بهره‌برداری از پارک بانوان ساری یکی از وعده‌های مهم شهرداری مرکز مازندران در چهار سال اخیر بوده است ، پارکی که ساخت آن از سال ۱۳۹۵ در زمینی به مساحت ۱۰ هکتار آغاز شد و با صرف اعتباری حدود ۸۰ میلیارد تومان برای ایجاد زیرساخت‌های مناسب تفریح و ورزش بانوان، پس از برخی کش و قوس‌های اداری و مسائل مالی مطرح شده ، بالاخره دیروز افتتاح شد.
بانوان ساروی دیروز بیش از آن که از پاره شدن روبان پارکی که به نامشان ساخته شده هیجان زده شده باشند ، به خاطر نواقص ناگفته ای که این پارک اختصاصی را هنگام بهره برداری به یک پارک عمومی تبدیل کرده ، در حیرت ماندند.
شهردار ساری دیروز در نخستین لحظه‌های گشایش این بوستان با بیان چند جمله تمام گمانه‌زنی‌هایی را تایید کرد که تا کنون درباره نواقص این پارک به عنوان پارک ویژه بانوان وجود داشت از جمله مشرف بودن ساختمان‌های اطراف پارک به این فضای تفریحی و حتی به طور رسمی گفت که این پارک فضایی برای حضور خانواده‌هاست و نمی‌توان آن را پارک بانوان نامید.
یک پارک طلبِ بانوان از شهرداری
«عباس رجبی» در این مراسم از جانمایی نامناسب پارک بانوان در دوره قبلی مدیریت شهری ساری انتقاد کرد و گفت: مدیران شهری دوره گذشته در انتخاب زمین برای ساخت پارک ویژه بانوان دقت نکردند. شهرداری هم در دوره جدید مدیریت مجبور به ادامه ساخت این بوستان شد. مردم ساری این پارک را به عنوان بوستان خانواده از شهرداری بپذیرند تا در آینده پارکی در شأن بانوان ساخته شود.
شهردار مرکز مازندران صراحتاً اعلام کرد که به دلیل بی‌توجهی به ساخت و سازهایی که در اطراف این پارک صورت گرفته، تمام ضوابط و شرایط پارک ویژه بانوان از بین رفته و این پارک باید به عنوان پارک خانواده مورد استفاده قرار بگیرد.
همین چند جمله کافی است تا برای بانوان شهر ساری مشخص شود که پس از چند سال شنیدن وعده ایجاد فضایی تفریحی ویژه آنان، باز هم باید چند سال دیگر منتظر بمانند و وعده ساخت پارک بانوان بشنوند.
پنجره‌هایی رو به پارک
ماجرا از این قرار است که پارک بانوان ساری که طی روزهای اخیر بنرهای زیادی در شهر برای تبلیغ پایان ساخت و افتتاح آن نصب شد، به گفته شهردار این شهر معیارهای یک پارک ویژه بانوان را ندارد. دلیل این وضعیت هم مشرف بودن ساختمان‌های اطراف این پارک است. تقریباً از هر طرف پارک ساختمان‌ها به فضای داخلی آن دید دارند و با این حساب بانوان نمی‌توانند در این پارک آن‌طور که انتظارش را داشتند راحت حضور یابند و به فعالیت‌های ورزشی یا تفریح و سرگرمی بپردازند.
در مراسم افتتاح این پارک علاوه بر شهردار ساری که اشاره‌ای به مناسب نبودن پارک برای حضور بانوان داشت، برخی مسئولان دیگر نیز در گفت‌وگوهایی که بین آن‌ها رد و بدل می‌شد به این موضوع اشاره کردند. حجت‌الاسلام «محمدباقر لایینی» نماینده ولی فقیه در مازندران نیز در این مراسم حضور داشت و این موضوع مورد توجه او قرار گرفت و به آن اشاره کرد.
