صنعت گردشگری نه تنها در تمام دنیا بلکه در ایران و به تبع آن در استان ایلام به دنبال شیوع کرونا تحت تاثیر قرار گرفته و این صنعت دچار ضربه بزرگی شده است.
ایلام یکی از استان‌های دارای جاذبه گردشگری است و ارزش و زیبایی بسیاری از صنایع دستی آن از جمله گلیم نقش برجسته برکسی پوشیده نیست و صنعتگران این بخش هر ساله با برنامه‌ریزی‌های مناسب و شرکت در نمایشگاه‌ها درآمد مناسبی را کسب می‌کردند و چون ماه‌های پایانی سال این حوزه رونق خاصی دارد و همه صنعتگران چشم به روزهای پایانی سال برای عرضه محصول‌های خود را داشتند.
همچنین فعالان بخش گردشگری استان خود را برای پذیرایی از مهمانان نوروزی آماده کرده بودند و با شرکت در نمایشگاه‌های گردشگری از جمله نمایشگاه بین‌المللی تهران با عقد قرارداد و هزینه‌های بسیار منتظر بودند تا با آمدن نوروز هزینه‌های خود را جبران کنند اما با شیوع کرونا تمامی برنامه‌های آنها به هم خورد.
از زمان شیوع کرونا در کشور و استان مدیران تاسیسات گردشگری به صورت خودجوش اقدام به تعطیلی واحدهایشان کردند، تمامی موزه‌ها و مراکز تاریخی و گردشگری استان تا اعلام وضعیت مناسب تعطیل شدند و از ورود هرگونه بازدیدکننده به مراکز گردشگری جلوگیری شد.
اجرای هر نوع برنامه توسط تاسیسات گردشگری که باعث تجمع می‌شد ممنوع و رعایت مسائل بهداشتی در تاسیسات گردشگری استان به ویژه در مراکز اقامتی و پذیرایی الزامی اعلام شد.
صنعتگران و تولیدکنندگان صنایع‌دستی در این شرایط دشوار در شرایط بدی قرار گرفتند و باید منتظر ماند پس از اعلام ماندگاری کرونا تا مدتی نسبتا طولانی و کنار آمدن با آن می‌توانند به رونق اولیه بازگردند.
برای تهیه این گزارش به بازارچه دائمی صنایع دستی ایلام که پس از حدود ۲ ماه بازگشایی شد سری زدیم، بازارچه ای که صنعتگران ایلامی بسیاری در آن مشغول بکار هستند و تولیدات خود را عرضه می‌کنند و گردشگرانی که وارد ایلام می‌شوند نیز برای خرید صنایع دستی به این بازارچه مراجعه می‌کنند اما این روزها سوت و کور و خالی از مشتریان است.
با دیدن مغازه‌های مملو از تولیدات صنعتگران متوجه عدم فروش آنها می‌شویم همه غرفه‌داران انگار در لاک تنهایی خود فرورفته و در انتظار قدم‌های آرام مشتریان هستند خبرنگار ایرنا پای صحبت‌ها و دغدغه‌های تعدادی از تولیدکنندگان و صنعتگران این بازارچه نشسته است.
ممنوعیت سفرهای استانی بزرگترین خسارت به صنایع دستی ایلام
یکی از صنعتگران صنایع‌دستی ایلام گفت: شیوع کرونا و ممنوع شدن رفت و آمدهای برون شهری و استانی، بزرگترین ضربه و بالاترین خسارت را به ما وارد کرد.
سارا غیاثی اظهار داشت: ما هر سال در طول ۲ ماه (اسفند و فروردین) بهترین و مرغوبترین هنر و تولیدات خود را در بازارچه‌های استانی و فرا استانی به نمایش می‌گذاشتیم و در بیشتر این نمایشگاه‌ها و بازارچه‌های استانی به فروش خوب و بالایی دست می‌یافتیم.
وی که در یکی از مغازه‌های این بازارچه به تولید فرش، گلیم فرش و تابلو فرش مشغول است، در خصوص رونق فروش، خسارت‌ها و وضعیت تولید در این ایام از زمان شروع کرونا افزود: با توجه به اینکه صنایع‌دستی همچون فروشگاه‌های مواد غذایی و نانوایی‌ها نیاز روز مردم نیست ما تمام برنامه‌ریزی‌های تولید خود را جهت فروش صنایع فرش، گلیم فرش و تابلو فرش در ایام نوروز طرح کرده بودیم.
