چندی پیش باند جدید فرودگاه رامسر که ساخت آن سال ۱۳۸۸ آغاز شد و قرار بود طی ۲ سال به بهره‌برداری برسد، بالاخره پس از ۱۱ سال با نشستن هواپیمای ایرباس ۳۱۹ در حضور وزیر راه و شهرسازی، استاندار مازندران و تعدادی از مسئولان سازمان هواپیمایی افتتاح شد. بسیاری از فعالان حوزه گردشگری این پروژه را یکی از مهم‌ترین زیرساخت‌های حمل‌ونقلی و گردشگری مازندران می‌دانند. چرا که عمده سفرهای توریستی اعم از داخلی و خارجی به مازندران مربوط به مناطق غربی این استان است و در صورتی که پروازهای توریستی در فرودگاه رامسر افزایش یابد و شرکت های هواپیمایی نیز از ارائه خدمات پروازی با مبدأ و مقصد این فرودگاه استقبال کنند، در مدتی کوتاه گردشگری مازندران و بویژه غرب این استان با افزایش حضور گردشگران خارجی و به ویژه اعراب متحول خواهد شد.
شهرهای غربی مازندران و بویژه رامسر از مدت‌ها پیش تا کنون یکی از مقاصد تفریحی گردشگران عرب در ایران محسوب می‌شود. حضور اعراب در مناطق غربی مازندران طی سال‌های اخیر با توجه به کاهش ارزش پول ایران نسبت به پول کشورهای عربی بیشتر شده و ساکنان این مناطق شاهد حضور بیشتر و پررنگ‌تر اعراب هستند. اما این گردشگران خارجی مازندران که به دلایلی مانند شرایط مساعد آب و هوایی ، ارزان تمام شدن سفر نسبت به کشورهای اروپایی و نزدیکی مناسبات اجتماعی از نظر اعتقادی و مذهبی به این استان سفر می‌کنند، برای حضور در مازندران امکان سفر مستقیم ندارند و باید با پروازهای غیرمستقیم خود را به این استان برسانند. عده‌ای از آن‌ها پس از نشستن هواپیما در تهران، از راه زمینی به مازندران سفر می‌کنند.
جای خالی پروازهای خارجی
بهره‌برداری از باند جدید فرودگاه و رامسر و فراهم شدن امکان پرواز هواپیماهای با بدنه متوسط مانند ایرباس ۳۱۹ و ایرباس ۳۲۰ در این فرودگاه ساحلی و زیبا، زیرساخت اصلی برای پرواز مستقیم گردشگران عرب به مازندران را فراهم کرده و حالا باید پیگیری برای متقاعد کردن ایرلاین‌ها توسط مسئولان انجام شود تا از زیرساخت ایجاد شده بهره‌برداری مناسبی صورت پذیرد و فصل جدیدی در گردشگری خارجی مازندران آغاز شود.
باند جدید فرودگاه رامسر، زیرساخت مهمی برای رویداد بین‌المللی ساری۲۰۲۲ نیز محسوب می‌شود. انتخاب ساری به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای عضو اکو در سال ۲۰۲۲ مسئولیت دستگاه‌های اجرایی مازندران برای فراهم کردن الزامات میزبانی از این رویداد را سنگین‌تر کرده است.
علی بابایی کارنامی نماینده ساری و میاندورود در مجلس یازدهم در این مورد به خبرنگار ایرنا گفت : یکی از راه‌های توجه به گردشگری گسترش زیرساخت‌های حمل و نقل هوایی است. اما هنوز پروازهای مستقیم خارجی به مازندران نداریم و این ضعف بزرگی برای استانی است که به عنوان پایتخت گردشگری کشورهای عضو اکو در سال ۲۰۲۲ انتخاب شد.
وی افزود : علاوه بر این ضعف، در حوزه راه‌ها نیز با چالش‌های جدی مواجه هستیم. ضمن این که در بحث حمل‌ونقل ریلی هم به روز نشدیم و نتوانستیم خطوط ریلی استان را گسترش دهیم. در حالی که یکی از مصوبات دولت نهم ساخت مونوریل غرب به شرق مازندران بود که به فراموشی سپرده شد.
