رهبر معظم انقلاب اسلامی در پیامی به مناسبت آغاز به کار یازدهمین دوره مجلس شورای اسلامی، یکی از الزامات در رأس امور بودن مجلس را حضور نمایندگان فعال، منظم، پاکدست، امانتدار و دارای شناخت از شرایط و اولویت‌های کشور دانستند و با تأکید بر اینکه «اقتصاد و فرهنگ» در صدر اولویت‌های کشور است، نمایندگان را به مسائلی همچون اولویت دادن به معیشت طبقات ضعیف، اصلاح خطوط اصلی اقتصاد مثل اشتغال و تولید و تورم، رعایت تقوا و انصاف در انجام وظایف نظارتی، موضع‌گیری‌های انقلابی در حوادث مهم و تعامل برادرانه با قوای مجریه و قضائیه توصیه کردند.
تاکید بر اقتصاد و فرهنگ به عنوان دو مفهوم کلیدی البته از سال گذشته در دستور کار مسئولان و به عنوان مبنایی کلیدی در تصمیمات مورد توجه قرار گرفته بود اما شاید این بار توجه به این دو مفهوم و مخاطب قرار گرفتن مجلس شورای اسلامی از سوی رهبر معظم انقلاب در این راستا بتواند شرایطی عملی را برای تحقق آن فراهم سازد.
اولویت‌های نظام در مسائل فرهنگی حائز اهمیت و خطیر است
استاد دانشگاه امام صادق (ع) در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا ضمن تاکید رهبر معظم انقلاب بر اولویت‌های اقتصادی و فرهنگی به عنوان دستور کار مهم مجلس یازدهم، بیان کرد: نسبت بین فرهنگ و اقتصاد اساسا نسبت اولویت اول و دوم نیست؛ به لحاظ ذاتی، فرهنگ در کنار اقتصاد اولویت دارد.
دکتر سید مجید امامی افزود: رشد سریع و سرعت بالای تغییرات فرهنگی موجب عقب ماندن نظام فرهنگ از حفظ گفتمان با جامعه است. اسم این وضعیت را «چالش بازتولید و حفظ امنیت فرهنگی» می گذارم. در سه عرصه اولویت فرهنگ احساس می‌شود؛ چالش اول بازتولید نرم هویت و سرمایه فرهنگی‌اسلامی ایران و انقلاب اسلامی برای نسل جدیدی که در فرهنگ و زبان از آنها فاصله گرفته‌ایم و دیگران در حال بازتولید فکر برای آنان هستند و اگر نتوانیم حکمت، هویت و هستی فرهنگی خود را به زبان سبک زندگی نسل جدید بازتولید کنیم، امنیت فرهنگی ما در خطر است.
چالش دوم این است که نظام رسمی فرهنگی ما به دلیل موازی‌کاری‌ها و تغییر الگوی مدیریت فرهنگی، توان چندانی ندارد.
این استاد دانشگاه ادامه داد: صدا و سیما، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، سازمان تبلیغات اسلامی و دیگر نهادهای متولی باید بپذیرند در عصر جهانی شدن فضای عمل، تولید، توزیع و مصرف فرهنگی عوض شده است؛ در نتیجه باید ساختار نیروی انسانی و سیاست ها کاملا تغییر کند.
امامی تصریح کرد: بنابراین مجلس جدید باید با درک این شرایط، کمک و ریل گذاری کند که زمین حمکرانی فرهنگی تغییر یابد. زمان کنشگری فرهنگی دولت ها گذشته اما دولت ها و نظام های رسمی هنوز موثر اند و این ریل‌گذاری برعهده مجلس است.
نکته سوم که دغدغه رهبر معظم انقلاب را رقم می‌زند و باعث شده ایشان فرهنگ را حقیقتا اولویت نظام بدانند، در عرصه ارتباطات جامعه و آموزش و پرورش است. متاسفانه به دلیل فقدان نگاه کارشناسی، بی‌توجهی و جمع نشدن نخبگان در کمیسیون های مرتبط مانند کمیسیون آموزش و کمیسیون فرهنگی و آموزش و پرورش، این حوزه امروز تنگه احد انقلاب اسلامی است.