به گفته غیاثی با آغاز شیوع کرونا و اعلام دانشگاه علوم پزشکی مبنی بر ورود این ویروس به استان، با هماهنگی سایر تولیدکنندگان و صنعتگرهای بازارچه دائمی، جهت کمک به سلامتی خود و هم‌استانی‌هایمان اقدام به تعطیلی بازارچه کردیم.
این صنعتگر ایلامی یادآور شد: بر اساس اعلام ستاد ملی و استانی مبنی بر بازگشایی کسب و کارهای کم‌ریسک از ابتدای اردیبهشت، اقدام به بازگشایی مغازه‌های خود کردیم اما در طول این مدت به دلیل افت بسیار شدید فروش و نبود مشتری از صبح تا شب صرفا مشغول نظافت و مرتب کردن مغازه هستیم.
غیاثی گفت: جهت رعایت پروتکل‌ها و دستورالعمل‌های بهداشتی فاصله‌گذاری اجتماعی ۱۱ بافنده در داخل کارگاه مشغول فعالیت بودند اما پس از شیوع کرونا جهت حفظ سلامتی این بافنده‌ها و فاصله‌گذاری اجتماعی حضور این افراد منع شد.
وی همچنین اضافه کرد: با توجه به اینکه مساحت کارگاهی که من در آن مشغول به فعالیت هستم کم است و سلامتی کارآموزان در اولویت است، برای رعایت فاصله‌گذاری اجتماعی به عنوان مهمترین رکن در قطع زنجیره بیماری کرونا تا قطع کامل این ویروس، از حضور این بافنده‌ها در کارگاه‌ها ممانعت می‌شود.
این صنعتگر با سابقه استان همچنین گفت: در ایام کرونا بافنده‌هایی که در منزل مشغول تولید صنایع‌دستی فرش و گلیم فرش بودند پس از اتمام کار و با وجود شرایط مالی سخت این روزها و نیاز این افراد به دستمزد، مبلغ دستمزد آنها به صورت کامل پرداخت شد.
غیاثی همچنین اضافه کرد: در طول ۲ ماه گذشته با توجه به ممنوعیت رفت و آمدهای خانوادگی بافندگانی که بافت خود را به اتمام رساندند در این ۲ ماه نتوانستیم جهت چله‌کشی بافت و انعقاد قرارداد جدید به منزل آنان مراجعه کنیم.
وی تصریح کرد: به عنوان یک صنعتگر صنایع‌دستی که علاقه‌مند به حرفه و کار خود هستم و سال‌هاست در خدمت صنایع‌دستی استان بودم از ادارات و سازمان‌های میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی، اداره بازرگانی و سایر ادارات مرتبط با صنایع فرش که به نوعی با این صنعت ارتباط دارند خواستارم در شرایط فعلی به مدد صنایع‌دستی بیایند و در زمینه کمک به بافنده‌ها و تولیدکنندگان مساعدت کنند.
غیاثی تنها راه برون رفت از شرایط فعلی را حفظ بافنده و کارآموزها دانست و افزود: خوشبختانه با وجود شرایط سخت مالی توانستم جهت حفظ این قشر زحمتکش که اغلب جز بافندگی هیچ امرار معاشی ندارند در موعد مقرر همه دستمزد آنان را پرداخت کنم.
وی همچنین اضافه کرد: در طول این سه ماه علاوه بر کرایه رفت و آمد، اجاره‌بها، آب، برق و گاز هیچ درآمدی هم نداشته‌ام اما امیدوارم به زودی از شر این ویروس منحوس و خانمان‌سوز رها شویم و شرایط بازار صنایع‌دستی در آینده نزدیک رونق یابد.
صنایع‌دستی به زمان و فصل خاص اختصاص دارد
یکی از صنعتگران صنایع چرم ایلام با بیان اینکه صنایع دستی به یک زمان و فصل خاص اختصاص دارد، گفت: فروشنده‌های مواد غذایی و تره‌بار پس از ایام کرونا می‌توانند در صورت تعطیلی مقطعی دوباره فروش خود را از سر گرفته و به سود فراوان دست یابند اما این شرایط فروش برای صنایع‌دستی مهیا نیست.
