شهرستان شاهرود با داشتن مراتع پهناور و جنگل های وسیع یکی از مناطق تولید عسل کشور است، بازار زنبورداران این منطقه در چند سال گذشته تقریبا خوب بود، اما مشکلاتی که در ۲ سال گذشته پیش آمده ، درآمد زنبورداران پرتلاش این منطقه را کاهش داده و زندگی را برای آن ها سخت کرده است.
استفاده از عسل از گذشته ها دور در ایران و جهان رایج بوده ، در اهمیت این ماده غذایی همین بس که روایت های بسیاری در باره آن وجود داشته و حتی در قرآن کریم سوره‌ای بنام زنبور عسل وجود داشته و آن را داروی بسیاری از امراض دانسته‌اند.
خشکسالی ها و نیز سرمای نابهنگام ۲ سال گذشته در شرق استان سمنان ، تولید عسل و نگهداری کلونی‌های زنبور و به عبارتی چرخه تولید این غذا و داروی معجزه آسا را تحت تاثیر قرار داده است.
اگر در گذشته تولید عسل به شکل سنتی رواج داشته ، امروز فعالیت در این زمینه علاوه بر تخصص و پشتوانه مالی ، تلاش شبانه روزی نیز می طلبد.
یک تولیدکننده عسل در شاهرود با ابراز نارضایتی از کیفیت پایین و گرانی داروها در این حوزه اظهار داشت: امسال به دلیل خشکسالی های پیاپی ، نوسانات و تغییرات آب و هوایی ، بیماری کنه بیشتر بود ، اما داروهای موجود در بازار از کیفیت نامناسب برخوردار بوده و درمان نشدن زنبورها موجب کاهش تولید عسل حتی تا ۵۰ درصد شد.
اسماعیل حسینی تاکید کرد ، سال گذشته بیماری و سرمازدگی آسیب زیادی به کندوها وارد کرد و موجب کاهش ۶۰ درصدی کندوها و تولید عسل از ۱۵ کیلوگرم در هر کندو به پنج تا هفت کیلوگرم در سالجاری شد.
وی حمایت مسوولان از تولیدکنندگان عسل را خواستار شد و گفت : با توجه به شرایط و آسیب های وارد شده باید حمایت های دولتی شامل تسهیلات و قرار گرفتن داروها با قیمت مناسب در اختیار فعالان این حوزه بشود تا بتوانیم در تولید عسل که یک محصول پر ارزش غذایی و دارویی است کوشا و موفق باشیم.
محمد زمانی یک زنبوردار دیگر منطقه با اشاره به اهمیت غذایی عسل گفت: توزیع عسل های تقلبی با قیمت پائین موجب شده زنبورداران منطقه با مشکل فروش روبرو شوند و در حال حاضر قیمت عسل طبیعی امسال حداقل کیلویی ۸۰۰هزار ریال است که متاسفانه عسل تقلبی حتی با قیمتی کمتر از نصف در بازار فروخته می شود که نیازمند نظارت بر فروش اینگونه عسل ها از سوی مراجع ذیربط است.
یکی دیگر از زنبورداران شاهرودی گفت: هر ساله کشاورزان و باغداران بویژه در فصل بهار مبادرت به مبارزه شیمایی با آفات و بیماری‌های مزارع و باغات می‌کنند که این کار در برخی سال‌ها با افزایش رطوبت نسبی هوا به دلیل ابرناکی و بارش‌های فصل بیشتر می‌شود.
احمد عامری افزود: امسال ابرناکی هوا و بارش‌های بیشتر در ۲ ماه اسفند و فروردین و افزایش رطوبت نسبی هوا، باعث رشد آفات و بیماری‌ها در باغات و مزارع شد که نتیجه آن ترغیب کشاورزان به افزایش مبارزه شیمایی با این آفات است.
عامری تاکید کرد:از جمله بخش های کشاورزی که به طور مستقیم از این مبارزه شیمیایی آسیب دیده و محصولات آن دچار افت کیفی و کمی می شود، زنبورداری است.
یکی دیگر از زنبورداران هم گفت: با توجه به هم زمانی فعالیت زنبور در منطقه و حساسیت و آسیب پذیر بودن کلونی زنبور عسل در مقابل سموم شیمیایی ، لازم است کشاورزان از سموم کم خطر استفاده کنند.
محمود عبدی افزود: بهتر است سمپاشی در خلال روز که زنبور عسل مشغول جمع آوری شهد و گرده گل‌ها و آشامیدن آب است انجام نشود و زمان مناسب سمپاشی صبح زود، هنگام غروب آفتاب و یا شب است و باید از سموم کم خطر برای زنبور عسل استفاده کرد.
این زنبوردار گفت: همچنین زنبورداران با مشکل دیگری به اسم کرونا نیز درگیر بودند.
وی گفت: با اعلام ممنوعیت تردد، عده‌ای از زنبورداران که از اوایل اسفند کلونی‌های خود را به شهرهای اطراف و دیگر استان‌ها کوچ داده بودند برای مدیریت و سرزدن به زنبورهای خود دچار مشکل شدند.
وی بیان کرد: زنبورداران خارج از شهرها و حاشیه مزارع مستقر هستند و فصل زنبورداری از اسفندماه آغاز می‌شود ، زنبورداران باید یک روز در میان با حضور بر سر کلونی‌های خود کارهای مدیریتی را انجام دهند که تا اواسط فروردین امسال سخت گیری‌ها برای تردد به دلیل شیوع کرونا موجب بروز مشکل برای آنان و آسیب به کندوها شد.
