بیش از ۱۰۰ روز است که جهان سایه سنگین کرونا را بر سر خود احساس می‌کند. در این مدت بسیاری از فعالیت‌ها در تمامی عرصه‌ها از جمله فرهنگ و هنر متأثر از این ویروس یا به شکل کامل از حرکت باز ایستاده است و یا آن‌قدر آرام درحال حرکت است که نمی‌توان اثری از جریان سازی مورد انتظار از رویدادها و رخدادهای فرهنگی و هنری را در آنها رصد کرد.
اما آرام آرام با تجربه هم‌نشینی انسان‌ها با این ویروس از یک‌سو و از سوی دیگر تلاش جهانی برای عبور از این بحران و قرارگرفتن در سایه کنترل آن، شاهد بهره‌گیری از توان‌مندی‌های ایجادشده به واسطه این ویروس میان عموم افراد جهان هستیم.
تبدیل تهدید به فرصت؛ از حرف تا عمل
از ابتدای اسفندماه ۱۳۹۸ که به واسطه شیوع این ویروس و با دستور ستاد ملی مبارزه با کرونا و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مهر تعطیلی بر فعالیت‌های فرهنگی و هنری خورد؛ بسیاری از هنرمندان و اهالی فرهنگ نسبت به تعطیلی فعالیت‌ها، ضررها و خسارت‌های ناشی از این رخوت، رکود و سکون دیدگاه های خود را منتشر کردند؛ اما یکی از اصلی‌ترین کلیدواژه هایی که طی این ایام از زبان بدنه مسئولان، جامعه هنرمندان و عموم مردم آرام آرام به نُقل گفت وگوهایشان بدل می‌شد تبدیل کردن تهدید کرونا به فرصتی برای تجربه‌های نوین بود.
اتفاقی که بار دیگر پیش‌قراولان عرصه فرهنگ و هنر در جامعه توانستند با خلاقیت و تجربه‌های مبتنی بر آزمون و خطا، بزنگاه‌های موفقی را برای به حرکت درآوردن چرخ فعالیت‌های فرهنگی و هنری از یک‌سو و سوی دیگر به‌دست آوردن تجربه‌ای در مواجهه با بحران‌هایی از این دست در آینده به شکل عینی و عملی کشف کنند.
همدلی، همراهی و اتحاد؛ موتور پیش‌ران هنرمندان در دوران کرونا
همدلی، همراهی و اتحاد به‌عنوان سه پیشانی‌نوشته فرهنگ و هویت ایرانی، بار دیگر در مواجهه با بحرانی چون کرونا به‌عنوان نخستین موتور پیش‌ران فعالان عرصه فرهنگ و هنر با استناد به فرهنگ غنی و هویت‌بخش کشورمان توانست در فاصله کوتاهی؛ گروه‌ها، پویش‌ها و چالش‌های مختلفی را در راستای مبارزه با این بحران و تلاش برای دعوت مردم به ماندن در خانه در مسیر شکست زنجیره شیوع ویروس کرونا و ازسوی دیگر به حرکت درآوردن چرخ فعالیت‌های فرهنگ و هنر برای امیدآفرینی و افزایش روحیه جمعی مردم در مواجهه با سایه سنگین ویروس کرونا را عملیاتی و اجرایی کند.
بی تردید در کنار تلاش‌های فردی و یا بخش‌های خصوصی که اغلب تلاش‌هایی کوچک اما جریان‌ساز به شمار می‌رفت؛ مطابق انتظار، بدنه دولت و مسئولان فرهنگی و هنری به‌عنوان پیش‌قراولان مواجهه با بحران‌هایی نظیر کرونا و از سر گذراندن مصائب و مشکلاتی که این ویروس و تهدیدهای آن، بدنه فرهنگ و هنر را نیز از آسیب‌ها و گزندها در امان نگذاشته بود وارد عمل شدند.
مجالی برای درنگ و تاملی بیشتر
حال با تجربه بیش از سه ماه و فعالیت‌های صورت گرفته می‌توان با درنگی بر فرصت‌سازی‌های مسئولان فرهنگی و هنری در کشورمان به داشته‌ها و آورده‌هایی که ویروس کرونا در قالب فعالیت‌های فرهنگی و هنری و ارائه آن به جامعه ارزانی داشته می توان نگاهی دوباره داشت.
در این عرصه همایون امیرزاده مدیر مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره فرصت‌سازی‌هایی که بحران کرونا برای همراهی هنرمندان با بدنه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی طی همین ایام کوتاه با خود به‌همراه داشته است با خبرگزاری جمهوری اسلامی ایران (ایرنا) به گفت‌وگو نشست که حاصل آن در ادامه از خاطر شما می‌گذرد.