بهمن رشیدیان افزود: صنعتگران صنایع چرم در طول سال ۱۰ ماه تمام توان خود را برای تولید صنایع چرم به کار می‌گیرند و برنامه خاصی برای فروش محصولات خود در مقطع زمانی دو ماهه ۱۵ بهمن تا ۱۵ فروردین دارند.
وی تصریح کرد: نیمه اسفند ماه سال گذشته و فروردین که غرفه‌های بازارچه صنایع‌دستی به دلیل شیوع کرونا و اعلام ستاد استانی کرونا تعطیل بودند متاسفانه نتوانستیم فروش خوبی داشته باشیم.
رشیدیان در ادامه به تعداد کارآموزان غرفه اشاره کرد و افزود: بین ۳ تا ۳۰ کارآموز در منزل در حال تولید صنایع دستی چرم از جمله کمربند و کیف برای غرفه من هستند.
وی همچنین گفت: علاوه بر این تعداد کارآموز که در مقاطع زمانی مختلف تعداد آنان کاهش یا افزایش می‌یابد در داخل غرفه بازارچه در کنار فروش محصولات در زمینه تولید نیز فعالیت دارم.
رشیدیان افزود: سال گذشته در این ایام تقریبا همه محصولات و تولیدات ما به فروش می‌رسید و پس از ورود به غرفه با قفسه‌های خالی از جنس مواجه می‌شدید، اما متاسفانه امسال با توجه به ممانعت از ورود گردشگران به دلیل بیماری کرونا نتوانستیم فروشی داشته باشیم.
رشیدیان تصریح کرد: صنعت صنایع‌دستی اولویت مردم برای خرید نیست و مردم پس از نیازهای روزمره از جمله خرید مواد غذایی، اجاره منزل و غیره به سراغ خرید صنایع‌دستی می‌آیند.
گالری‌های خراطی ایلام ۴۵ روز تعطیل شدند
یکی از صنعتگران هنر خراطی نیز اظهار داشت: در دی ماه سال گذشته برای نخستین بار گالری خراطی در استان ایلام افتتاح شد که هزینه زیادی برای این کارگاه‌ها و گالری صرف شد.
سارا شیرپور گفت: با توجه به شویع کرونا در استان مجبور شدیم بیش از ۴۵ روز گالری خود را تعطیل کنیم و فعالیتی نداشته باشیم.
وی افزود: جهت آموزش هنرجوهای ایلامی و در راستای توسعه صنعت خراطی در استان یک دوره آموزشی خراطی در اسفندماه برگزار شد و مقرر شده بود در فروردین ماه هم دوره دوم آن برگزار شود که به دلیل کرونا شروع این دوره به نیمه دوم اردیبهشت ماه موکول شد.
وی با بیان اینکه برگزاری نمایشگاه‌ها و جشنواره هنرهای دستی فرصت بسیار مناسبی برای فروش محصولات خراطی در استان است، افزود: متاسفانه از زمان شیوع بیماری کرونا در استان هیچ نمایشگاهی برگزار نشد.
شیرپور ابراز امیداری کرد: گرچه باید با کرونا کنار آمد زیرا که بر اساس شنیده‌ها شاید این ویروس تا مدت زیادی در کنار ما باشد اما امیدواریم شرایط صنعتگران نیز به روال عادی بازگردد و ما نیز بتوانیم امرار معاش کنیم.
خسارت ۱۷۰ میلیارد ریالی کرونا به صنعت گردشگری ایلام
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایلام گفت: شیوع ویروس کرونا طی چند ماه اخیر ۱۷۰ میلیارد ریال به حوزه گردشگری این استان خسارت وارد کرده است.
عبدالمالک شنبه‌زاده اظهار داشت: همچنین انتشار این بیماری ۲۴ میلیارد ریال به صنایع‌دستی و سه میلیارد و ۷۵۰ میلیون ریال نیز به موزه خصوصی سنگ و سنگواره وارد کرده است.