صرفه‌جویی زمان و امنیت گردشگر خارجی
حمل‌ونقل ترکیبی در مازندران می‌تواند سود گردشگری را در این استان بین مناطق مختلف توزیع کند و مازندران را به مثابه یک کلانشهر گردشگرپذیر در دسترس گردشگران خارجی قرار دهد. اما برقرار نبودن پروازهای خارجی و ضعف در زیرساخت‌های جاده‌ای مازندران طی سال‌های اخیر سیمای گردشگری مازندران برای خارجی‌ها را خدشه‌دار کرده است. سقوط مینی‌بوس گردشگران عراقی به دره در جاده چالوس که خرداد ۱۳۹۴ اتفاق افتاد و در آن ۲۵ گردشگر عراقی جان باختند یکی از رخدادهای تلخ گردشگری خارجی مازندران است که به دلیل همین ضعف‌های زیرساختی رخ داد. به این موضوع باید در ترافیک ماندن مسافران خارجی را هم افزود که اتفاقی همیشگی است. اما برقرار پروازهای خارجی به مازندران می‌تواند بخش زیادی از این مشکلات را برطرف کند و مازندران را با حدود سه ساعت پرواز در دسترس گردشگران کشورهای همسایه و به ویژه اعراب قرار دهد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران معتقد است که بهره‌برداری از باند جدید فرودگاه رامسر، گردشگری مازندران را به اهداف مهمی که برای آن ترسیم شده نزدیک کرده است.
سیف‌الله فرزانه با بیان این که پروازهای خارجی مازندران هنوز به پروازهای زیارتی محدود است، از پیگیری‌های مستمر برای برقراری پروازهای خارجی به فرودگاه‌های ساری و رامسر خبر داد و به خبرنگار ایرنا افزود : طی ماه‌های اخیر جلسات متعددی برای جلب نظر ایرلاین‌های مختلف به منظور برقراری پروازهای خارجی در چند مسیر به مازندران داشتیم. اما شیوع کرونا سبب شد که تأخیری طولانی در برگزاری جلسات و پیگیری‌ها رخ دهد.
ظرفیت غرب مازندران برای گردشگری خارجی
وی گفت : امروز در مازندران هم ایرلاین بومی وارش را داریم و هم دو فرودگاه که امکان نشست و برخاست هواپیماهای متوسط در آن‌ها وجود دارد. از طرفی امکان ایجاد خطوط تفریحی دریایی در این استان وجود دارد که در صورت افزایش حضور مسافران خارجی، ضریب بازدهی سرمایه‌گذاری در گردشگری دریایی نیز افزایش می‌یابد. از این ظرفیت‌ها باید برای توسعه اقتصادی مازندران به درستی بهره‌برداری کنیم.
این مسئول نیز به مورد توجه بودن غرب مازندران در بخش گردشگری اشاره کرد و افزود: گرایش عمده مسافران مازندران به مناطق غربی این استان است و هر چه زیرساخت‌های حمل‌ونقل مسافر در این منطقه بیشتر باشد، امکان حضور گردشگران خارجی بیشتر خواهد شد.
مدیرکل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی مازندران گفت : یکی از موضوع‌های مهم مد نظر برای رونق گردشگری خارجی مازندران ایجاد پروازهای مستقیم به این استان از کشورهای همسایه است. نمی‌توانیم از یک سو خواهان حضور گردشگران خارجی باشیم و از سوی دیگر از آن‌ها بخواهیم بخش زیادی از زمان خود را صرف تردد در جاده‌ها برای رسیدن به مقصد خود در مازندران کنند. پرواز مستقیم خارجی یکی از الزامات رونق گردشگری خارجی محسوب می‌شود.
پایلوت پروازهای خارجی شمال کشور
فرزانه از برگزاری جلسه ویدئوکنفرانس در حضور استاندار مازندران با یکی از استان‌های روسیه برای برقراری پروازهای مستقیم بین مازندران و روسیه خبر داد و گفت : از ماه‌ها پیش پیگیری برای برقراری پرواز مستقیم بین مازندران و برخی کشورهای همسایه در حال انجام بود. امیدواریم با عادی شدن شرایط کرونایی در کشور و جهان، این پیگیری‌ها به سرانجام برسد.
وی با اظهار این که مازندران با داشتن سه زیرساخت‌های مهم حمل‌ونقل یعنی فرودگاه، راه‌آهن و بندر، بهترین موقعیت برای جذب گردشگران خارجی را دارد، افزود : مازندران محکوم به گسترش زیرساخت‌های حمل‌ونقل و گردشگری است. در واقع برای توسعه اقتصادی راه دیگری جز این نداریم. البته ما در اداره کل میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی باید پاسخگو باشیم. چون در نوک پیکان گردشگری قرار داریم.
