با گذشت بیش از یک قرن و نیم از زمان انتشار رمان «کلبه عمو تم» در سال ۱۸۵۲ میلادی نوشته «هریت بیچر استو» (مهمترین اثر ادبی ضد برده‌داری)، هنوز هم شلاق «لگری»ها بر سر جسم و روح «عمو تم»ها و سیاهپوستان در این کشور فرود می‌آید؛ تبعیض‌نژادی در آمریکا و غرب هرگز پایان نیافته، سیاهپوستان، اقلیت رنج دیده‌ای هستند که متاسفانه تاریخ غرب گواه دردناکترین رفتارهای نژادپرستانه نسبت به آنهاست.
سیاهپوستان در آمریکا کمتر از ۱۵ درصد جمعیت این کشور را تشکیل داده و بیشتر در ایالت‌های نیویورک، تگزاس و فلوریدا ساکن هستند و فقط بخشی از رفتارهای نژادپرستانه نسبت به آنها به لطف شبکه‌های اجتماعی به گوش جهانیان رسیده است.
باوجود تلاش جنبش‌های مدنی و سیاسی سیاهپوستان در آمریکا همچون انجمن ملی پیشرفت رنگین پوستان (NAACP) که در سال ۱۹۰۹ میلادی بنیان نهاده شد، بحث تبعیض میان سیاهپوستان و سفیدپوستان همچنان ادامه دارد.
در ماده یک(۱) کنوانسیون بین‌المللی رفع هر نوع تبعیض‌نژادی مصوب ۲۱ دسامبر ۱۹۶۵ در تعریف آن آمده است:در توافق حاضر، اصطلاح «تبعیض‌نژادی» به هر نوع تمایز، ممنوعیت، محدودیت و یا برتری اطلاق می‌شود که براساس نژاد، رنگ، نسب، منشأ ملی و یا قومی مبتنی بوده و هدف یا اثر آن، از بین بردن و یا در معرض تهدید و مخاطره قراردادن شناسایی، تمتع، استیفاء در شرایط متساوی از حقوق بشر و آزادی‌های اساسی در زمینه سیاسی، اجتماعی، فرهنگی و یا در هر زمینه دیگری از حیات عمومی باشد.
آنچه هفته گذشته (ششم خرداد) در شهر مینیاپولیس ایالت مینه‌سوتا به دست یک افسر سفیدپوست به نام «درک شووین» رقم خورد، لگدمال شدن حیثیت و کرامت انسانی یک سیاهپوست زیر پاهای پلیسی سفیدپوست بود که کاملاً مغایر با مفاد اعلامیه جهانی حقوق بشر مصوب ۱۹۴۸ میلادی است.
در این اعلامیه به عنوان یکی از بنیادی‌ترین اسناد حقوق بشری، در مواد مختلفی، بر برابری همه انسان‌ها جدا از رنگ، نژاد، مذهب، جنسیت و ... تاکید شده است.
در بند (۱) ماده (۲) میثاق بین‌المللی حقوق مدنی و سیاسی مصوب ۱۹۶۶ میلادی نیز به این موضوع اشاره شده است: دولت‌های طرف این میثاق متعهد می‌شوند که حقوق شناخته شده در این میثاق را درباره همه افراد مقیم در قلمرو تابع حاکمیتشان بدون هیچگونه تمایزی از قبیل نژاد، رنگ، جنس، زبان، مذهب و عقیده سیاسی یا عقیده دیگر ـ اصل و منشأ ملی یا اجتماعی ـ ثروت ـ نسب یا سایر وضعیت‌ها محترم شمرده و تضمین کنند.
همچنین براساس ماده (۲۶) این سند، «همه اشخاص در مقابل قانون مساوی هستند و بدون هیچگونه تبعیض استحقاق حمایت برابر از قانون را دارند. از این لحاظ قانون باید هرگونه تبعیضی را منع و برای همه اشخاص حمایت مؤثر و تساوی علیه هر نوع تبعیض تضمین کند.
حال پرسش اساسی آن است که آیا مطابق قوانین آمریکا، شیوه بازجویی پلیس برای همه افراد در برابر اتهام ساده «حمل بلیط جعلی» همانند برخوردی است که با جورج فلویدِ سیاهپوست انجام شده است؟
یکی دیگر از نشانه‌های بارز تبعیض‌نژادی در آمریکا، رفتار دوگانه‌ای است که در اوضاع شیوع ویروس کرونا با سیاهپوستان شده است. براساس آمار رسمی منتشر شده، سیاهپوستان در آمریکا نزدیک به سه برابر برابر بیشتر از سفیدپوستان به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند، که این امر مغایر با ماده (۲) میثاق بین‌المللی حقوق اقتصادی - اجتماعی و فرهنگی مصوب ۱۹۶۶ است که تاکید شده: دولت‌های طرف این میثاق متعهد می‌شوند اعمال حقوق یادشده در این میثاق را بدون هیچ نوع تبعیض از نظر نژاد، رنگ، جنس،زبان، مذهب، عقیده سیاسی یا هرگونه عقیده دیگر، اصل و منشاء ملی یا اجتماعی، ثروت، نسب و یا هر وضعیت دیگر تضمین کنند.
بدیهی است که حقوق مربوط به «سلامت و بهداشت عمومی» به عنوان یکی از حقوق بارز این میثاق که در بند (۱) ماده (۱۲) آن منعکس شده (دولت‌های طرف این میثاق حق هر فرد را به تمتع از بهترین حال سلامت جسمی و روحی ممکن‌الحصول به رسمیت می‌شناسند)، از سوی دولت آمریکا نقض شده است.
اگرچه از منظر حقوق بین‌الملل، نقض سیستماتیک حقوق بشر در آمریکا و نادیده انگاشتن حقوق اقلیت سیاهپوست در این کشور مسئولیت حمایت (R2P)* جامعه بین‌المللی و مسئولیت دیگر کشورها در دفاع از حقوق اقلیت سیاهپوست را به دنبال دارد، اما به دلیل ملاحظه‌کاری‌ها و سکوت کشورهای غربی ناشی از منافع اقتصادی و ابرقدرت پنداری آمریکا، هرگز مجال طرح چنین مباحثی فراهم نشده است.
* در تعریف مسئولیت حمایت(R2P) آمده است: یک حکومت نباید علیه مردم خود به جنگ و کشتار دست بزند و این ستم را با «حق حاکمیت» و اصولی چون «عدم دخالت» و «برابری دولت‌ها» توجیه کند. اگر حکومتی از زیر بار این مسئولیت شانه خالی کند و علیه مردم خودش به داغ و درفش متوسل شود و جنگ و کشتار دست جمعی راه بیندازد، جامعه بین‌الملل حق دخالت در آن کشور را دارد.
2023