تناقض بزرگ
اما مشرف بودن ساختمان‌های اطراف این پارک تنها نقطه انتقاد به این پروژه ویژه بانوان نیست. در همسایگی پارک بانوان ساری، زمینی قرار دارد که گفته می‌شود مجوز ساخت یک مجتمع تجاری چند طبقه از سوی شهرداری ساری برای آن صادر شده است. یعنی شهرداری ساری همزمان که مقدمات ساخت پارکی ویژه بانوان را تدارک می‌دید، مجوزی برای ساخت یک مجتمع تجاری چند طبقه در کنار همین پارک صادر کرد ، ساختمانی چند طبقه که در همسایگی پارک در حال ساخت است. این ساختمان در حال حاضر نیز با اجرا شدن بخشی از بنا، دید کاملی به محوطه پارک ایجاد کرده است.
تصمیم شهرداری ساری بابت صدور مجوز ساخت این بنا در همسایگی پارک بانوان در مغایرت با طرح ساخت پارک بانوان است. این اتفاق در حالی رقم خورد که مدیران شهری ساری در دوره چهارم شورای شهر و مدیریت پیشین شهرداری بارها از پروژه پارک بانوان ساری به عنوان یکی از اقدامات مهم یاد می‌کردند و وعده آن را به بانوان می‌دادند. به عبارت ساده‌تر، شهرداری ساری در زمان آغاز به کار عملیات اجرایی این پروژه، نخستین معیار ساخت پارک بانوان را که اتفاقا در مشخصات مقدماتی این طرح آمده است ، نادیده گرفت.
در نخستین بند مشخصات طرح پارک بانوان ساری که در تاریخ ۳۰ خرداد ۱۳۹۷ با کد خبر ۶۴۱۰ روی پورتال اطلاع‌رسانی شهرداری ساری منتشر شد و به تشریح مکان طرح اختصاص دارد نوشته شده است: «پس از بررسی‌های صورت گرفته به لحاظ رعایت اشراف و محرمیت فضا و همچنین سهولت دسترسی به آن، مکان پارک در ابتدای جاده فرح‌آباد ساری، در جوار منطقه ششصد دستگاه تعیین گردید.»
مشهود است که مسئولان شهرداری ساری نخستین اولویت خود را از همان ابتدا، رعایت اشراف و محرمیت فضا در نظر گرفتند تا ضابطه اصلی ساخت پارک بانوان در ایران رعایت شود و بانوان بتوانند با پوششی راحت‌تر در فضایی باز به انجام فعالیت‌های ورزشی بپردازند.
علاوه بر آن نیز نوشته شده که این پارک جمعه هر هفته به حضور خانواده‌ها اختصاص می‌یابد و همه می‌توانند با رعایت ضوابط مرسوم حضور در اماکن عمومی از فضا و خدمات و امکانات این پارک استفاده کنند. یعنی قرار بود این پارک در ۶ روز هفته به طور کامل در اختیار بانوان قرار گیرد تا در شرایطی راحت‌تر نسبت به سایر پارک‌ها در آن حضور یابند و اوقات فراغت خود را بگذرانند یا به فعالیت‌های ورزشی مشغول شوند. اما مشرف بودن ساختمان‌های اطراف پارک این اجازه را به بانوان نمی‌دهد.
این وضعیت ایجاد شده پس از گذشت مدت‌ها از حضور رجبی در شهرداری و تغییر تیم مدیریت در این شهرداری، بار دیگر اختلاف نظرهای گروهی و مدیریتی در مدیریت شهری ساری را آشکار کرد. عده‌ای اظهارنظر رجبی را نادیده گرفتن و زیر سئوال بردن دوره قبلی مدیریت شهری می‌دانند و برخی هم بر این باورند که بنا بر مشاهدات، انتقاد رجبی بجا و درست است.
