روزنامه ابتکار در گزارشی، آورده است: منتقدان عملکرد دهمی‌ها در مواجهه با حوادث و نوع نظارتش بر عملکرد دولت را بسیار ضعیف می‌دانند و معتقدند این مجلس نتوانست به انتظاراتی که مردم از وکلای خود داشتند پاسخ قانع کننده‌ای بدهد. هرچند نقد به دهمی‌ها فقط به اینجا ختم نمی‌شود و این را می‌شود از سخنان علی لاریجانی فهمید که دیروز در آخرین نطق خود به عنوان رئیس مجلس، در واکنش به برخی از این نقد و حملات به مجلس گفت: در چهل سال گذشته هیچ یک از مجالس تا این اندازه آماج توهین واقع نشد، نه تنها از سوی دشمنان بلکه از سوی کسانی که انتظار می‌رفت که مجلس را پاس بدارند. این به معنای این نیست که مجلس دهم ضعف نداشته و نباید انتقاد کرد، اما این مجلس مظلوم واقع شد. برخی سیاسیون برای رقابت‌های خرد انتخاباتی بی‌انصافی را به نهایت رساندند. آیا عملکرد مجلس دهم چه اندازه قابل دفاع است و کم‌کاری‌های مجلس دهم بیشتر مربوط به چه زمینه‌هایی بود؟ «ابتکار» در گفت‌وگو با عبدالله ناصری، فعال سیاسی و مهدی آیتی، نماینده سابق مجلس، عملکرد و نقاط ضعف و قوت مجلس دهم را بررسی کرده است.
در روز پایانی دهمی‌ها چه گذشت؟
نمایندگان در آخرین جلسه علنی مجلس دهم رسیدگی به گزارش نحوه فعالیت احزاب و گروه‌های سیاسی، طرح ارتقاء اعتبار اسناد رسمی و گزارش اقدامات نظارتی مجلس در سال چهارم را در دستور کار قرار دادند.
علی لاریجانی رئیس مجلس شورای اسلامی در آخرین نطق خود در مجلس علنی مجلس دهم گفت: ما به آخرین جلسه مجلس دهم رسیدیم. به پایان آمد این دفتر حکایت همچنان باقیست.
او در واکنش به نقدهای تندی که به این مجلس وارد کردند، گفت: در بعد نظارت مجلس را دچار کاستی در نظارت معرفی و گاهی با الفاظ نادرست و تحقیرآمیز آن را مطرح کردند، این موضوع از سر معرفت نبود. سیاست‌ورزی در هر سطحی یک هنر است و قواعد خود را می‌طلبد اما برخی فکر می‌کنند با این اقدامات حذفی یا تخریب رسانه‌ای، انقلاب و نظام را حفظ می‌کنند در حالی که باید دید این تلقی عقلا و از نظر تجربه تاریخی در این ۴۰ سال چقدر وجاهت داشته است.
وی یادآور شد: مجلس دهم در مقابل حوادث بسیار عجیب سال‌های اخیر که گاه هرکدام میتوانست یک بحرانی در منطقه ایجاد کند با صلابت و دقت عمل کرد. با رصد حوادث بیانیه‌های مهمی صادر کرد که موضع ملت را مشخص می‌کرد چرا که به قول شهید مدرس این مجلس را به منزله تمام ایران می‌دانند و گاه با اقدام قانونی اراده ملی را تجلی می‌بخشید.
بعد از پایان نطق علی لاریجانی ۲۵۰ نفر از نمایندگان مجلس شورای اسلامی در بیانیه‌ای از زحمات اعضای هیئت رئیسه به خصوص از تدبیر علی لاریجانی تشکر و قدردانی کرده و برای منتخبین مجلس یازدهم آرزوی موفقیت در خدمت‌رسانی به مردم داشتند.
یکی از حواشی مجلس دهم موضوع صدور حکم ۲۱ ماه حبس برای محمود صادقی بود، موضوعی که سایه‌اش را بر آخرین جلسه علنی مجلس هم انداخت و ۲۱ نفر از نمایندگان مجلس در آخرین روز کاری خود با بیانیه‌ای خطاب به ابراهیم رئیسی از او حمایت کردند. آنها در این بیانیه خطاب به رئیس قوه قضائیه در خواست کرده بودند براساس اختیارات رئیس قوه (ماده ۴۷۷) به این پرونده ورود کند و اجازه ندهد حق این نماینده ضایع شود و در آینده نیز حریت و آزادگی نمایندگان مخدوش شود.