گام نخست وزارت فرهنگ؛ طراحی چهار سیاست کلان اجرایی
همایون امیرزاده با اشاره به آنکه نخستین اقدام وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مواجهه با فراگیری کرونا در کشور طراحی چهار سیاست کلان بود یادآور شد: در گام نخست راهبری رسانه و فضای مجازی، تبلیغ برای ماندن در خانه، استفاده حداکثری از ظرفیت فرهنگ و هنر و ترویج فرهنگ فاصله‌گذاری اجتماعی به‌عنوان چهار سیاست کلان وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مسیر فعالیت‌های خود با همراهی هنرمندان و اهالی فرهنگ همسو با مواجهه با شیوع ویروس کرونا تبیین و تشریح شد.
همکاری بیش از سه هزار هنرمند
مدیر مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با اشاره به آنکه در همین راستا طرح‌ریزی اجرای برنامه‌های فرهنگی و شبکه‌سازی تولیدات با تاکید بر همان چهار محور کلان در دستور کار قرار گرفت ادامه داد: تا به این لحظه بیش از سه‌هزار هنرمند با وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی همراه شدند تا بتوانیم با کمک یکدیگر بهترین تولیدات را در تمامی شاخه‌های فرهنگی و هنری به‌ویژه در ایام سپری کردن قرنطینه خانگی برای مردم تولید و در اختیار آنها قرار دهیم.
وی به‌عنوان نمونه به پخش کنسرت‌های آنلاین به‌عنوان نخستین فعالیت همراه بدنه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با هنرمندان طی تعطیلات نوروز ۱۳۹۹ اشاره کرد و گفت: تنها همان کنسرت‌ها توانست مخاطبان میلیونی را به خود جذب کند و این شاید برداشتن نخستین گام‌های توفیق همراهی بدنه دولت با اصحاب فرهنگ و هنر بود. در ادامه، اجرای تئاترهای آنلاین و راه‌اندازی پویش‌های مردمی از دیگر فرصت‌هایی بود که بحران کرونا در اختیار ما برای کسب تجربه‌های گران‌بها قرارداد.
تولید ۳۵۰۰ اثر توسط مردم در پویش زندگی نو
امیرزاده با اشاره به راه‌اندازی پویش زندگی نو یادآور شد: حدود ۳۵۰۰ اثر تنها به واسطه این پویش تا به امروز توسط خود مردم تولید شده است. پویشی که طی آن روزانه به پنج اثر جایزه یک میلیون تومانی اهدا می‌شد و تا به امروز مبلغ ۱۰۰میلیون تومان تنها برای تولیدات مردمی هزینه شده است.
وی ادامه داد: همچنین برای مراکزی که به واسطه شیوع این ویروس در معرض خطر بودند و یا تعطیل شده‌اند برنامه‌ریزی‌هایی صورت گرفت تا بتوانیم به واسطه فضای مجازی از یک‌سو و از سوی دیگر تولیدات هنرمندان، خانه‌های مردم را به محیط‌های امن و سالم برای زیستی بهتر همراه با بهره‌مندی از محصولات فرهنگی و هنری بدل کنیم.
تقدیر از رسانه‌ها به عنوان محکم‌ترین سد در برابر شایعات
مدیر مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با تقدیر از فعالیت رسانه‌ها در تمامی عرصه‌های نوشتاری، برخط، دیداری و شنیداری یادآور شد: اقدام دیگری که به‌عنوان یکی از اصول وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در مواجهه با فعالیت رسانه‌ای مدنظر بود، نحوه مواجهه و مقابله با شایعات به‌ویژه در روزهای قرنطینه و همراهی مردم با موج اخبار تلخ ویروس کرونا در کشور بود. خوشبختانه با همراهی خوب و شایسته‌ای که رسانه‌ها با وزارتخانه داشتند توانستیم علاوه بر مقابله با شایعات و تاکید مردم بر توجه‌شان به اخبار موثق، سدی محکم در برابر موج شایعات ایجاد کنیم.
امیرزاده با ابراز خشنودی از آنکه امروز بعد از پشت سرگذشتن بیش از سه ماه از تجربه ویروس کرونا در کشور شرایط بحرانی در فضایی آرام درحال سپری شدن است و طبق گفته مسئولان در آستانه مهار این بیماری قرار گرفته‌ایم خاطرنشان کرد: در این نکته تردیدی وجود ندارد که اگر توفیقی امروز نصیب مسئولان شده است همراهی اصحاب فرهنگ و هنر به‌عنوان یکی از اصلی‌ترین موتورهای پیش‌ران در مواجهه و پشت سرگذاشتن روزهای سخت ابتدای شیوع این ویروس تا رسیدن به آستانه توفیق در ایام فعلی،
یکی از مهمترین شروط این موفقیت بوده است.
