئیس جمهوری ترامپ مذاکره کنید یا فروپاشی اقتصادی را مدیریت کنید.
در واقع هدف دولت واشنگتن از این اقدامات آن است که ایران را به میز مذاکره بکشاند چرا که تصور ترامپ و دیگر دولتمردان آمریکایی این است که الان بهترین شرایط برای انجام مذاکره بین ایران و آمریکا است.
در آستانه انتخابات ریاست جمهوری آمریکا قطعا یکی از چالش‌های ترامپ در مقابل رقیب دموکرات خود موضوع ایران است ترامپ باید پاسخ دهد که با تحریم‌ها و فشار و حمله به فرمانده سپاه قدس و بالا بردن تنش در منطقه به چه دستاوردی داشته است؟ بنابراین ترامپ می‌خواهد برگ برنده‌ای در مورد ایران داشته باشد چرا که به این موضوع نیاز دارد و تمام تلاش خود را میکند که ایران را به پای میز مذاکره بکشاند.
نگاهی به اتفاقاتی که در طی این دوسال افتاده است نشان می‌دهد ترامپ نه تنها در سیاست های خصمانه خود علیه ایران موفق نبوده بلکه بسیاری از این سیاست‌ها نتیجه عکس داشته است.
ایران که تا یکسال پس از خروج آمریکا از برجام به این توافق نامه پایبند بود اما اکنون محدودیت‌هایی که بر اساس برجام پذیرفته بود را اجرا نمی‌کند و تعهدی به این محدودیت‌ها ندارد. درک محدود از سیاست و عدم‌آینده نگری از سوی دولتمردان کنونی آمریکا باعث شد آمریکای ترامپ وارد مسیری شود که آینده آن روشن نیست.
ترامپ در سخنرانی ۱۸ اردیبهشت ۱۳۹۷ ادعا کرد که خروج از برجام و تحریم ها برنامه موشکی ایران را با مشکل روبرو میکند و فعالیت‌های منطقه‌ای ایران متوقف خواهد شد. اما ایران برنامه موشکی اش را ادامه داد و حتی یک ماهواره نظامی هم به مدار فرستاد، فعالیت ایران در منطقه افزایش یافت.
خروج از برجام نه تنها به رابطه ایران با جامعه جهانی و حتی متحدان اروپایی آمریکا صدمه ای وارد نکرد بلکه آمریکا را در جهان منزوی‌تر کرد و شکاف میان آمریکا و نزدیکترین متحدانش در اروپا را بیشتر کرده است. تنها تندروهای اسرائیلی هستند که ترامپ را به دلیل سیاست هایش تشویق می کنند.
در داخل آمریکا خروج از برجام به غیر نومحافظه کاران تندرو هیچ مدافعی نداشته است و علاوه بر دموکرات ها حتی بسیاری از جمهوری خواهان کهنه کار از خروج از برجام انتقاد کرده اند.
شکست فشار حداکثری
«مارک فیتزپاتریک» کارشناس برجسته مسایل هسته‌ای در یادداشتی با اشاره به توییت «مایک پمپئو» وزیر امور خارجه آمریکا در روز ۱۸ اردیبهشت همزمان با دومین سالروز خروج واشنگتن از برجام مبنی بر اینکه خروج از برجام باعث شده مردم آمریکا ایمن‌تر و خاورمیانه صلح‌آمیزتر باشد، نوشت: هر طوری که نگاه کنیم این ادعا به طور قابل اثباتی نادرست و واقعیت کاملا عکس آن است.
او ادامه داد: مقام‌های دولت ترامپ اعتقاد داشتند که می‌توانند توافق هسته‌ای را نقض کنند اما ایران همچنان به آن پایبند بماند. اما توقف پایبندی ایران به این محدودیت‌ها، به این معنا است که مدت‌زمان لازم برای رسیدن به سلاح هسته‌ای برای تهران از یک سال به شش ماه کاهش یافته است.