مجلس دهم در باب نظارت بر عملکرد دولت ضعیف ظاهر شد
عبدالله ناصری، فعال سیاسی اصلاح‌طلب در رابطه با عملکرد مجلس دهم می‌گوید: بسیاری از تحلیلگران مجلس دهم را از نظر شکل‌گیری، توانمندی و جسارت با مجلس هفتم مقایسه می‌کنند که می‌توان گفت این خطا نیست. اما باید توجه داشت که ارزیابی مردم و کنشگران از مجلس هفتم بیشتر در مقایسه با مجلس ششم معنا پیدا می‌کرد. می‌توان گفت مجلس ششم واقعا نماینده مردم بود و حرف مردم را با جسارت بیان می‌کرد. اما به نظر من در مجلس دهم جز تعداد اندکی از نمایندگان که وکلای ملت محسوب می‌شدند بقیه رسالت نمایندگی خود را به جا نیاوردند. حتی همان افرادی که گفته می‌شد اصلاح‌طلب هستند و انتظار می‌رفت مطالبات پایگاه رای دهنده به خود را پیگیری کنند.
این فعال سیاسی می‌گوید: یکی از دلایل کم‌فروغ و یا بی‌فروغ بودن مجلس هفتم، درخشش زیاد مجلس قبل از آن یعنی ششم بود. در همین راستا باید گفت مجلس دهم به‌رغم مصوبات و لوایح زیاد، باز هم کاری نکرد که چهره واقعی مجلس یازدهم هم را شفاف کند.
ناصری در ادامه می‌افزاید: ما در مجلس دهم البته افرادی را داشتیم که برای احقاق حقوق مردم نطق‌های جنجالی داشتند و تلاش‌های زیادی را با توجه به هزینه‌هایی که برای آنها داشت، انجام دادند اما در بسیاری مسائل و حوادث عملکرد آن قابل دفاع نیست.
این فعال سیاسی در رابطه با چگونگی عملکرد مجلس آتی می‌گوید: اما درمورد اینکه در مجلس آتی نمایندگان مردم چگونه عمل خواهند کرد به نظر من یازدهمی‌ها عملکردی بهتر از مجلس هفتم نخواهند داشت.
ناصری در ادامه تصریح می‌کند: البته نمی‌شود گفت عملکرد مجلس دهم همیشه مورد نقد بوده است. این مجلس نکات مثبت زیادی هم داشته از جمله هماهنگی پارلمان با دولت. دهمی‌ها دراین‌باره نسبتا خوب عمل کردند اما در امر نظارت بر عملکرد دولت ضعیف عمل کردند.
او درباره جدال احتمالی مجلس یازدهم با دولت می‌گوید: چندان موافق این سخن نیستم. با وجود اینکه گفته می‌شود جدال بین دولت و مجلس یازدهم خیلی بیشتر خواهد بود اما باید توجه داشت که به خاطر شیوع کروناویروس در کشور، یازدهمی‌ها خیلی اجازه ندارند برای دولت مشکل ایجاد کنند و شرایط آنها را به سمت تعامل پیش خواهد برد. درواقع بیشترین دغدغه و مسئله اصلی مجلس یازدهم همان‌طور که از همین حالا بر سر ریاست آن رقابت درونی زیادی دارند، انتخابات ریاست‌جمهوری ۱۴۰۰ است.
دهمی‌ها به جای بررسی لوایح دائما در حال مچ‌گیری از دولت بودند
مهدی آیتی، نماینده سابق مجلس اما معتقد است که تعامل بین دولت و مجلس بسیار ضعیف بود و یکی از دلایل ضعیف عمل کردن هر دو قوه، تلاش برای مچ‌گیری از دیگری بود.
آیتی می‌گوید: ما اگر بخواهیم نگاهی به مجالس نمایندگان در جمهوری اسلامی بیندازیم می‌بینیم که برخی مسائل در این منحنی سیر نزولی داشته و برخی سیر صعودی. برای مثال در هر دوره از انتخابات مجلس نمایندگان تخصص و تحصیلات‌شان بالاتر رفته است. یعنی از مجلس اول تا دهم ما می‌بینیم نمایندگان دارای تحصیلات بالاتری بوده‌اند. همچنین تعداد نمایندگان زن نیز در هر دوره روند صعودی داشته است. اما یک نقطه مشترک در همه مجالس جمهوری اسلامی وجود داشته و دارد و آن این است که مجالس در هر دوره نسبت به دوره پیشین ضعیف‌تر عمل کرده‌اند و جایگاه واقعی خود را به دست نیاوردهاند.