وی افزود: صنعت گردشگری یکی از آسیب‌پذیرترین صنایع نسبت به بحران‌هاست و مدیریت بحران گردشگری به ضرورتی اساسی تبدیل شده است.
شنبه‌زاده با بیان اینکه با صنعت گردشگری استان ایلام متاثر از شیوع ویروس کرونا دچار میلیاردها تومان خسارت شده است، تصریح کرد: باید شرایط را برای بهبود صنعت گردشگری پس از مهار کرونا فراهم کنیم زیرا صنعت گردشگری بیشتر از سایر صنایع صدمه دیده است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایلام یادآور شد: استان ایلام دارای جاذبه‌های گردشگری فراوانی است اما با تمام داشته‌های گردشگری نتوانسته است سهم خود را از بازار گردشگری به دست آورد.
شنبه‌زاده تاکید کرد: استان ایلام دارای بیش از ۷۵۰ اثر ثبت شده ملی و همچنین بیش از ۹ هزار هنرمند فعال در حوزه صنایع‌دستی است که آثار خود را در بازارهای داخلی و خارجی ارائه می‌کنند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ایلام گفت: هم اکنون ۴۴ دفتر خدمات مسافرتی، ۲۱ مجتمع بین‌راهی، ۹ سفره‌خانه سنتی، پنج مجتمع گردشگری تفریحی، ۱۱ هتل، پنج مهمانپذیر، ۶۶ خانه مسافر، ۴۰ اقامتگاه بوم‌گردی و ۶ کمپینگ واحد اقامتی با حدود بیش از ۴ هزار تخت در استان وجود دارد.
شنبه‌زاده یادآور شد: ۵۰۰ نفر به صورت مستقیم در این مجموعه‌ها شاغل هستند و با توجه به این وضعیت همه بیکار شده‌اند همچنین با توجه به شیوع ویروس کرونا ۱۰۰ درصد مراکز اقامتی و واحدهای پذیرایی استان ایلام در این مدت تعطیل بودند.
وی اضافه کرد: هر سال در ایام نوروز حدود ۵۰۰ هزار اقامت در واحدهای اقامتی استان ثبت می‌شد که این تعداد در نوروز ۹۹ به صفر رسید.
کرونا سبب تاخیر در افتتاح اولین موزه سنگ و سنگواره ایلام شد
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایلام با اشاره به اینکه کرونا سبب تعطیل شدن موزه‌ها نیز شده است، گفت: برای اولین بار موزه سنگ و سنگواره در ایلام با حضور مدیرکل موزه‌ها در نیمه دوم اسفندماه آماده افتتاح بود اما به دلیل شیوع بیماری کرونا افتتاح آن به سال ۹۹ موکول شد.
شنبه‌زاده افزود: ایلام تنها استانی است که از داشتن موزه باستان‌شناسی محروم است اما با مساعدت اداره راه و شهرسازی استان و اهدای ۲ هزار و ۵۰۰ متر زمین کار طراحی و مطالعه این موزه پایان یافت و در اولین فرصت اولین موزه باستان شناسی در مرکز استان کلنگ‌زنی می‌شود.
وی در ادامه به جایگاه موزه‌ها در استان جهت جذب گردشگر و رونق این صنعت اشاره کرد و گفت: سال گذشته ۲۷ هزار نفر از سه موزه مردم‌شناسی قلعه والی، موزه کاخ فلاحتی و موزه باستان شناسی دره‌شهر بازدید کردند.
بازارچه دائمی صنایع‌دستی ایلام بازگشایی شد
با گذشت چند ماه از شیوع کرونا و تعطیلی حوزه صنایع دستی و گردشگری اما هفته گذشته با تاکید بر رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله‌گذاری اجتماعی تنها بازارچه دائمی صنایع دستی ایلام پس از ۲ ماه تعطیلی بازگشایی شد، اما باید دید این حوزه به رونق اولیه خود بازمی‌گردد یا صنعتگران همچنان چشم به راه مشتریان هرساله خود هستند.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری استان ایلام در خصوص بازگشایی این بازارچه نیز گفت: بازارچه دائمی صنایع‌دستی این استان که بدلیل شیوع کرونا تعطیل شده بود پس از ۲ ماه بازگشایی شد.
