بیش از ۳۰ مورد آتش‌سوزی از اول امسال تاکنون در مراتع و بوستان‌های استان تهران به وقوع پیوسته و موجب از بین رفتن یا بروز خسارت به بیش از ۱۰۰ هکتار از فضای سبز و عرصه‌های طبیعی شده است؛ آماری که با توجه به خنک بودن هوا و بارش‌ها در فروردین و اردیبهشت امسال، چشمگیر به نظر می‌رسد.
نکته قابل تأمل اینکه بر اساس اعلام کارشناسان، ۹۵ درصد علت وقوع این آتش‌سوزی‌ها به دخالت انسان و عامل انسانی بر می‌گردد.
بسیاری از مردم به منظور تهیه غذا یا گرم کردن آب در مراتع و فضای سبز آتش روشن می‌کنند و به گفته کارشناسان آتش‌نشانی و منابع طبیعی، این آتش در زمان اتمام کار به درستی و کامل خاموش نمی‌شود.
داستان از این قرار است که پس از ترک مردم و با توجه به گرمای هوا و همچنین وزش باد در فضای باز و کوهستانی، آتش نیمه‌خاموش دوباره فعال می‌شود و حجم زیادی از مراتع را دچار آتش‌سوزی و خسارت می‌کند.
افزایش گشت‌های موتوری در بوستان‌ها برای جلوگیری از آتش‌سوزی
مدیرعامل سازمان بوستان‌ها و فضای سبز شهرداری تهران در واکنش به حادثه آتش‌سوزی در بوستان‌های ولایت و چیتگر، اظهار کرد: با توجه به میزان بارش‌ها در ماه‌های گذشته شاهد رشد علف‌های بسیاری در بوستان‌ها، فضای سبز، دامنه کوه‌ها و ارتفاعات تهران بودیم و برای جلوگیری از بروز آتش‌سوزی‌های احتمالی، شیوه‌نامه علف‌زنی به مناطق ۲۲گانه پایتخت ابلاغ شده است.
«محمد علی مختاری» با تاکید بر حجم زیاد علف‌های هرز رشد کرده در فضای سبز و ارتفاعات پایتخت، بیان کرد: حجم بالای علف‌های هرز و خشک از یک سو و گرمای هوا و اشتباه‌های انسانی از سوی دیگر، زمینه را برای آتش‌سوزی در بوستان‌ها و فضای سبز شهری آماده کرده است.
مختاری ادامه داد: با توجه به خشک بودن علف‌های هرز ممکن است یک ته سیگار روشن که در بین علف‌های خشک شده رها می‌شود، عامل بروز آتش‌سوزی گسترده شود.
علاوه بر آتش نیمه‌خاموش، انداختن شیشه در میان علف‌های هرز یا ته سیگار نیز از عوامل بروز آتش‌سوزی در بوستان‌ها و مراتع است.
مدیرعامل سازمان بوستان‌ها بیان کرد: در برخی از موارد شیشه در کنار علف‌های هرز رها می‌شود و در ساعت‌های میانی روز که شکل تابش خورشید عمود می‌شود، همان شیشه نقش ذره‌بین را پیدا می‌کند و با تمرکز نور عامل بروز آتش‌سوزی می‌شود.
سازمان آتش‌نشانی شهر تهران نیز در آماری اعلام کرد: طی سالی که گذشت حدود یک چهارم آتش‌سوزی‌های پایتخت مربوط به فضای سبز بوده؛ فضاهایی که امسال نیز نگرانی زیادی در مورد وقوع حریق در آنها وجود دارد و متاسفانه از ابتدای سال تاکنون مواردی از حریق نیز در آن رخ داده است.
ارتفاعات پایتخت مستعد آتش‌سوزی است
سخنگوی سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران با اشاره به بارش‌های مناسب بهاری اعلام کرده که به دلیل پوشش گیاهی مناسب ارتفاعات و تپه‌های اطراف پایتخت به دلیل وجود پوشش گیاهی مناسب مستعد آتش‌سوزی است.
«سید جلال ملکی» در این باره به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: این مساله موجب شده است تا در روزهای اخیر آمار آتش‌سوزی در این نقاط بالاتر از میانگین سال‌های قبل باشد؛ آتش‌سوزی‌هایی که در واقع به آنها حریق فضای سبز یا حریق علوفه می‌گویند.