مهدی نظری هم گفت :برخی حیوانات و پرندگان حیات وحش برای کلونی های زنبور عسل آسیب رسان هستند و خسارت های جبران ناپذیری به کندوها می زنند.
وی تاکید کرد : خرس ، سار و سبزه قبا از جمله این حیوانات هستند که آسیب شدید به کندوها وارد می کنند.
وی با بیان اینکه بیمه تامین اجتماعی برای زنبورداران به سختی امکان پذیر می شود ، تاکیدکرد: اگر فردی حتی یک روز سابقه بیمه تامین اجتماعی در کارگاه دیگری داشته باشد دیگر نمی تواند از طریق زنبورداری بیمه تامین اجتماعی شود.
وی افزایش کرایه برا کوچ زنبور ها را یکی دیگر از مشکلات این حوزه دانست و ادامه داد: کرایه یک کامیونت ایسوزو برای حمل ۲۰۰ کندو تا جنوب کشور پارسال ۱۲میلیون ریال بود که امسال ۲و نیم برابر شده است.
مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان سمنان که پنج هزار کلونی زنبور عسل دارد وبزرگترین پرورش دهنده ملکه در ایران است ، با تایید مسایل عنوان شده زنبور داران گفت: سال ها پیگیری و هماهنگی با مسوولان کشوری برای بیمه تامین اجتماعی زنبور داران انجام شد ، با توجه به شرایط خاصی که تامین اجتماعی برای بیمه زنبورداران قرار داد ، باعث ریزش ۸۰ درصدی این قشر تلاشگر شد ، دلیل اصلی آن هم ممکن نبودن بیمه آن ها بود .
عطاء الله باقرپور افزود: سازمان تامین اجتماعی زنبورداری را از چرخه بیمه بخش کشاورزی حذف کرده است .
وی تاکید کرد: چگونه زنبور عسل با این همه موهبت برای کشاورزی ،توسط سازمان بیمه گر حذف شده و تاکنون هرگز برای احیا بیمه تامین اجتماعی زنبورداران موفق نشده ایم.
به گفته وی ، براساس آمار سازمان های بین المللی ، زنبور عسل در مقابل هر پنجاه هزار ریال سود به صاحبش، ۱۴۲ برابر برای مرتع داری ،جنگلداری، زراعت ، باغبانی و عمل گرده افشانی سودمند است .
وی با بیان اینکه قبل از افزایش قیمت شکر در بازار در اسفند ماه سال ۹۸ درخواست تهیه و توزیع شکر داده شد ، ادامه داد : امسال سازمان‌های مربوطه تاکنون شکر دولتی در اختیار تعاونی ها و زنبورداران این استان قرار نداده‌اند.
وی ادامه داد: نهاده شکر برای افزایش جمعیت کلونی زنبور استفاده می شود و اگر کلونی دچار انگل یا بیماری شود برای کمک به زنبور ؛ شکر را با داروها مخلوط می کنند و برای کاهش استرس زنبور در دوره مصرف دارو ضرورت دارد.
مدیرعامل اتحادیه زنبورداران استان سمنان گفت : سمپاشی آفات در بیابان‌ها که دولت انجام می دهد با اطلاع رسانی مناسب است ولی کشاورزان و باغداران این امر را رعایت نمی کنند.
وی با بیان اینکه بیمه کلونی زنبورها هم یکی از مشکلاتی است که سال‌های طولانی زنبورداران از بیمه مرکزی پیگیری می کنند، تاکید کرد: شرایط این بیمه هم به گونه ای است که خواسته های زنبورداران را تامین نمی کند.
باقر پور تاکید کرد: بیمه مرکزی باید برای حل این مشکل اقدام کند ، باید بخشی از خسارت‌های احتمالی کلونی‌های زنبور را بیمه ها پرداخت کنند چرا که زنبورداران رغبتی برای خرید بیمه کلونی ها ندارند.
وی تاکید کرد: محیط زیست باید در پرداخت خسارت کلونی هایی که توسط حیوانات وحشی مانند خرس نابود می شوند اقدام کند، پرونده هایی در این باره تشکیل شده که سال‌های متمادی بلاتکلیف است ، ضرورت دارد سریعتر اقدام نمایند.
وی گفت : بخش زیادی از داروی ضد کنه زنبور عسل بصورت قاچاق واردشده و گرانتر به زنبوردار تحویل می شود، این در حالی است که زنبورداران حتی برای تهیه داروهایی که در کشور تولید و توزیع می شود با مشکلات مالی مواجه هستند.
باقرپور گفت: بخشی از عسل تقلبی در کشور از قند گندم که ماده اولیه ساخت شکلات است ، تولید می شود که ۱۸ درصد آب دارد و همانند عسل طبیعی به نظر می رسد و در بسته بندی های زیبا فروخته می شود.
وی ادامه داد:دولت باید برای عسل مرغوب استاندارد واحدی تعریف کند که هنوز انجام نشده است.
پارسال ۲۵۴ زنبوردار شهرستان شاهرود با ۲۵هزار و ۶۹۰کلونی زنبور عسل ، ۱۸۲ هزار تن عسل تولید کردند.
از آنجا که آمار تولید عسل مهرماه هر سال ارایه می شود ،هنوز میزان تولید امسال مشخص نیست ، اما بنابه گفته زنبورداران کاهش محسوسی خواهد داشت.