مازندران در حال حاضر با داشتن ۲ فرودگاه دشت ناز و رامسر بهترین موقعیت برای تبدیل شدن به پایلوت پروازهای خارجی در شمال کشور را دارد. قرار داشتن این استان در بین گیلان و گلستان و موقعیت جغرافیایی دو فرودگاه در شرق و غرب مازندران، امکان دسترسی گردشگران خارجی به دو استان همسایه را نیز فراهم کرده است و در صورتی که پروازهای خارجی غیرزیارتی نیز در این فرودگاه‌ها برقرار شود، حتی روی گردشگری استان‌های همسایه نیز می‌تواند تأثیرگذار باشد.
توسعه زیرساخت‌های فرودگاهی
البته یکی از الزامات اولیه برای برقراری پروازهای خارجی در این دو فرودگاه، گسترش زیرساخت‌های خدماتی و رفاهی است. مدیرکل فرودگاه‌های مازندران در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا گفت : باید متناسب با افزایش پروازها و ظرفیت پرواز، توسعه زیرساخت‌های فرودگاهی نیز مورد توجه قرار داشته باشد. یعنی متناسب با افزایش پرواز، ظرفیت ارائه خدمات فرودگاهی به مسافر نیز افزایش یابد. بر همین اساس یکی از اقدامات برنامه‌ریزی شده برای فرودگاه رامسر که قرار است به زودی آغاز شود، پروژه توسعه ترمینال این فرودگاه است.
سعدالله وطن‌خواه افزود : برای برقراری پروازهای خارجی در مازندران پیگیری‌های جدی و مستمری در حال انجام است و استاندار نیز با جدیت این موضوع را پیگیری می‌کند. با توجه به این که ظرفیت پروازی در فرودگاه رامسر بیشتر شده، پیگیری‌ها نیز افزایش یافته است.
وی ادامه داد : فرودگاه رامسر در حال حاضر امکان نشست و برخاست هواپیماهای بدنه متوسط با ظرفیت حدود ۱۵۰ نفر را دارد که رغبت ایرلاین‌ها برای برقراری پرواز خارجی در رامسر را افزایش می‌دهد. حتی از زمان بهره‌برداری باند جدید این فرودگاه تعداد پروازهای داخلی فرودگاه رامسر افزایش یافت که با توجه به شاخص بودن رامسر در گردشگری کشور و منطقه می‌تواند، فصل جدیدی در گردشگری مازندران باشد.
سودآوری قطعی پروازهای خارجی به مازندران
ایجاد خطوط پروازی بین‌المللی به رایزنی‌هایی از سوی مسئولان دولتی نیاز دارد تا شرکت‌های مایل به ارائه خدمات پروازی بتوانند برای فعالیت در فرودگاه‌های بین‌المللی و برقراری پروازهای خارجی برنامه‌ریزی کنند. اما روی دیگر این ماجرا جذب گردشگر خارجی برای پایدار ماندن پروازهای بین‌المللی است که باید توسط آژانس‌های مسافرتی انجام شود. این که آیا با برقراری پروازهای خارجی در مازندران و به ویژه رامسر، گردشگران کشورهای همسایه جذب خواهند شد یا نه، نکته‌ای است که فعالان بخش خصوصی گردشگری باید درباره آن نظر بدهند.
هوشنگ مرادی یکی از فعالان برپایی تورهای گردشگری خارجی و مدیر یک آژانس گردشگری در مازندران است. او اعتقاد دارد که برقراری پروازهای خارجی در فرودگاه رامسر با استقبال گردشگران کشورهای حاشیه خلیج فارس مواجه می‌شود و تعداد سفر گردشگران این کشورها به مازندران را به طور چشمگیری افزایش می‌دهد.
این فعال گردشگری که نزدیک به دو دهه در زمینه برپایی تور گردشگری برای گردشگران خارجی در مازندران فعالیت می‌کند، معتقد است گردشگران زیادی در برخی کشورهای حاشیه خلیج فارس مایل به حضور چندباره در مازندران طی یک سال هستند، اما فراهم نبودن پرواز مستقیم به این استان، امکان سفر آن‌ها را نمی‌دهد و در نهایت سالی یک بار به صورت غیرمستقیم به این استان سفر می‌کنند.