ملکی ادامه داد: این علوفه‌ها بسیار متراکم و فشرده بوده و به خوبی قد کشیده است و در صورت بروز آتش‌سوزی، به سرعت گسترش می‌یابند؛ از آنجا که به منظور حرکت و پیشروی آتش در این حوادث به صورت دوار و دایره‌ای شکل است، در مدت زمان کمی بخش زیادی از منطقه را فرا می‌گیرد و در همه جهت‌ها گسترش پیدا می‌کند.
به گفته وی وزش باد که غالباً در مناطق اطراف شهر و ارتفاعات وجود دارد نیز باعث افزایش سرعت گسترش آتش‌سوزی می‌شود.
سخنگوی آتش‌نشانی تهران همچنین با اشاره به مشکلات فراوان برای اطفای حریق در این نوع حوادث، افزود: در این نوع آتش‌سوزی‌ها مسیر مناسب و همواری برای دسترسی به محل حریق وجود ندارد و نیروها برای رسیدن به شعله‌های آتش که در دل طبیعت و تپه‌ها واقع است باید گاهی صدها متر در مسیری پرفراز و نشیب، آن هم با تجهیزاتی نظیر خاموش‌کننده، طناب، آتش‌کوب و سایر لوازم حرکت کنند.
بی‌مبالاتی برخی از مردم و گردشگران طبیعت موجب به خطر افتادن جان آتش‌نشانان می‌شود
این کارشناسان آتش‌نشانی ادامه داد: گاهی آتش‌سوزی‌ها در ساعت‌های پایانی و حتی میانه شب رخ می‌دهد و بر همین اساس دید مناسبی برای یافتن مسیر مناسب تا رسیدن به محدوده آتش وجود ندارد و خطرهایی نظیر گم کردن مسیر، سقوط از ارتفاع، سقوط در چاه و گودال وجود دارد که فرمانده میدان در این مقطع باید بسیار مراقب نیروهای خود باشد؛ ضمن اینکه تجهیزات و خودروهای آتش‌نشانی که با هزینه شهروندان تأمین می‌شود نیز گاهی در معرض آسیب‌های جدی قرار می‌گیرند.
«ملکی» به گردشگران طبیعت توصیه کرد که به بوستان‌های معتبر و تأیید شده بروند زیرا این بوستان‌ها از خدمات مناسب نظیر آب آشامیدنی، سرویس بهداشتی، محل بازی مناسب برای کودکان، پارکینگ، حراست، نگهبانی و ایمنی قابل قبول برخوردار است.
وی همچنین از شهروندان خواست در طبیعت، از روشن کردن آتش در علف‌زارها و بوته‌های خشک و کنار درختان به‌ویژه در زمان وزش باد بپرهیزند.
بطری را در طبیعت رها نکنیم
می‌گوید: شهروندان برای روشن کردن آتش از منقل‌های فلزی استفاده کنند و در صورت نبود منقل، با کنار زدن علوفه‌ها و بوته‌های خشک، بر روی زمین غیرقابل اشتعال آتش روشن کنند.
این کارشناس حوزه محیط زیست و آتش‌نشانی بیان کرد: رها کردن بطری و ظروف شیشه‌ای در طبیعت می‌تواند مانند یک عدسی عمل کند و با متمرکز کردن نور خورشید باعث آتش‌سوزی در بوته‌های خشک شود.
به گفته وی طبیعت‌گردان مراقب باشند از آتش‌بازی کودکان در طبیعت و نیز شکستن شاخه‌های درختان برای روشن کردن آتش خودداری کنند.
«ملکی» نیز عمده دلایل وقوع این آتش‌سوزی را عامل انسانی اعلام کرد و گفت: سازمان آتش‌نشانی و خدمات ایمنی شهرداری تهران در ۱۳۰ ایستگاه شبانه‌روزی در آماده باش کامل است و شهروندان در صورت هرگونه حادثه می‌توانند در سریع‌ترین اقدام به سامانه ۱۲۵ اطلاع دهند تا زمانی که آتش هنوز به شعله‌وری کامل نرسیده است، آتش‌نشانان نسبت به مهار آن اقدام کنند.
به گفته سخنگوی آتش‌نشانی تهران در سال گذشته نیز آتش‌سوزی‌های فضای سبز در تهران افزایش ۲۳ درصدی داشت، گفت: مالکان حقیقی و حقوقی زمین‌ها و مراتع باید تا نسبت به محصور کردن و ایمن‌سازی املاک خود برای جلوگیری از ورود افراد اقدام کنند.