پارک بانوان مختص بانوان است
«سعید نجاریان ساروی» عضو شورای اسلامی ساری در دوره‌های چهارم و پنجم بر این باور است که انتقاد به ساخت این پارک نادیده گرفتن مزیت‌های موجود در آن است و نباید به بهانه‌های مختلف این اقدام مفید و اثرگذار شهری را زیر سئوال برد.
او با بیان این که به طور صد در صد موافق شرایط این پارک است ، به خبرنگار ایرنا می‌گوید: بیش از ۹۰ درصد این پارک در دوره قبلی مدیریت شهری ساخته شده بود و باید هر چه زودتر تکمیل می‌شد تا بانوان از امکانات موجود در آن بهره‌مند شوند. این که حالا گفته شود این پارک ویژه بانوان نیست و بوستانی برای خانواده‌هاست درست نیست. تمام اقدامات انجام شده برای این پارک از ابتدا برای بانوان شهر انجام شد و باید بانوان از آن بهره‌مند شوند.
این عضو پارلمان شهری ساری می‌افزاید: پارک بانوان ساری یک مجموعه کامل از زیرساخت‌های تفریحی، ورزشی، خدماتی، رفاهی، بهداشتی و حتی اقتصادی است. استراحتگاه مادران، محل سرگرمی کودکان، سالن مجهز و با کیفیت ورزشی، پیست دوچرخه‌سواری، بازارچه، زمین تنیس، زمین والیبال، فروشگاه، رستوران، کافی‌شاپ و حتی یک مرکز بهداشتی برای ارائه خدمات بهداشتی معمولی در این مجموعه برای بانوان تعریف شده است. یعنی تمام نیازهای تفریحی و ورزشی و خدماتی برای چند ساعت حضور بانوان در این پارک فراهم شده است. نباید این همه امتیاز و مزیت را نادیده بگیریم و زیر سئوال ببریم.
نجاریان ساروی اظهار می‌کند: در پایان شورای چهارم قول داده بودیم که بزودی این پارک به عنوان هدیه برای بانوان شهر ساری افتتاح می‌شود و اکنون که افتتاح شد هم باید برای بانوان باشد. اگر قرار است خانواده‌ها در این پارک حضور یابند، طبق همان ضوابطی که در طرح اولیه پیش‌بینی شده بود، آخر هفته پارک به حضور خانوادگی اختصاص یابد.
این مسئول جانمایی پارک بانوان ساری را درست می‌داند و بر این باور است که دسترسی مناسب همه بانوان به این نقطه از شهر یک امتیاز برای این پارک به شمار می‌آید.
ماهیت پروژه اشکال ندارد
وی می‌افزاید: زمینی که صدها میلیارد تومان ارزش دارد با تیزهوشی شهردار پیشین ساری و اعضای شورای چهارم با استفاده از ماده ۸ لایحه قانونی نحوه خرید و تملک اراضی و املاک برای اجرای برنامه‌های عمومی و عمرانی به مالکیت شهرداری در آمد تا برای بانوان پارکی مناسب و در شأن آن‌ها ساخته شود. این پروژه باید از مدت‌ها قبل به بهره‌برداری می‌رسید تا بانوان زودتر از آن استفاده کنند. حتی در دوره آقایان عبوری (شهردار سابق ) و فرزانه ( سرپرست قبلی شهرداری) چند بار تاریخ افتتاح برای آن مشخص شد، اما به دلایل مختلف انجام نشد. اگر قراردادی در بخشی از پروژه اشکال دارد اصل و ماهیت پروژه را نباید زیر سئوال ببریم.
نجاریان ساروی که یکی از دست‌اندرکاران ورزش استان نیز محسوب می‌شود ، معتقد است که بانوان می‌توانند در این پارک بدون حضور آقایان به تفریح و ورزش بپردازند و فقط کافی است که برخی از مسائل مربوط به پوشش را رعایت کنند.
او می‌گوید: در این شهر بانوان فضایی برای ورزش و تفریح ندارند. بانوان ما در تمام رشته‌های ورزشی مشکل دارند. چنین فضایی ویژه بانوان را نباید به فضایی غیراختصاصی برای این قشر مهم و ارزشمند جامعه تبدیل کرد.
