دریاچه کافتر در ۴۵ کیلومتری جنوب شهر اقلید و ۱۸۰ کیلومتری شمال شیراز قرار دارد و حدود ۲۵ میلیون متر مکعب حجم دارد،کافتر در زمان پرآبی یک ذخیره گاه زیستی از مجموعه متنوع گونه‌های جانوری و زیستگاه طبیعی پرندگان مهاجر و محل پرورش ماهی‌های کپور و آمور بود.
وجود چشمه‌سارها و قنوات متعدد علاوه بر ایجاد مناظر زیبا و دیدنی زمینه مساعدی برای پرورش ماهی قزل‌آلا در این دریاچه فراهم نموده بود و هر سال میزبان بسیاری پرندگان همچون تنجه، چنگر معمولی فلامینگو، اردک سرحنایی، خوتکا، اردک سرسبز، غاز خاکستری، عقاب دم سفید، مرغ سقای خاکستری، اردک سرسفید، کفچه نوک، حواصیل‌ها، باکلان و ، کشیمیان و انواع پرندگان کنار آبزی بود.
علاوه بر پرندگان آبزی، پرندگان کنار آبزی زیادی مثل درنا، کبک، تیهو، عقاب طلایی، شاه باز، دلیجه، جی جاق و کمرکولی زنبور خور کوچک و سبز قبای هندی و ۴۹ گونه پستاندار از جمله پلنگ، قوچ و میش، گربه جنگلی، روباه معمولی و گرگ در کنار کافتر زندگی می‌کردند؛ بنابراین، تالاب کافتر، هر چند در لیست تالاب‌های بین‌المللی نبود اما دست کمی از تالاب‌های بین‌المللی نداشته است.
مدیر کل حفاظت محیط زیست فارس روز پنجشنبه از تالاب ودریاچه کافتر و رودخانه شادکام در مسیر حوضه آبریز این دریاچه بازدید کرد ، حمید ظهرابی؛ مدیر کل حفاظت محیط زیست فارس در بازدید میدانی از تالاب کافتر و رودخانه شادکام، با مردم محلی به گفتگو نشست، آنان دلایل متعددی را علت خشک شدن دریاچه مطرح کردند.
ظهرابی ضمن ابراز خرسندی از دیدار با جوامع محلی و آشنایی با مشکلات آبگیری دریاچه گفت: بهترین کار این است که به حریم رودخانه‌ها احترام بگذاریم و هیچ نوع ساخت و سازی در محدوده آن ها انجام نشود. باید اجازه دهیم رودخانه ها و محیط زیست به کارکرد ها و خدمات ریست بومی خود ادامه دهند، فراموش نکنیم که پایداری کشاورزی در منطقه و خصوصا جوامعی که در حاشیه رودخانه شادکام و دریاچه کافتر مستقر هستند به احیای دریاچه کافتر و رودخانه شادکام بستگی دارد.
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان فارس افزود: بر این اساس اداره کل محیط زیست استان برای آبگیری این تالاب که یکی از پدیده های شگرف طبیعی و خدادادی است برنامه های گسترده ای را در نظر دارد که اولین گام آن تهیه یک برنامه مدیریت زیست بومی با مشارکت همه ذینفعان در سطح حوضه آبخیز است که در دست پیگیری است.
وی همچنین افزود: رودخانه شادکام بزرگترین منبع تامین آب دریاچه کافتر بوده است و خشکسالی‌های چند سال پیش و در کنار آن ایجاد موانع مختلف از جملع ایجاد موانع فیزیکی متعدد شامل کانال و سیل بند های متعدد ، جاده های متعدد عرضی و حفاری‌های غیر مجاز چاه سبب شد تا روان آب ها برای مدتی به سطح این دریاچه نرسد.
ظهرابی ادامه داد: همچنین در این برهه زمانی برخی نیز به بستر رودخانه دست اندازی و حریم و بستر رودخانه را اشغال کرده اند، بدین صورت تجاوزاتی به رودخانه شادکام شده است و بخشی از ورودی آب که از این طریق صورت می گرفته تحت تاثیر این ساخت و سازها بوده و آبگیری این دریاچه را با مشکل مواجه کرده است که امیدواریم با همکاری سازمان های مردم نهاد و جوامع محلی اقدامات خوبی صورت پذیرد.