میل اعراب برای سفر به مازندران
مرادی در گفت‌وگو با خبرنگار ایرنا به علاقه گردشگران عرب برای سفر به مازندران اشاره کرد و گفت : از سال ۱۳۸۲ که به صورت موردی و از سال ۱۳۸۶ که به صورت حرفه‌ای کار جذب گردشگران خارجی به مازندران را انجام می‌دهم، همواره با استقبال گردشگران عرب از کشورهای مختلف مانند بحرین، کویت، قطر، عمان، عراق و چند کشور دیگر برای سفر به مازندران مواجه بودم. به ویژه عمانی‌ها که علاقه زیادی برای سفر به مازندران دارند.
این فعال حوزه گردشگری افزود : در میانه‌های دهه ۸۰ برای مدتی فقط یک مسیر پروازی بین عمان و ایران وجود داشت که بین مسقط-شیراز برقرار بود. عمانی‌ها معمولا برای کارهای درمانی به شیراز سفر می‌کردند. آن زمان با همراهی تعدادی از همکاران توانستیم ترانسفر مسافر از شیراز به رامسر را عملی کنیم. مسافران عمانی از شیراز با هواپیما و پرواز محدود ۲ بار در هفته بین شیراز و رشت به گیلان می‌آمدند و سپس برای اقامت و تفریح در رامسر مستقر می‌شدند.
به گفته مرادی، از زمانی که پرواز بین مسقط و تهران برقرار شد، حضور گردشگران عمانی ساده‌تر شد و عمده آن‌ها اگر به ایران سفر کنند، حتما سفری کوتاه به غرب مازندران هم خواهند داشت.
مدیر آژانس گردشگری الوان معتقد است که اگر پروازهای مستقیم از کشورهای حاشیه خلیج فارس به مازندران برقرار شود، امکان تعریف بسته‌های گردشگری با استفاده از جاذبه‌های طبیعی، فرهنگی، تفریحی و تاریخی مازندران برای اعراب نیز ایجاد خواهد شد تا برای مسافران این کشورها که علاقه زیادی به حضور کوتاه‌مدت در مازندران دارند، برنامه‌ای کامل تدارک دید که تمام زمان حضورشان در ایران را به اقامت در مازندران اختصاص دهند.
تناسب اجتماعی با گردشگران عرب
مرادی خاطرنشان کرد : هرچند که از کشورهای آسیای میانه نیز به عنوان ظرفیتی برای جذب گردشگر یاد می‌شود. اما تجربه به من ثابت کرده که بهترین گزینه برای رونق گردشگری خارجی مازندران، گردشگران عرب هستند. گردشگران کشورهای آسیای میانی توان مالی اعراب را ندارند و مهم‌تر این که بسیاری از خواسته‌های آن‌ها از گردشگری را نمی‌توانیم برآورده کنیم. اما ساکنان کشورهای حاشیه خلیج فارس در دو بخش سلامت و گردشگری طبیعی خدمات می‌خواهند. از سوی دیگر برای اعراب احساس راحتی‌شان در ایران به دلیل نزدیکی فرهنگ پوشش اهمیت زیادی دارد. خانم‌های عرب به دلیل نوع پوششی که دارند در ایران احساس راحتی می‌کنند و کمتر به چشم می‌آیند.
این فعال گردشگری افزود : ذائقه غذایی و آب و هوای مازندران نیز با طبع آن‌ها سازگار است. گردشگران عرب شمال ایران و به ویژه غرب مازندران را خیلی خوب می‌شناسند. ما گروه‌هایی را داریم که هر سال به مازندران سفر می‌کنند. مدتی در حوزه گردشگری با شیعیان مدینه کار می‌کردم که سالی دو تا سه بار به مازندران می‌آمدند. مشهد مازندران و قم مقصدهای اصلی گردشگران و زائران عرب در ایران است. این نشان می‌دهد بستر لازم برای برقرار پروازهای خارجی وجود دارد و قطعا برای ایرلاین‌ها مقرون به صرفه خواهد بود. مدیران استانی باید از ایرلاین‌ها حمایت کنند و آن‌ها را به این سمت سوق دهند تا ارتباط‌ها برقرار شود.