سعید نجاریان ساروی: بانوان می‌توانند در این پارک بدون حضور آقایان به تفریح و ورزش بپردازند و فقط کافی است که برخی از مسائل مربوط به پوشش را رعایت کنند.
نجاریان می‌افزاید: بهتر است شرایطی برای استفاده از این پارک در وضعیت کنونی در نظر گرفته شود. همان طور که بانوان ما در مسابقات ورزشی ملی و بین‌المللی با پوشش‌های مناسب حضور می‌یابند، در این فضا نیز می‌توانند از همان پوشش‌ها برای حضور و ورزش استفاده کنند. ضمن این که استفاده از فضایی مانند سالن ورزشی در این پارک می‌تواند ویژه بانوان باشد.
مغایرت پروژه نهایی با طرح اولیه
البته آن چه که نجاریان درباره رعایت نکاتی برای پوشش بانوان در این پارک به آن اشاره می‌کند، با تعریفی که برای پارک بانوان در کشور در نظر گرفته شده متفاوت است. در واقع دلیل اصلی تأکید بر محرمیت فضای پارک‌های بانوان و مشرف نبودن ساختمان‌های اطراف به داخل آن، ایجاد فضایی راحت برای بانوان است تا بتوانند بدون دغدغه و در محیطی کاملا زنانه با پوششی راحت در فضای باز حضور یابند و برای مثال بدون روسری و با پوشیدن لباس‌های ورزشی که در محیط‌های بسته باشگاهی به تن می‌کنند فعالیت ورزشی خود را انجام دهند. حتی نگاهی به بند شرایط عمومی طرح مشخصات پارک بانوان ساری نیز نشان می‌دهد که به پوشش راحت بانوان در این پارک اشاره شده است: «تمام عوامل بوستان، از نگهبانان تا مسئولان را بانوان تشکیل خواهند داد و ایشان می‌توانند با پوشش راحت در این فضا حضور یابند.»
این تأکید در بخش‌های دیگری از مشخصات پروژه پارک بانوان ساری نیز دیده می‌شود. در بخش ضرورت احداث آمده است: «پارک بانوان با اختصاص مکانی سرسبز و مناسب برای استفاده از نور خورشید و امکانات ورزشی و تفریحی، مساله سلامت شهر؛ سلامت شهروند را مد نظر قرار داده و با فراهم آوردن بستری برای حضور خانم‌ها در این محل و برگزاری کلاس‌های متنوع، به این ضرورت اصلی جامعه می‌پردازد. این موضوع می‌تواند ضمن خلق محلی برای ظهور و بروز هیجانات جسمی و روحی، بستری را فراهم آورد تا بیماری‌های رایج در بانوان از جمله پوکی استخوان که به سبب سبک زندگی عمده زنان ایرانی (عدم استفاده از نور خورشید به دلیل زندگی آپارتمان نشینی و خانه‌های مشرف به یکدیگر)، بسیار شایع شده، تا حدی درمان یابد.»
اما آن‌چه که اکنون دیده می‌شود در مغایرت با اهدافی است که برای طرح تعریف شد. موضوعی که طبیعتاً سبب می‌شود دست‌کم بخشی از بانوان جامعه که دیدگاه‌های اعتقادی برجسته‌تری دارند و مسائل مربوط به حجاب و در دیدرس نبودن با پوشش راحت برای آن‌ها به نوعی خط قرمز محسوب می‌شود، قید حضور در این پارک را بزنند و نهایتاً در روزهای پایانی هفته همراه با خانواده وارد آن شوند. این امر بی‌تردید اعتراض‌هایی را به دنبال خواهد داشت. البته حتی موافقان استفاده از این پارک برای بانوان هم تأیید می‌کنند که بخشی از بانوان با توجه به در دیدرس بودن پارک، از آن استفاده نخواهند کرد.