پاسخ شفاف و روشنی در قبال آتش‌سوزی‌ها ارایه نمی‌شود
وی یادآور شد: سال گذشته پاسخ شفاف و روشنی در قبال آن همه آتش‌سوزی ارائه نشد و همه از کنار آن گذشتند اما اگر قرار باشد امسال و سال‌های آتی نیز شاهد چنین وضعیتی باشیم، دیگر باید دلیل آن را در بی‌توجهی مسئولان و البته برخی شهروندان جستجو کرد که چرا راهکاری در طول یک سال گذشته برای این مهم اندیشیده نشده است.
کشاورزان مراقب وقوع آتش‌سوزی در مزارع باشند
همچنین رییس سازمان جهاد کشاورزی استان تهران با هشدار نسبت به افزایش احتمال وقوع آتش‌سوزی همزمان با افزایش گرمای هوا در مراتع، زمین‌های کشاورزی، به ویژه مزارع گندم و جو از کشاورزان خواست نکات ایمنی را رعایت کنند.
«کریم ذوالفقاری» به خبرنگار ایرنا اظهار داشت: آغاز زمان برداشت محصولات زراعی از مزارع با افزایش دمای هوا همراه شده و این امر همه ساله باعث بروز آتش‌سوزی در این مزارع می‌شود؛ حادثه‌ای که در دقایقی اندک می‌تواند تمامی محصول کشاورزان را نابود کند.
وی افزود: آتش‌سوزی در مزارع گندم و جو با سایر آتش‌سوزی‌های تفاوت ویژه‌ای دارد و به دلیل سرعت گسترش آتش، تا زمان رسیدن عوامل آتش‌نشانی، ممکن است کل محصول در هکتارها زمین از بین برود؛ بنابراین لازم است تا کشاورزان در زمان برداشت به نکات ایمنی توجه داشته باشند و با اقدامات پیشگیرانه از وقوع این حادثه در مزرعه جلوگیری کنند.
ذوالفقاری ادامه داد: یکی از علل وقوع آتش‌سوزی در مزارع، انباشته شدن کاه و کلش و باقیمانده محصول در مزرعه است؛ بنابراین کشاورزان باید هرچه سریع‌تر نسبت به جمع‌آوری محصول اقدام کنند؛ وی از کشاورزان خواست تا از آتش زدن باقی مانده کاه و کلش در مزارع نیز خودداری کنند.
رییس سازمان جهاد کشاورزی استان تهران افزود: ایجاد جاده دسترسی در مزارع، تسریع در جمع‌آوری محصولات، ذخیره آب در حوضچه‌های مصنوعی، در دسترس بودن ادوات کشاورزی نظیر تراکتور، جلوگیری از قرار گرفتن اشیاء براق در مزارع و وجود کپسول‌های آتش‌نشانی از جمله اقدامات مهمی است که می‌تواند از گسترش آتش‌سوزی در مزارع جلوگیری کند.
وی با تاکید بر عدم ورود رهگذاران به مزارع، گفت: متأسفانه برخی از مردم با حضور در تفرجگاه‌ها و حاشیه رودخانه‌ها به روشن کردن آتش یا پرتاب ته سیگار روشن اقدام می‌کنند که این امر نیز خطر وقوع آتش‌سوزی را افزایش می‌دهد و برای حفظ دسترنج یکساله کشاورزان بهتر است از ورود افراد به مزارع جلوگیری شود.
«ذوالفقاری» همچنین از هماهنگی و مکاتبه‌های لازم جهاد کشاورزی شهرستان‌های ۱۶گانه استان با فرمانداران و بخشداری‌ها به منظور اطلاع‌رسانی و آگاهی‌بخشی به کشاورزان و اقدامات ایمنی در صورت وقوع حادثه خبر داد.
شناسایی کانون‌های بحران در پایتخت
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران در این باره از شناسایی کانون بحران آتش‌سوزی خبر داد و گفت: کانون بحران در استان تهران بیشتر در پارک‌های جنگلی اطراف تهران، که در چهار روز اخیر شاهد برخی از آتش‌سوزی‌ها بودیم، به‌عنوان مثال در مناطق ۲۲، ۱۳، پارک جنگلی چیتگر، سرخه‌حصار و ... به چشم می‌خورد.