آشنایی عمانی‌ها با مازندران
مرادی که سال ۱۳۹۳ مقدمات سفر یک هیأت تجاری متشکل از فعالان گردشگری و تعدادی از خبرنگاران عمانی را به مازندران فراهم کرد ، معتقد است که خروجی آن معرفی جاذبه‌های مازندران در رسانه‌های عمان و در نهایت جذب تورهایی از این کشور برای سفر به این استان بوده است.
وی گفت که رساندن مازندران به نقطه‌ای که به یکی از مقاصد اصلی سفر اعراب حاشیه خلیج فارس شود کار چندان دشواری نیست و فقط به ایجاد ارتباط توسط بخش دولتی برای فراهم کردن بستر فعالیت بخش خصوصی نیاز دارد.
البته مرادی همان کارشناس حوزه گردشگری است که اواخر مهر سال گذشته همراه با وزیر میراث فرهنگی، گردشگری و صنایع دستی در قالب هیأتی متشکل از مدیران برخی از آژانس‌های فعال گردشگری کشور به عمان سفر کرد و در حضور «علی‌اصغر مونسان» و «هیثم بن طارق» وزیر وقت میراث و فرهنگ عمان که اکنون پادشاه این کشور است، ظرفیت‌های گردشگری مازندران را شرح داد.
وی در باره آن نشست گفت : در آن نشست تخصصی کتاب مصور مازندران و برخی صنایع دستی استان را به عنوان سوغات این استان به مسئولان عمانی دادم و همانطور که انتظار می‌رفت، با استقبال آن‌ها برای افزایش روابط گردشگری بین مازندران و عمان مواجه شدم. دکتر مونسان نیز پس از آن جلسه تأکید کرد با توجه به وجود ایرلاین بومی وارش در مازندران، این موضوع توسط استانداری پیگیری شود. مسئولان استان هم پیگیری‌هایی را انجام داده‌اند که امیدواریم زودتر به نتیجه برسد.
تاثیر فرااستانی پرواز خارجی رامسر
مرادی به اختلاف ارزش پولی بین کشورهای حاشیه خلیج فارس و ایران به عنوان فرصتی برای جذب گردشگر از این کشورها اشاره کرد و گفت : با توجه به این که ریال عمان و دینار کویت و حتی پول عراق نسبت به پول ما گران‌تر است، سفر به ایران برای آن‌ها ارزان تمام می‌شود. پس از پشت سر گذاشتن شراط کرونایی، از این فرصت باید برای رونق اقتصادی مازندران بهره‌برداری کرد. مضاف بر این که می‌توانیم نگاهی به بحث گردشگری سلامت هم داشته باشیم.
این فعال صنعت گردشگری تأکید کرد که برقراری پروازهای خارجی در فرودگاه رامسر می‌تواند روی گردشگری خارجی در گیلان و سایر شهرستان‌های غرب مازندران نیز تأثیر مثبت بگذارد و از این رو یک اتفاق فرااستانی محسوب می‌شود.
تعدد زیرساخت‌های گردشگری و تفریحی در مناطق غربی مازندران بسیار بیشتر از نقاط شرقی این استان است و طبیعتاً در چنین شرایطی رضایت گردشگران به ویژه آن‌هایی که از کشورهای دیگر به این استان سفر می‌کنند بیشتر فراهم خواهد شد. بر همین اساس است که بهره‌برداری از باند جدید فرودگاه رامسر یک موضوع مهم در حوزه گردشگری برای شمال کشور محسوب می‌شود. به همه این فرصت‌های ایجاد شده ناشی از پروازهای مستقیم از کشورهای حاشیه خلیج فارس به رامسر می‌توان فرصت حضور گردشگرانی که از سایر نقاط دنیا به کشورهای حاشیه خلیج فارس وارد می‌شوند را نیز افزود.
پروازهای منظم از فرودگاه‌های معتبر حاشیه خلیج فارس به فرودگاهی ساحلی در شمال ایران می‌توانند به مرور زمینه را برای قرار گرفتن مازندران در بین مقاصد سفر گردشگران کشورهای مختلف که به کشورهای حاشیه خلیج فارس سفر می‌کنند تبدیل کند ، اما همه این اتفاقات منوط به برنامه‌ریزی و فراهم کردن پروازهای خارجی مستقیم به مازندران و البته پایان یافتن محدودیت‌های کرونایی است.