پارکی که می‌خواستیم نشد
این موضوع را «فرامرز نقیبی» عضو شورای شهر ساری نیز تأیید می‌کند و معتقد است بانوان زیادی در جامعه حضور دارند که پوشش ورزشی رسمی بانوان ایرانی را هم نمی‌پذیرند و خط قرمزهای مربوط به حجاب در آن‌ها پررنگ‌تر است.
عضو دوره‌های سوم، چهارم و پنجم شورای ساری به خبرنگار ایرنا می‌گوید: از یک سو معتقدم همین که فضایی برای حضور بانوان در کنار یکدیگر فراهم شده جای خوشحالی است. بانوان می‌توانند در این فضای کاملا زنانه تفریح و ورزش کنند و از زیرساخت‌های مناسب ایجاد شده بهره‌مند شوند.
وی می‌افزاید: به هر حال این پارک به نام بانوان ساخته شد. اما این را هم می‌دانیم که یک سری از بانوان گرامی که اعتقادات مذهبی محکم‌تری دارند، با توجه به اشراف ساختمان‌های اطرف از خدمات و فضای این پارک استفاده نمی‌کنند. منطقی است که گفته شود این پارک برای این قشر مناسب نیست. از این نظر پارک بانوان ساری آن فضایی که انتظارش را داشتیم نشد و مفهوم پارک‌های بانوان به معنای واقعی را ندارد.
خدمات شهردار پیشین زیر سئوال نرود
البته نقیبی در عین حال تأکید می‌کند که اگر قرار باشد این پارک به بوستان خانواده تغییر کاربری دهد، نیاز به مصوبه دارد و باید در شورا مطرح شود و به رأی گذاشته شود.
عضو باسابقه شواری شهر ساری می‌گوید: مصوبه شورا این است که پارک به طور اختصاصی برای بانوان استفاده شود و یک یا ۲ روز آخر هفته خانواده‌ها اجازه حضور در آن را بیابند. نگاه آقای عبوری (شهردار سابق) نیز در زمان آغاز طرح همین بود. اکنون هم آقای رجبی دیدگاه خود را از جایگاه شهردار بیان کرد که حاوی انتقادی فنی به طرح است و جای بررسی و پیگیری دارد. اما باید در نظر داشت که به هر حال زیرساخت بزرگی برای شهروندان مرکز استان تدارک دیده شد و لازم است که بابت ایجاد این مجموعه از تیم مدیریت شهری کنونی و ادوار سابق مدیریت شهری ساری قدردانی کنیم. معتقدم همه شهرداران ساری در دوره حضورشان به اندازه توان مالی و درآمدی وقت خدمات خوبی را ارائه کردند.
این عضو شورای شهر ساری تاکید می‌کند که چه در دوره کنونی مدیریت شهری ساری و چه در دوره گذشته زحمات زیادی برای این شهر کشیده شده و باید به این پارک به عنوان سرمایه‌ای ایجاد شده برای تمام شهر نگاه کرد که اگر چهار سال پیش آغاز نمی‌شد، امروز باید دست‌کم ۲ برابر برای ساخت آن هزینه صرف می‌شد.
فرامرز نقیبی: اگر قرار باشد این پارک به بوستان خانواده تغییر کاربری دهد، نیاز به مصوبه دارد و باید در شورا مطرح شود و به رأی گذاشته شود.
تناقض در تعامل
وی درباره دلیل صدور مجوز ساخت یک مجتمع تجاری در همسایگی پارک بانوان طی دوره پیشین مدیریت شهری هم نکات قابل توجهی را بیان می‌کند. به گفته نقیبی پیگیری برای ایجاد چنین فضایی از زمان شهرداری «علی حجازی» آغاز شد و در دوره «مهدی عبوری» تملک زمین به سرانجام رسید و ساخت آن آغاز شد و در دوره کنونی به بهره برداری رسید.