«احمد طاهری» کل منطقه شمیران، از لواسان و اویشان قشم گرفته تا دیگر مناطق مانند پارک خجیر و مراتع اطراف آن کانون بحران است ضمن اینکه مراتع اطراف فرودگاه امام(ره) و اطراف بهشت‌زهرا(س) نیز مستعد آتش‌سوزی است.
وی با بیان اینکه ماموران یگان حفاظت منابع طبیعی استان تهران به صورت ۲۴ ساعته در آماده باش هستند، افزود: این نیروها به صورت شبانه‌روزی در حال رصد اوضاع حاکم بر منابع طبیعی هستند.
مدیرکل منابع طبیعی استان تهران ادامه داد: به محض وقوع آتش‌سوزی نیروهای آتش‌نشانی با امکانات کامل پای کار آمده‌اند و نیروهای یگان حفاظت منابع طبیعی نیز در کنار آتش‌نشانان برای اطفای حریق حضور دارند.
این مسئول منابع طبیعی استان تهران با بیان اینکه ۹۵ درصد آتش‌سوزی‌ها منشأ انسانی دارد، ابراز داشت: با توجه به گرمی هوا و مهیا بودن شرایط برای وقوع هرگونه حریق، کوچکترین بی‌احتیاطی و سهل‌انگاری می‌تواند به حادثه بزرگی منجر شده و خسارت‌های جبران‌ناپذیری متوجه عرصه‌های منابع طبیعی شود.
وی فرهنگ‌سازی و اطلاع‌رسانی را در پیشگیری از وقوع آتش‌سوزی‌های احتمالی در عرصه‌های منابع طبیعی مؤثر دانست و یادآور شد: با عنایت به تأثیرگذاری رسانه‌ها در جهت‌دهی به افکار عمومی و تغییر نگرش‌ها، اطلاع‌رسانی از طریق رسانه‌ها به ویژه رسانه ملی می‌تواند در ارتقای آگاهی عمومی و مشارکت مردمی در پیشگیری از وقوع هرگونه آتش‌سوزی در عرصه‌های طبیعی تأثیرگذار باشد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران از عموم مردم، گردشگران و مسافران درخواست کرد که هنگام مراجعه به عرصه‌های جنگلی و مرتعی ضمن مراقبت از این سرمایه‌های ملی، از روشن کردن آتش و رها کردن بطری و اجسام شیشه‌ای در طبیعت به جد خودداری کنند و در صورت مشاهده هرگونه آتش‌سوزی فوراً مراتب را از طریق شماره تلفن ۱۵۰۴ به یگان حفاظت منابع طبیعی اطلاع دهند.
برگزاری رزمایش مقابله با آتش‌سوزی
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری استان تهران به برگزاری رزمایش مقابله آتش‌سوزی‌های احتمالی در عرصه‌های منابع طبیعی استان تهران در آینده نزدیک اشاره کرد و گفت: ارزیابی آمادگی و توانمندی نیروهای منابع طبیعی در ابعاد مختلف و آشنایی بیشتر نیروها با شیوه های اطفای حریق از اهداف اصلی این رزمایش است.
طاهری ادامه داد: در این رزمایش علاوه بر حضور تیم‌های اطفای حریق منابع طبیعی، دستگاه‌ها و نهادهای خدماتی و امدادی همچون سازمان آتش‌نشانی، هلال‌احمر، نیروهای شهرداری، محیط زیست و همچنین سازمان‌های مردم نهاد و همیاران طبیعت نیز شرکت خواهند داشت.
به گزارش ایرنا با وجود اطلاع‌رسانی مکرر طی سال‌های گذشته، شاهد سهل‌انگاری برخی افراد هنگام مراجعه به طبیعت هستیم و امید آن می‌رود که تک‌تک شهروندان در نقش یک محافظ منابع ملی، مراتع و جنگل‌ها عمل کنند.
استان تهران دارای یک میلیون و ۸۰ هزار هکتار اراضی ملی است که حدود ۹۲۰ هزار هکتار از این اراضی را مرتع، بیش از ۱۰۰ هزار هکتار اراضی بیابانی و همچنین افزون بر ۶۰ هزار هکتار را جنگل‌های طبیعی و دست کاشت تشکیل می‌دهد.