این نماینده سابق مجلس با بیان اینکه سیاسی‌کاری در نمایندگان هر دوره نسبت به دوره قبل بیشتر شده است، تصریح می‌کند: این امر درمورد مجلس دهم نیز صدق می‌کند. به این صورت که اکثریت نمایندگان این دوره از مجلس وارد بازی‌های سیاسی و جناحی شدند و نتوانستند در جایگاه نمایندگی خود مطالبه‌گر مردم باشند. ما در هر دوره شاهد ضعیف‌تر شدن قوه مقننه در کشور بودیم که به عقیده من مجلس دهم نیز در همین راستا حرکت کرد. سال‌هاست که گفته می‌شود مجلس در جایگاه اصلی خود قرار نگرفته و به گفته امام(ره) در راس امور نیست. حال باید دید که چه عواملی دراین‌باره تاثیرگذار بوده است. نمی‌شود گفت تنها نمایندگان مجلس دهم در تضعیف جایگاه مجلس مقصر هستند.
این فعال سیاسی می‌افزاید: یکی از عوامل تضعیف جایگاه مجلس نظارت استصوابی شورای نگهبان است که مانع ورود بسیاری از چهره‌ها در مجلس شد یا ترس نمایندگان در اظهارنظرها و موضع‌گیری‌ها برای رد نشدن در مرحله بعدی انتخابات، باعث شد که آن کارایی لازم را نداشته باشند. یک عامل دیگر به نوع نگاه نمایندگان برای حضور در مجلس برمی‌گردد. متاسفانه طی سال‌های اخیر بسیاری از کاندیدها رسیدن به بهارستان را پله‌ای برای دستیابی به دیگر مناصب بالای مدیریتی درنظر می‌گیرند تا خدمت‌رسانی به مردم. این نوع نگاه کارکرد اصلی مجلس را دچار خدشه کرده و ذهن نماینده به جای پیگیری مطالبه پایگاه رای دهنده به او درگیر مسائل شخصی شده است. به همین دلیل مصالح فردی بر مصالح جامعه اولویت پیدا کرده است. این ضعف البته نه تنها در این دوره از مجلس بلکه در دروه‌های دیگر نیز وجود داشت و متاسفانه به نظر می‌رسد در مجلس یازدهم نیز شدت بیشتری به خود بگیرد.
این نمانیده سابق مجلس، عملکرد دهمی‌ها را به لحاظ تصمیم‌گیری و قانون‌گذاری بسیار ضعیف می‌داند و خاطرنشان می‌کند: یکی از مصداق‌های آن دعواهای بین دولت و مجلس و رویارویی این دو قوه در این دوره بود. این دو قوه معمولا در بسیاری از مسائل تضارب داشتند تا تعامل. به همین خاطر بود که در این دوره سوال از وزرا و استیضاح‌ها دائما در حال چرخیدن بود و همیشه بهارستانی‌ها در حال مخالفت و چالش با دولت بودند. این امر زمانی باعث تضعیف جایگاه مجلس می‌شود که ببینیم در شرایطی که باید به قانون‌گذاری و تحقیق و تفحص درمورد مسائل و لوایح مختلف می‌پرداخت دائما در حال مچ‌گیری از دولت بود. از آن طرف دولت نیز به همین صورت عمل می‌کرد و به جای سازندگی و مدیریت مسائل مختلف همیشه در حال پاسخگویی به مجلس بود.
او می‌افزاید: یکی از دلایل چنین رفتاری این بود که وقتی دولت و مجلس هر دو به لحاظ مواضع سیاسی شفافیت‌های لازم را ندارند به جای اینکه در تعامل باشند رقیب همدیگر می‌شوند. تا زمانی که این دیدگاه در مجالس ما وجود داشته باشد نباید انتظار کارآمدی از مجلس داشت. شما اگر دقت کنید اکثر نطق‌های نمایندگان مجلس دهم حمله به دولت و در نقد آن بود. این متهم کردن دیگر قوا از سوی همدیگر باعث می‌شود هیچ کدام به وظایف خود عمل نکنند که درنهایت دود این یقه‌گیری‌ها به چشم مردم می‌رود. این روال قطعا در مجلس آتی با شدت بیشتری ادامه پیدا خواهد کرد چرا که در این دوره ما حتی افراد شجاعی مانند آقای علی مطهری و یا محمود صادقی را نداریم که در دفاع از حقوق ملت فریاد بزنند.