وی می‌افزاید: زمینی ۲۳ هکتاری در این محدوده وجود داشت که شهرداری مالکیت زمین را به استناد بندهای قانونی با پرداخت ۱۰ میلیارد و ۵۰۰ میلیون تومان در اختیار گرفت. اما مدتی بعد شکایتی از سوی برخی افراد علیه شهرداری ساری مبنی بر مالکیت زمین طرح شد که قانون رأی به سهم‌بری آنان از زمین داد. مقرر شد شهرداری ۶ هکتار زمین را به شاکیان بدهد و در ازای دریافت پروانه ساخت ، ۶۰ میلیارد تومان دریافت کند که این اتفاق هم افتاد. حالا هم طبیعی است که مالکان زمین اقدام به ساخت بنای مد نظر خود کنند.
این عضو شورای شهر ساری اظهار می‌کند: شهرداری بر اساس قانون موظف است که پروانه ساخت بدهد. به نظرم در زمان آغاز طرح برای این موضوع تمهیدات لازم اندیشیده نشد. از این نظر من هم معتقدم که تا حدی شهرداری مقصر است که در گذشته مجوز ساخت داد. اما ساختمان‌های اطراف را باید چه کار کرد؟ بسیاری از ساختمان‌های موجود در حاشیه پارک به این محوطه مشرف هستند. آن‌ها از گذشته وجود داشتند و نمی‌توان حذف‌شان کرد. اگر این مجتمع تجاری هم نباشد ساختمان‌های اطراف اشراف دارند.
حق بانوان برای پارک اختصاصی محفوظ است
در واقع این اظهارات نقیبی با وجود این که سعی می‌کند اشاره‌ای به مثبت بودن ایجاد این پارک برای شهر ساری داشته باشد، خواسته یا ناخواسته دیدگاه شهردار ساری مبنی بر مناسب نبودن جانمایی پارک بانوان را تأیید می‌کند و شاید به همین دلیل است که می‌گوید: این حق برای بانوان ساکن ساری محفوظ است که در فضایی مناسب، پارکی با ضوابط و شرایط پارک بانوان برای آن‌ها ساخته شود.
وی می‌افزاید: در فاز ۲ بوستان ملل که ۳۰۰ هکتار مساحت دارد، می‌توان پارکی با ضوابط و شرایط واقعی برای بانوان ساری ساخت. خوبی این محیط بکر بودن آن و نبود ساختمان در اطراف این محدوده است که اجازه می‌دهد از همین محدوده، فضایی ۱۰ تا ۱۵ هکتاری به ایجاد زیرساختی مشابه برای بانوان اختصاص یابد.
برخی شنیده‌ها حاکی از آن است که حتی شهردار پیشین ساری نیز در ابتدای اجرای این طرح قصد داشت برای مسدود کردن اشراف ساختمان‌های اطراف به محوطه پارک، طی قراردادی با یک پیمانکار، دیواری با ارتفاع بیش از ۱۰ متر پیرامون این فضای ۱۰ هکتاری ایجاد کند که با مخالفت برخی از اعضای شورای وقت از انجام این کار صرف‌نظر کرد. این یعنی عبوری نیز از همان ابتدا در جریان ضعف پارک بانوان قرار گرفته بود و سعی داشت که آن را برطرف کند.
از گفته‌های این دو عضو شورا و اظهارات کوتاه شهردار ساری و همچنین با نگاهی به ضوابط و شرایط ایجاد پارک بانوان در ایران می‌توان دریافت که این پارک برای بانوان ساری احتمالا آن چیزی که تصورش را داشتند نخواهد شد و حتی با توجه به اظهار نظر شهردار ساری مبنی بر تبدیل شدن این پارک به بوستانی خانوادگی و عمومی، بعید نیست تا چند وقت دیگر به طور رسمی به پارکی عمومی تبدیل شود. با این حساب احتمالا در هفته‌های آتی اعتراض‌های بیشتری مرتبط با این پارک مطرح خواهد شد.