عبدالمالک شنبه‌زاده اظهار داشت: این بازارچه که از اسفندماه سال گذشته تعطیل شده بود با رعایت پروتکل‌های بهداشتی و فاصله اجتماعی فعالان این حوزه و تعیین ساعت کاری بازگشایی شد.
وی با بیان اینکه فعالان این حوزه آماده ارائه خدمت به مشتریان و تولید محصولات است، افزود: بازارچه دائمی صنایع‌دستی شهر ایلام دارای ۲۳ غرفه است و صنعتگران و هنرمندان عرضه کننده تولیدات در آن فعالیت دارند.
شنبه‌زاده یادآور شد: این تولیدات شامل انواع رشته‌های صنایع‌دستی و هنرهای سنتی از جمله گلیم ساده، گلیم نقش‌برجسته، چوب، سفال، سنگ‌تراشی، معرق، محرق ساقه گندم، زیورآلات، جاجیم و چیت‌بافی است.
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان ایلام تصریح کرد: با توجه به بررسی‌های به عمل آمده از کارگاه‌های صنایع‌دستی آسیب دیده پیشنهاد شده است برای حمایت از فعالان این عرصه با پرداخت تسهیلات، خسارات ناشی از کرونا جبران شود.
شنبه‌زاده اضافه کرد: هم اکنون در این استان ۳۳ رشته صنایع‌دستی سنتی و هنری در قالب بیش از ۱۲۰ کارگاه با ۱۰ هزار صنعتگر فعال است.
سال گذشته تحولات خوبی در حوزه میراث فرهنگی، صنایع‌دستی و گردشگری ایلام رخ داد و برنامه‌ریزی‌های فراوانی نیز برای سال ۹۹ در نظر گرفته شد که نه تنها اجرایی نشدند بلکه کرونا خسارات فراوانی نیز بر پیکره این حوزه وارد کرد.
۲۴ تولید کننده صنایع دستی سال گذشته تحت پوشش بیمه قرار گرفتند
مدیرکل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری ایلام گفت: سال گذشته دولت توانست ۴۳۰ صنعتگر را در سطح کشور بیمه کند که سهم استان ایلام از این تعداد ۲۴ نفر بود.
شنبه زاده اضافه کرد: با احتساب این ۲۴ نفر صنعتگر که در سال گذشته تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی قرار گرفتند تعداد صنعتگران تحت پوشش بیمه تامین اجتماعی در استان به ۶۳۳ نفر افزایش یافت.
واحدهای خسارات دیده گردشگری در سامانه کارا ثبت‌نام کنند
با توجه به خسارات وارد شده به این بخش، دولت نیز تسهیلاتی برای این قشر در نظر گرفته است.
مدیرکل میراث‌فرهنگی، گردشگری و صنایع‌دستی استان ایلام گفت: واحدهای خسارات دیده گردشگری بر اثر کرونا در سامانه کارا برای دریافت تسهیلات ثبت‌نام کنند.
شنبه زاده با اشاره به خسارت ۱۷ میلیارد تومانی کرونا به بخش‌های مختلف صنایع‌دستی، مراکز اقامتی، بوم‌گردی، مجتمع‌های گردشگری و دیگر بخش‌های گردشگری افزود: واحدهای گردشگری آسیب‌دیده از بیماری کرونا برای دریافت تسهیلات با بازپرداخت ۲ ساله در سامانه کارا به نشانی kara.mcls.gov.ir ثبت نام کنند.
وی با بیان اینکه نرخ بهره این تسهیلات ۱۲ درصد تعیین شده و قرار است تا پایان خردادماه واریز شود، یادآور شد: ۴۰ اقامتگاه بوم‌گردی با اشتغال‌زایی ۱۷۴ نفر در استان فعال هستند که این مراکز نیز دچار خسارت‌های فراوانی شده و افراد شاغل در آنها بیکار شدند.
استان ایلام یک هزار و ۵۰۰ اثر تاریخی، طبیعی و گردشگری دارد که ۷۷۴ اثر آن تاکنون در فهرست آثار ملی کشور به ثبت رسیده که از این تعداد ۷۳۷ اثر تاریخی، ۲۴ اثر معنوی، ۶ اثر طبیعی و هفت اثر نیز مکان رویداد دفاع مقدس است.