وی به برداشت فراتر از ظرفیت منابع آب زیر زمینی برای کشاورزی در حوضه اشاره و اظهار داشت: سازمان های متولی از جمله آب منطقه ای و کشاورزی بایستی به میدان آمده و وظایف خود را اجرایی کنند.
مدیر کل حفاظت محیط زیست استان فارس خاطر نشان کرد: با توجه به رخداد بارشی در ۲ سال گذشته، که امیدواریم در سالهای آینده نیز ادامه داشته باشد با رفع مشکلات موجود در بستر رودخانه شادکام و ساماندهی چشمه های زیادی که از کوه های ضلع جنوبی دریاچه کافتر سرچشمه می گیرند ، و مقابله با برداشت های غیر مجاز از آب های زیر زمینی و سطحی تالاب کافتر را دوباره به سالهایی برگردانیم که جایگاهی برای جذب پرندگان و ماهیان باشد و جوامع محلی بتوانند در کنار کشاورزی مدرن که لازمه توسعه پایدار است مشاغلی را از قِبل تالاب کافتر برای فرزندان این مرز و بوم طراحی و اجرا کنند.
ظهرابی همچنین گفت: خشکیدن تالاب کافتر مصایب فراوانی به همراه خواهد داشت که شور شدن اراضی کشاورزی و تبدیل شدن به کانون گرد و غبار از آن جمله اند.
مجید تقی خانی مدیر انجمن همیاران و پاکسازان طبیعت شهرستان اقلید که مسئولیت هماهنگی سازمانهای مردم نهاد تخصصی منابع طبیعی استان فارس را عهده دار است نیز در جریان این بازدید ، گزارشی ارائه داد و افزود: با توجه به خشکسالی های اخیر دلیل عمده خشکی تالاب کافتر عدم بارش نیست و با توجه به اطلاعات و آمار برگرفته از اداره هواشناسی حتی در ۱۰ سال اخیر حوضه آبریز دریاچه کافتر با میانگین بارش ۲۹۰ میلیمتری مواجه بوده است.
تقی خانی ادامه داد: می توان اینگونه عنوان کرد که ورودی های مسیر آب به بستر دریاچه در طول ۷۰ کیلومتری رودخانه شادکام که در سالهای گذشته توسط برخی از افراد دچار خلل شده و آبگیر های عظیمی در طول این مسیر احداث شده است، از دلایل عمده خشک شدن تالاب کافتر است و همینطور دستکاری در دیواره رودخانه شادکام باعث هدر رفت آب ناشی از سیلابها و روان آبها می شود که باعث ازدست رفتن ریخت شناسی رودخانه شادکام شده است.
وی اضافه کرد: شکل و ساختمان رودخانه شادکام از بین رفته است و شکل هندسی آبراهه، شکل بستر رودخانه از بهم ریختگی زیادی برخوردار شده که درسرعت جریان فرسایش و نحوه رسوب گذاری تاثیر منفی داشته است.
سیروس زارع ، دبیر انجمن احیا کنندگان تالاب بین المللی کمجان نیز در مقایسه کافتر با آبگیری تالاب کمجان بیان کرد: بنظر می رسد که آبگیری این تالاب دور از دسترس نیست و باید همه مردم و مسئولین جهت آبگیری تالاب کافتر دست در دست یکدیگر گذاشته تا در آینده ی نزدیک شاهد زنده شدن این تالاب که اولین ایستگاه پرندگان مهاجر در استان فارس به شمار می رود باشیم.
دریاچه کافتر که ۴۸ کیلومتر مربع مساحت دارد، برسر راه رودخانه معروف شادکام قرار گرفته و در حدود ۲۴ کیلومتر طول و حدود ۶ کیلومتر عرض دارد. این دریاچه در ارتفاع ۲۳۰۰ متری از سطح دریاها قرار گرفته و یکی از مرتفع ترین دریاچه های ایران است.
آب این دریاچه همچنین از جریان آب های سرازیر شده از چشمه سارهای ارتفاعات کوه موسی خانی و بارش های فصلی است که منابع اصلی آب ورودی دریاچه کافتر را تشکیل می دهند.