با بیش از ۲۰ میلیون مخاطب رکورد کنسرت‌ها را شکستیم
مدیر مرکز روابط‌عمومی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تاکید کرد: آن‌گونه که اشاره کردم گام نخست فعالیت هنرمندان اجرای کنسرت‌های آنلاین بود. طبق آمار به‌دست آمده تنها در پایتخت بیش از ۲۰میلیون نفر به‌عنوان مخاطبان این آثار توانستند از فعالیت هنرمندان کشور بهره ببرند. دراین‌میان چیزی حدود ۳۰ کنسرت را نیز در استان‌ها برگزار کردیم تا بتوانیم توازنی عادلانه در ارائه خدمات فرهنگی و هنری به تمام هم‌وطنانمان در سراسر کشور داشته باشیم.
پساکرونا به معنای بازگشت به دوران گذشته نیست
امیرزاده با اشاره به آنکه براساس مطالعات پزشکان و اسناد منتشرشده آن و همچنین نظریات قاطبه روان‌شناسان و جامعه‌شناسان شرایط زندگی بعد از پشت سرگذاشتن دوران کرونا یا به‌اصطلاح رسانه‌ای در دوران پساکرونا به هیچ‌وجه مشابه سابق نخواهد بود خاطرنشان کرد: البته که این نگاه به معنای دمیدن بر کوس ناامیدی نیست! چرا که همه کشورهای جهان که امروز درحال سپری کردن این بحران در شرایط مختلف هستند به این نکته پی برده‌اند که کرونا به تاروپود زندگی انسان‌ها وارد شده است. بی هیچ تردیدی در روزهای پساکرونا باید منتظر اتفاقات جدید و امیدبخش بیشتری بود.
وی افزود: همچنین امروز بسیاری از مناسبات ما متأثر از این بیماری است که نسبت به آن کمترین اشراف و آشنایی را داریم؛ اما با وجود تجربه قرنطینه خانگی و محدودیت ارتباطات رودررو و فیزیکی، فضای مجازی که تا پیش از این بیشتر بر آسیب‌های آن تاکید می‌شد توانسته دنیایی امن و آرام را برای ارتباط مردم از یک‌سو و از سوی دیگر تهیه خوراک فرهنگی و هنری در راستای ارائه محصولات هنرمندان به عموم جامعه ایجاد کند.
پساکرونا و تکلیف معاونت‌ها و ادارت کل وزارت فرهنگ
مدیر اطلاع‌رسانی و روابط‌عمومی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی درباره اقدامات کلان این وزارتخانه برای روزهای آینده و شرایط زندگی پساکرونا که در گفته های پیشین بر آن تاکید داشت گفت: تمامی معاونت‌ها، ادارات کل و تخصصی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی مکلف به ارائه برنامه‌های خود تا پایان عمر دولت فعلی هستند.
وی یادآور شد: برهمین اساس نظام بودجه و عملکرد وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به واسطه همان برنامه‌ها مورد تدوین قرار می‌گیرد. بر همین اساس میزان تحقق اهداف مهم و کلان وزارتخانه در بستر فضای مجازی باید بیش از پیش مورد سنجش قرار گیرد؛ چراکه بخشی از فعالیت‌های آینده حتی در روزهای پساکرونا نیز بار دیگر به عرصه فضای مجازی مرتبط خواهد بود.
توفیقات امروز و هم‌افزایی جامعیت دستگاه‌های فرهنگی
به گفته امیرزاده فرصت دیگری که تجربه بحران کرونا در شاخه فعالیت‌های فرهنگی و هنری با خود به‌همراه داشت به مفهوم و مساله همراهی تمامی بخش‌های فرهنگ و هنر کشورمان بازمی‌گشت. به‌عنوان مثال در حوزه ارائه آثار تئاترهای آنلاین و یا اجرای کنسرت‌های موسیقی و ارائه بر خط آنها به مخاطبان، اگر نهادهایی مانند شهرداری و یا صداوسیما در کنار وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی نبودند و در آن روی سکه دغدغه‌مندی هنرمندان را شاهد نبودیم نمی‌توانستیم امروز از توفیق‌ها و فرصت‌هایی که بحران کرونا در اختیار ما قرار داده است صحبت کنیم.
دولت در تمامی امور فرهنگی و هنری نقش تسهیل‌گر دارد
امیرزاده در پایان بهر اصل تسهیل‌گری از سوی نهادهای حاکمیتی در مواجهه با فعالان فرهنگ و هنر اشاره کرد و گفت: اگر بناست تا فضای مجازی به‌عنوان بستری مهم در عرصه تولید محصولات هنری در اختیار مجموعه‌های دولتی و خصوصی قرار گیرد از چنین امکانی نباید دریغ شود.
وی خاطرنشان کرد: همچنین باید به تجربه پویش‌هایی چون مُشاهنر، عبور از کرونا با کتاب، زندگی نو و کتاب در خانه به‌عنوان نخستین تجربه‌های فعالیت فرهنگی و هنری در عرصه فضای مجازی و داشته‌ها، آورده‌ها و خروجی‌های موفق آنها اشاره و چنین اقداماتی را به‌عنوان تجربه‌ای گران‌بها برای آینده و مواجه شدن با بحران‌هایی از این دست مدنظر قرار دهیم.