شیوع ویروس کووید-۱۹ یا کرونا در کشور علاوه بر خسارات جدی به بخش های مختلف اقتصادی ، آسیب بزرگی به نظام آموزشی کشور وارد کرد که از جمله می توان به تعطیلی مدارس ، جاماندن بسیاری از دانش آموزان از آموزش مجازی ، ترس از هدایت تحصیلی و عدم ورود دانش‌آموز به رشته تحصیلی مورد علاقه خود و سرگردانی در انتخاب شیوه درس آموزشی در شرایط بحرانی توسط متولیان تعلیم و تربیت اشاره کرد.
البته در این میان بسیاری سعی دارند تا به نیمه پر لیوان نگاه کنند و به همین دلیل هم معتقد هستند که ویروس کرونا تلنگری بزرگ برای نظام آموزشی سنتی کشور بود که چندین دهه با هر نوع تغییری مقاومت می کرد و این بار به اجبار وارد فاز جدید شد.
اما با همه این احوالات ، اینطور به نظر می رسد که ویروس و بیماری کرونا محکم‌ترین ضربه را به یکی از ویژگی‌های سنتی نظام آموزشی کشور یا همان کنکور وارد کرده است. البته از نگاه کارشناسان آموزشی آسیب کرونا فقط از ناحیه دانش‌آموزان احساس شد زیرا از طرف کاسبان کنکور کرونا یک فرصت برای درآمد بیشتر تلقی گردید.
تعویق در برگزاری کنکور به دلیل تعطیلی حدود سه ماهه مدارس و حساسیت نسبت به اجرای فاصله گذاری اجتماعی در برگزاری آزمون کنکور از عواملی بود که کنکور را برای حدود ۶ هفته از تاریخ همیشگی آن به تاخیر انداخته است.
شاید در ظاهر مشکلی خاصی برای این تاخیر یک ماه و نیمی دیده نشود ، اما دانش آموزانی که چندین ماه به شدت در حال مطالعه برای آماده کردن خود بودند ، تصوری متفاوت دارند. دانش آموزان پشت کنکوری مازندران از این دست هستند که بشدت از تعویق کنکور نگران شدند و به گفته خودشان به مرز عصبانیت رسیده‌اند.
مژگان قلی‌تبار از دانش‌آموزان پشت کنکوری در این باره به خبرنگار یارنا گفت: از مهر ماه با برنامه ریزی از پیش تعیین شده همراه با مشاور شروع به مطالعه برای آمادگی در کنکور کردم. طبق برنامه نیز از دی ماه وارد مرحله سخت مرور دروس و تمرینات شدم تا تیر ماه در زمان مقرر کاملا آماده باشم ، اما حالا تاخیر در برگزاری کنکور باری اضافه روی دوش من و دانش آموزان دیگر قرار داده است زیرا برای جلوگیری از فرار مطالب از ذهن باید به مرور دروس و تمرینات ادامه دهیم و این وضعیت خسته کننده شده است.
وی افزود : این خستگی اکنون به عصبانیت تبدیل شده است و شرایط فرسودگی را برای ما ایجاد کرده که ممکن است بر روی تست زنی تاثیر گذاشته و تمامی زحماتمان را هدر دهد.
آرمین از دیگر دانش‌آموزان پشت کنکوری نیز اظهار داشت: امسال شانس بیشتر با کسانی است که آمادگی برای کنکور را دیرتر شروع کردند یا حتی کمتر مطالعه کردند.
به گفته او ، با وجود اینکه دانش آموزان مصمم‌تر از ابتدای سال تحصیلی یا از تابستان سال گذشته شروع کردند، اما تاخیر در برگزاری کنکور آنها را کاملا فرسوده کرده است و تمام انگیزه خود برای کنکور را از دست داده اند.
وی افزود: اکنون دانش آموزانی مثل من در شرایطی هستند که نمی شود آن را توصیف کرد زیرا با وجود اینکه در آمادگی کامل برای شرکت در کنکور هستیم، به دلیل طولانی شدن انتظار کنکور فشار روانی شدیدی به ما وارد کرده است.