وی افزود: امروز عرصه غیررسمی تربیت و الهام گیری، صداقت و سبک زندگی نوجوانان از جای دیگری تدبیر می‌شود و باید نظام تعلیم و تربیت غیررسمی به شدت فعال و به تعلیم و تربیت غیررسمی توجه بیشتری شود؛ یعنی مساجد، مبلغان و ورزشگاه‌ها به عنوان خط مقدمه تربیت غیررسمی بازتولید شوند و برای آنها انتظاراتی تعریف شود.
نیازمند طرح‌های تحول سازمانی بسیار فوری در دستگاه‌های فرهنگی هستیم
این استاد دانشگاه ضمن برشمردن نقاط ضعف کمیسیون فرهنگی در مجلس شورای اسلامی، خاطرنشان کرد: برخی تصور می‌کنند چون شورای عالی انقلاب فرهنگی اتاق فرماندهی فرهنگی کشور است، کمیسیون فرهنگی و آموزشی مجلس هیچ کاره است و این کمیسیون‌ها بی اثرترین کمیسیون‌های مجلس هستند و نباید رشد کنند.
وی افزود: درحالی که کار شورای عالی، سیاستگذاری کلان و هدایت های کلان است و عرصه تامین، برنامه‌ریزی و نظارت بر وزارت‌خانه‌ها و سازمان‌های فرهنگی کار مجلس است که عملا توسط مجلس رها شده است. در نتیجه کمیسیون فرهنگی و آموزشی همین وظیفه اولیه خویش (که سایر کمیسیون‌ها در حوزه استحفاظیشان را دارند) را انجام نمی‌دهند.
امامی یادآور شد: نیازمند طرح‌های تحول سازمانی بسیار فوری در دستگاه‌های فرهنگی هستیم که بتوانند با بودجه اندک و محدودکردن و حداقل سازی این دستگاه‌ها، آنان را به عرصه تنظیم‌گری و ریل‌گذاری به جاده خالص فرهنگی بازگرداند.
مجلس باید نماد مردم سالاری و نخبه‌گرایی فرهنگی باشد
این استاد دانشگاه تصریح کرد: این متولیان باید نگاه سیاسی را کنار بگذارند و فارغ از نگاه سیاسی، باندی و قدرت‌سالارانه با هم همکاری کنند. نگاه مجلس به دولت، دشمن نظام نباشد و نگاه دولت هم به مجلس این نباشد. مجلس و دولت باید این نگاه‌ها را عوض کرده و انتظارشان را از همدیگر به صورت کارشناسانه تغییر دهند.
مجلس باید نماد مردم سالاری و نخبه‌گرایی فرهنگی در کشور باشد. مجموعه های مشورتی از فعالان فرهنگی باید در کمیسیون فرهنگی مجلس سامان یابند که بتوانند آگاهی خود را از کف زمین فرهنگ و رسانه و امور تربیتی به نمایندگان منتقل سازند.
در کمیسیون‌های مرتبط باید بین سه تا ده مشاور ارشد به کار گرفته شوند (البته اکنون هستند ولی باید فعال شوند) و این مشاوران ارشد در قالب یک گروه حرفه‌ای و تخصصی، مهمترین موضوعات در هر وهله و عرصه‌ای را برای نمایندگان آن کمیسیون کالبدشکافی کنند. با این فرض که آن نماینده در کمیسیون فرهنگی خود یک کارشناس ارشد در حوزه فرهنگ و مسائل فرهنگی باشد، این دو در کنار هم (مشاوران و نمایندگان) موثر هستند. امامی در انتها تاکید کرد: امروز کمیسیون فرهنگی یک مشاور دارد، در صورتی که به هیئت مشاوران نیاز دارد. نگاه حوزه فرهنگی مجلس باید به حوزه اقتصاد سیاسی فرهنگ اصلاح شود تا بتواند حرف واقعی بزند؛ باید توجه اساسی به زیرساخت های اقتصاد سیاسی در کشور ما ملحوظ نظر باشد.
وی افزود: اگر می‌خواهند مثلا در ورزش تحولی ایجاد کنند، باید اقتصاد سیاسی ورزش را بشناسند و از ملاحظه کاری در مواجهه با باندهای مسلط که این عرصه را تطمیع می‌کنند، خودداری کرده و بی‌محابا با آنان برخورد کنند. این تفکر و برخورد بی‌محابا باید به تمام زیرساخت‌های اقتصاد سیاسی (و در همه حوزه‌ها) تسری یابد.