در سال ۲۰۱۷ زمانی که بحث بین موافقان و مخالفان توافق هسته‌ای با ایران در کاخ سفید بالا گرفته بود. مقامات بلندپایه دولت در ماه‌های نخستین دولت ترامپ، تلاش می‌کردند تا رییس جمهور دمدمی مزاج آمریکا را، به جای پاره کردن توافق، به مذاکره برای حصول یک توافق قوی‌تر متقاعد کنند. اما نهایتا تندروهایی مانند استیو بنن توانستند ترامپ را به سوی خروج از برجام هدایت کنند.
از هنگامی که راهبرد فشار حداکثری اجرا شد، حقایق بارها ثابت کرده است که طرفداران این راهبرد اشتباه می‌کنند. بهترین راهبرد ترامپ این است که تندروها را از اطراف خود دور کند و آمریکا را به توافق هسته‌ای بازگرداند و برجام را پایه گفت و گوهای بعدی با ایران قرار دهد.
سیاست دونالد ترامپ در ارتباط با ایران بیش از هر عاملی به انتخابات ریاست جمهوری که در آبان ماه برگزار می شود مربوط است. انتخابات آبان ماه در داخل آمریکا به مسائل تعیین کننده‌ای مرتبط است. حل و فصل بحران ویروس کرونا، رکود و شکست اقتصادی که آمریکا نیز مانند هر جای دیگر دنیا با آن روبرو است، رقابت‌های بین دو حزب و غیره. اما ترامپ تمایل دارد رابطه با ایران را به برگ برنده ای در این انتخابات تبدیل کند.
دوگانه غلط برایان هوک
اقتصاد ایران در یکی دو سال اخیر مشکلات و دشواری‌های زیادی داشته است. شاخص‌ها وآمار و ارقام اقتصادی چیزی نیست که کسی بخواهد آن را انکار کند با این حال اقتصاد ایران در حال پوست اندازی است. وابستگی به نفت و اقتصاد رانتی وجه ممیزه اقتصاد ایران از زمان کشف نفت بوده است. به طوری که نفت و منابع حاصل از آن نقش غیر قابل انکاری درمناسبات سیاسی اقتصادی و اجتماعی داشته است.
سالها بود که قطع وابستگی به درآمد نفت رویای ایران بود با این حال دستیابی به این هدف دشواری‌هایی داشت که هر دولتی حاضر نبود آن را به جان بخرد. حالا به لطف ترامپ این اتفاق در حال رخ دادن است. در یکی دو سال اخیر وابستگی بودجه کشور به نفت به زیر ۳۰ درصد رسیده است و اکنون این رقم به میزان کمتر هم رسیده است.
این اتفاقات در حالی رخ داده است که قیمت جهانی نفت هم کاهش بی‌سابقه‌ای داشته و سایر تولید کننده‌های عمده نفت هم با مشکلاتی به مراتب بیشتر از ایران دست و پنجه نرم می‌کنند. در عین حال اقتصاد ایران دارای ظرفیت‌های غیر نفتی گسترده‌ای بود که به علت وابستگی به نفت معمولا مورد بی توجهی قرار می‌گرفت الان این بخش‌ها در حال احیا هستند. در واقع تحریم‌های آمریکا باعث شده اقتصاد ایران مسیر خود را اصلاح کند و در صورت تداوم این روند، هم ظرفیت‌های بیشتری احیا می‌شوند و هم اثرپذیری اقتصاد ایران از تکانه‌های بیرونی کاهش می یابد.
اظهارات برایان هوک درباره ایران ناشی از درک نازل آنها از ظرفیت‌های انسانی، اجتماعی و اقتصادی ایران است. دوگانه مذاکره- فروپاشی اقتصاد موضوع وموضع جدیدی از سوی مقامات آمریکایی درباره ایران نیست. اصرار بر این رویکرد هم راه به جایی نخواهد برد. ایران هیچ گاه از مذاکره رویگردان نبوده است ولی امروز همه می‌دانند که منظور برایان هوک و رییس او از مذاکره چیست. فروپاشی اقتصاد ایران هم خوابی است که تعبیر نخواهد شد.