آرمین گفت: فشار روانی و عصبی آنقدر روی من زیاد شده که حتی ارتباط با خانواده را از دست داده‌ام و در همین مدت چندین بار با اعضای خانواده بحث کردم که البته از همه عذرخواهی کردم.
آشفتگی درس خوان‌ها
یک مشاور و کارشاس تحصیلی درمورد شرایط کنونی دانش آموزان پشت کنکوری از واژه " آشفتگی " استفاده کرد و گفت: شرایط برای این دانش آموزان بسیار حاد شده است.
علی پیش‌نماززاده اظهار داشت: طولانی شدن شرایط انتظار برای دانش آموزان منجر به افزایش مدت مطالعه خواهد شد که طبیعتا بار روانی سنگینی به روی آنها وارد می کند که ممکن است حتی به از دست دادن کنکور منجر شود.
به گفته او بار روانی و فشار عصبی آنقدر در میان دانش آموزان پشت کنکوری زیاد شده که هم اکنون بسیاری از دانش آموزانی که برای قبولی امسال نیز خود را آماده کرده بودند، از جدیت دست برداشته و بی خیال قبولی شدند.
پیش‌نماززاده همچنین به احتمال جابه جایی رتبه ها اشاره کرد و گفت: این شرایط می تواند دانش آموزان درس‌خوان‌تر را از دستیابی به رتبه مطلوب ناکام گذارد و تمام پیش‌بینی‌ها را تغییر دهد.
پیشنهاد تنفس
این مشاور و کارشناس تحصیلی درباره راهکارهای جلوگیری از آسیب به دانش آموزان پشت کنکوری اظهار داشت : دانش آموزان نیازمند تنفس هستند و باید برای خود فضای آرامش ایجاد کنند.
پیش‌نماززاده با بیان اینکه تقریبا دانش آموزانی که امسال قصد قبولی در کنکور دارند سرفصل های درسی و تمرینات را تکرار کردند، افزود: اکنون باید برنامه ریزی به گونه ای باشد که ساعات مطالعه کاهش یابد.
وی ادامه داد: اگر در برنامه‌ریزی‌ها چند روز در هفته را بدون مطالعه قرار دهیم ممکن است منجر به تنبلی و عادت دانش‌آموزان شود ، پس لازم است از اینگونه برنامه ریزی ها پرهیز شود.
این مشاور تحصیلی بهترین روش را کاهش ساعات مطالعه در روز عنوان کرد و گفت: با این روش هم از فرار مطالب از ذهن و فرار خود دانش‌آموز از مطالعه جلوگیری شده و هم از طرف دیگر منجر به استراحت دانش‌آموز و کاهش استرس او می شود.
پیش‌نماز زاده معتقد است که مشکل اصلی ایجاد چنین شرایطی خود برگزاری آزمون کنکور است و حذف کنکور می تواند کمک بزرگی برای جلوگیری از اتفاقات اینچنینی باشد.
به گفته او ، کنکور مانع از اجرای هرگونه برنامه پدافندی غیرعامل برای نظام آموزشی است زیرا همواره به عنوان نقطه ضعف آسیب‌پذیر و همچنین آسیب زننده به دانش اموزان محسوب می شود.
معظل حافظه محوری در بحران کرونایی
معاون متوسطه آموزش و پرورش مازندران نیز شرایط پیش آمده از شیوع ویروس کرونا را برای همه کنکوری ها یکسان توصیف کرد و گفت: این معظل خارج از توانایی همه بود که هنوز نیز دنیا را گرفتار خود دارد.
اسفندیار نظری تعویق در برگزاری آزمون کنکور را یک تصمیم ملی عنوان کرد و افزود: دانش آموزان نباید خود را درگیر این مساله کنند و بهتر است با حفظ آرامش شرایط را برای خود سخت تر نکنند.
وی شرایط پیش آمده برای دانش آموزان پشت کنکوری را ناشی از برنامه و تعلیم حافظه محور عنوان کرد و اظهار داشت: کرونا بار دیگر ما را با اشتباه نظام آموزشی حافظه محور رودر رو کرد تا این روش را اصلاح کنیم.
