قرار بود افزون بر کاهش خام‌فروشی به ایجاد ارزش افزوده مضاعف اقتصادی، ثروت‌آفرینی و اشتغال‌زایی منجر شود و مصداق علمی و عملی تبلور توسعه پایدار در خطه همدان را به تصویر بکشد؛ اما نشد. آنگونه که باید می‌شد نشد و سرنوشت طرحی که حالا به بلوغ رکود رسیده و به قول کارشناسان اهل فن درصد پیشرفت فیزیکی اش به تعداد انگشتان دست هم نمی رسد.
پتروشیمی ابن سینا را می‌گویم که ۱۶ سال پیش در همدان بنا نهاده شد تا با تولید سالانه ۱۱۰ هزار تُن «اتیلن اکساید» و در کنارش «اتوکسیلات»، «اتانول آمین» و «گلایکول» گام بزرگی در جهت اعتلای صنعت پتروشیمی کشور بردارد و با تنوع سبد محصولاتش مواد اولیه صدها کارگاه و کارخانه صنایع پایین دستی را فراهم کند.
حالا متولیان اجرای این طرح آب پاکی را روی دست مسوولان می ریزد که واگذاری زمین ۱۰۰ هکتاری، برق و ده ها زیرساخت دیگر هیچکدام برای ما آب نمی شود؛ اصلا صنعت پتروشیمی بدون آب معنی ندارد.
مدیرعامل جوان این طرح سالخورده وجود چهار و نیم میلیون متر مکعب آب را لازمه راه اندازی پتروشیمی ابن سینا می داند که تا زمان تامین نشدن آن، یک آجر هم روی دیوار این طرح نمی گذارد. علیرضا مهدوی صدر حتی اخذ مجوزهای زیست محیطی را منوط به تخصیص سهمیه آب می داند آن هم آب پایدار و دائمی.
مدیرعامل پتروشیمی ابن سینا تایید می‌کند که باید زیر ساخت مورد نیاز برای سرمایه گذار فراهم شود تا دغدغه ای در این رابطه نداشته باشد.
پتروشیمی ابن سینا ۱۶ سال پیش در همدان بنا نهاده شد تا با تولید سالانه ۱۱۰ هزار تُن «اتیلن اکساید» و در کنارش «اتوکسیلات»، «اتانول آمین» و «گلایکول» گام بزرگی در جهت اعتلای صنعت پتروشیمی کشور بردارد.او ۷۷ درصد سهام شرکت صنایع پتروشیمی ابن سینا را متعلق به «حامی فولاد ایرانیان» اعلام و اضافه می کند: «صنایع پتروشیمی ایران» نیز سهم ۲۰ درصدی در این طرح دارد و سه درصد مابقی هم در اختیار چند سهام‌دار خرد است.
مدیرعامل پتروشیمی ابن سینا می گوید: سهامداران برای خرید لایسنس های اورجینال (license) از کشورهای هلند و سوئیس هزینه های بسیاری کرده و در آینده نیز سرمایه های ارزی و ریالی خود را صرف این طرح صنعتی می کنند پس نیازمند حمایت و تامین امکانات لازم در همدان هستند.
به گفته مهدوی صدر، تحمیل هزینه های اضافی، این طرح را از توجیه اقتصادی خارج می کند که به صلاح نیست.
اصرار همدان و انکار پتروشیمی
اما مدیرعامل شرکت آب منطقه ای از صدور مجوز سه میلیون متر مکعب آب به این صنعت در سالهای گذشته خبر می دهد و می گوید: پنج سال پیش با صرف ۵۰ میلیارد تومان اعتبار ۴۰ کیلومتر خط انتقال برای پتروشیمی احداث شد و برای ۲۰ کیلومتر باقی مانده خواستار مشارکت و سرمایه گذاری متولیان طرح شدیم تا بتوانیم یک و نیم میلیون بعدی را هم اختصاص بدهیم و آنها نیز موافقت کردند اما مدیرعامل تازه منصوب چرا همه چیز را انکار می کند جای سوال دارد.
منصور ستوده تامین این حجم آب از پساب شهر را کار سخاوتمندانه ای از سوی مسوولان استان اعلام می کند و این در حالی است که هر سال حلقه محاصره خشکسالی بر دور همدان تنگتر می شود و سنگینی هشت دشت ممنوعه را به گُرده می کشد.
به گفته او این آب یعنی همه داشته های همدان که در طبق اخلاص نهاده ایم و هیچ نگرانی برای تامین کم و کسری اش هم وجود ندارد فقط سهامداران باید قدری همکاری کنند.
به اعتقاد ستوده چنانچه پتروشیمی ابن سینا پیشنهاد آب منطقه ای و مسوولان اجرایی همدان را بپذیرد با یک تیر دو نشان زده، هم سرمایه گذاری سودآوری کرده و از مواهبش در آینه بهره مند می شود و هم برای شتاب بخشیدن به کار خود یک گام مثبت برداشته است.
آب بهانه ای برای وقت کُشی
به اعتقاد حمیدرضا متین رئیس سازمان صنعت، معدن و تجارت همدان، پیشنهاد مشارکت برای تامین بخشی از سهمیه آب کاملا منطقی است و سهامداران باید پذیرفته و به این قائله پایان بدهند.