معاون آموزش و پرورش مازندران حذف کنکور را یک ضرورت برای نظام آموزشی عنوان کرد و گفت: کنکور نه تنها مروج حافظه محوری است ، بلکه مانع ترقی فرزندان بر اساس استعدادهای آنان می باشد.
تاثیر ۱۵ درصدی
درحالی دانش‌آموزان باید این میزان مشکلات را تحمل کرده و استرس، نگرانی، سختی و به قول خودشان عصبانیت را تحمل کنند که همه این ها برای ۱۵ درصد از نمرات است.
معاون متوسطه آموزش و پرورش مازندران گفت: ۸۵ درصد از نمرات قبولی دانش آموزان مربوط به سه دوره متوسطه است و تنها ۱۵ درصد آن در کنکور سراسر تعیین می‌شود.
اسفندیار نظری افزود: متاسفانه به صورت سنتی و همچنین از سوی کاسبان کنکور اطلاعاتی ناقصی درباره تعیین کنندگی آزمون سراسری برای دسترسی به دانشگاه های بهتر پمپاژ می شود که اصلا با واقعیت هم‌خوانی ندارد.
وی با بیان اینکه دانش آموزان و والدین نیز مشتریان خوب و پایبندی برای اینگونه اطلاعات ناقص هستند ، افزود: این مساله تکیه به کنکور و آسیب های ناشی از آن را بیش از پیش می‌کند.
معاون آموزش و پرورش مازندران تعویق کنکور را برای آموزشگاه های کنکوری و فعالان بازار کنکور خوشحال کننده عنوان کرد و گفت : این مساله نشان دهنده استفاده ابزاری از کنکور توسط عده ای و غیر علمی و کاربردی بودنه آن برای توسعه جامعه است.
آسیب روانی در کمین دانش‌آموزان پشت کنکوری
کارشناس مسائل اجتماعی درباره تبعات تعویق کنکور سراسر گفت: اکنون دانش آموزان در شرایط حادی به سر می برند و فشار روانی بالایی متوجه آنان است که هرگونه رفتار پرخاشگرانه و ناهنجاری را امکان پذیر می کند.
وحید حسین‌زاده افزود: حتی ممکن است برخی دانش آموزان در این دوره زمانی به مصرف سیگار یا قرص ها روی بیاورند که عوارض طولانی مدت و کوتاه مدت جدی خواهد داشت.
وی شایع ترین رفتار را تنش میان دانش آموزان با اعضای خانواده عنوان کرد و گفت: در این مدت خانواده باید همکاری خوبی با دانش آموز داشته باشند و از محدود کردن آنان با رفتارهای تنش آمیز خودداری کنند.
این کارشناس مسائل اجتماعی ادامه داد: برنامه های تربیتی والدین نیز باید در این مدت هوشمندانه و با ظرافت باشد تا زمینه را برای عصبانیت دانش آموز بیشتر نکند.
حسین زاده فراهم کردن فضای آرام در خانه ، گذراندن وقت بیشتر با دانش آموزان ، دل داری دادن به آنها ، سرگرم کردن آنها با شوخی و گفت و گو ، کاهش سطح توقعات و مواردی از این دست را برای سپری کردن این دوره ضروری دانست.
وی همچنین با بیان اینکه ممکن است تحمل فشارها از آستانه ظرفیت دانش‌آموز فراتر برود، گفت: خانواده ها باید با سخنانی امید بخش و کاهنده استرس دانش آموز را کم کنند.
روی هم رفته حال به جای انتظار حدود یک ماهه ، دانش آموزان باید حدود ۸۰ روز برای مواجهه با غول کنکور که بزرگ ترین سد زندگی تحصیلیشان محسوب می شود ، منتظر باشند ، انتظاری که ممکن است بسیاری را دلزده و منصرف و بسیاری را نیز متوقف کند. روزهایی که شاید برای کنکور گذرانده ها و کنکور نداده ها راحت باشد ، اما حتما برای پشت کنکوری ها بسیار سخت خواهد گذشت.