گویا این پیشنهاد به مذاق سرمایه گذاران خوش نمی آید و آنها حاضر نیستند سرکیسه را شل کنند و پرداخت این هزینه ها را به زیان طرح می دانند که صرفه اقتصادی آن را زیر سوال می برد.
به این شرایط رییس سازمان صنعت، معدن و تجارت همدان به شدت انتقاد دارد و تاکید می کند چگونه طرحی که قرار است سه هزار و ۹۰۰ میلیارد تومان اعتبار برایش هزینه شود از عهده ۴۰ میلیارد تومان برنمی آید؟
به اعتقاد حمیدرضا متین پیشنهاد مشارکت برای تامین بخشی از سهمیه آب کاملا منطقی است و سهامداران باید پذیرفته و به این قائله پایان بدهند و گرنه بهانه های اینچنینی برای تعلل بسیار است.
او توقف ساخت این طرح را عادلانه نمی داند و بر ادامه آن تاکید دارد؛ طرحی که هیچ اراده ای برای آب شدن قندیل های رکودش از سوی سرمایه گذاران دیده نمی شود و حالا مسوولان نظر به باطل کردن آن دارند.
متین با بیان اینکه سه ماه از فصل عمرانی گذشته و آب و هوای سرد همدان اجازه فعالیت ساخت و ساز بعد از آبان ماه را نمی دهد اصرار می کند که متولیان باید آستین ها را بالازده و بیش از این وقت کُشی نکنند.
ناگفته‌های واگذاری زمین به پتروشیمی ابن سینا
اما مدیرعامل شرکت شهرکهای صنعتی همدان لب به گفتن ناگفته هایی می گشاید؛ سخنانی که تازگی دارد تا زبان پتروشیمی برای بهانه تراشی کوتاه شود.
محمدرضا بادامی توضیح می دهد: زمین مورد نیاز این طرح به مساحت ۱۰۰ هکتار در منطقه ویژه ای اقتصادی جهان آباد با تخفیف ویژه به پتروشیمی ابن سینا فروخته شده است. زمینی که متری ۱۶۰ هزار تومان قیمت داشت با نرخ ۲ هزار و ۵۰۰ تومان واگذار شد به شرط اینکه تمام زیرساخت های لازم اعم از آب، برق، گاز و تلفن به عهده خود متقاضی باشد.
به گفته وی با همین شرط و شروط قرارداد منعقد شد اما باز هم برای تامین آب همکاری و مساعدت شد در عوض آنها هیچ عزم و ارداه جدی برای آغاز کار نشان ندادند.
بادامی می افزاید: سال گذشته که از بدعهدی مجریان طرح به تنگ آمدیم و پس از اخطار و تذکرهای لازم در صحن شورای حل اختلاف و داوری، رای به فسخ قرارداد صادر شد ولی با وساطت مسوولان استان یکسال دیگر مهلت دادیم تا طرح اجرا شود اما مجریان آن مدام بهانه جویی می کنند که پایه و اساس درستی هم ندارد.
زمین مورد نیاز به مساحت ۱۰۰ هکتار در منطقه ویژه ای اقتصادی جهان آباد با تخفیف ویژه به پتروشیمی ابن سینا فروخته شده است. زمینی که متری ۱۶۰ هزار تومان قیمت داشت با نرخ ۲ هزار و ۵۰۰ تومان واگذار شد به شرط اینکه تمام زیرساختهای لازم اعم از آب، برق، گاز و تلفن به عهده خود متقاضی باشد.او تاکید می کند که اگر احداث پتروشیمی در این منطقه توجیه اقتصادی و فنی ندارد بهتر است این طرح لغو و به دنبال طرح های جایگزین باشیم.
۱۵ روز مهلت برای جبران ۱۶ سال تاخیر
صحبت های معاون هماهنگی امور اقتصادی هم شنیدنی است وقتی در مقام مدافع حقوق مردم این دیار سخن می گوید و از حقی دفاع می کند که سالهاست با کلنگ پتروشیمی ابن سینا در خاک این منطقه به زمین زده شده و قرار بود با اشتغال دست کم ۳۰۰ جوان امید و آرزو های بسیاری را برای زندگی برویاند، اما هنوز جوانه هم نزده است.
ظاهر پورمجاهد دلسوزی برای پتروشیمی ابن سینا را بیش از این جایز نمی داند و بر این باور است که ادامه دادن با این شرایط به نفع استان نیست و فایده ای جز هدر رفت منابع ندارد.
او تاکید می کند که به قدر کافی از طرف مسوولان استان از این طرح حمایت و پشتیبانی صورت گرفته و بعد از سالها تنبلی و تعلل حالا وقت جنب و جوش است و برای اینکار ۱۵ روز بیشتر به سهامداران فرصت نمی دهد تا خود را جمع و جور کرده و تصمیم قاطعی بگیرند.
پورمجاهد که تمام عمرش را در خم و چم مسائل اقتصادی و عمرانی سپری کرده هیچ عذر و بهانه ای را برای کم کاری در اجرای عملیات ساخت و ساز پتروشیمی نمی پذیرد.
حالا باید منتظر بود و روزها را بشماریم که چه بر سر پتروشیمی نیمه تمام می آید؟ آیا یخ های این طرح منجمد آب می شود؟
گزارش از: زهرا زارعی