حسن افروخته امروز سه‌شنبه در وبیناری با عنوان پیامدهای جهانی و ملی شیوع کرونا از منظر جغرافیایی اقتصاد که توسط خانه اندیشمندان علوم انسانی برگزار شد، افزود: با شیوع کرونا، حمل و نقل و مصرف انرژی کاهش یافت و کشورهای پیشرفته، زیرساخت‌های دیجیتالی خود را توسعه دادند. بر همین اساس در پساکرونا سرمایه جایگاه خود را از دست می دهد و فرار مغزها جایگزین می‌شود و انسان هوشمند محور پیشرفت در آینده خواهد بود.
وی گفت: شیوع کرونا زندگی پر اضطرابی را به مردم تحمیل کرد. از طرفی نمی دانیم این ویروس کی تمام می‌شود و مدیریت و توانایی کشورها در مبارزه با این ویروس نیز یکسان نیست تا سبب شود کرونا همه دنیا را در برگیرد.
عضو هیات علمی دانشکده علوم جغرافیایی دانشگاه خوارزمی با بیان اینکه شدت عمل و خسارت کرونا تابع اقتصاد کشورها است، اظهار داشت: در کشورها ۴ عامل در شیوع کرونا تاثیر داشته است. نخست فقر است. این عامل سبب شده در آمریکا به دلیل فقر بیشتر سیاه پوستان خسارت به این قشر ۲.۵ برابر سایر مردم آمریکا باشد. به عبارت دیگر و به طور کلی آسیب دیدن افراد فقیر از کرونا ۱۰ درصد بیشتر و ۱۵ سال زودتر از سایر افراد جامعه است و درمجموع این ویروس با افراد غنی معاشرت دارد و نسبت به افراد فقیر بسیار سختگیر است.
افروخته با تاکید بر اینکه افرادی که داری بیماری زمینه‌ای بوده اند، ۱۰ برابر بیشتر از دیگران آسیب دیدند، اظهار داشت: در هر کشوری که هزینه‌های دولت در بخش بهداشت و درمان کمتر بوده، آن بخش بیشتر آسیب دیده است. به عنوان نمونه دلیل تلفات زیاد در کشور ایتالیا، بدهی این کشور به صندوق بین المللی پول و نبود هزینه لازم در بخش بهداشت و درمان پیش از شیوع ویروس کرونا بود.
وی با بیان اینکه نبود اطمینان و قطعیت مهمترین تاثیر کرونا بر اقتصاد جهان است، افزود: این موضوع به این معنا است که خانواده‌ها از آینده و شرایط اقتصادی اطمینان ندارند. از طرفی مصرف کالای واسطه‌ای کاهش یافته و در سرمایه‌گذاری های خارجی نیز به دلیل ناامن بودن پولی و بیمه‌ای مشکلات زیادی ایجاد شده و ۳۰ تا ۴۰ درصد از سرمایه گذاری خارجی کاسته شده است.
اقتصادهای نوظهور ۷۰ میلیارد دلار را با شیوع کرونا از دست دادند
رییس انجمن جغرافیا و برنامه ریزی روستایی ایران ادامه داد: در سال ۲۰۱۹ اقتصادهای نوظهور ۷۹ میلیارد دلار سرمایه‌گذاری خارجی جذب کردند؛ ولی فقط در۲ ماه از سال ۲۰۲۰ به دلیل کرونا مبلغ ۷۰ میلیارد دلار را از دست دادند. از طرفی سطح اشتغال پایین آمده و طبق آمارهای سازمان های جهانی کرونا سطح زندگی ۸۱ درصد از کارگران جهان را تحت تاثیر قرار داده است. همچنین فقط در آمریکا ۲۵ میلیون نفر بیکار شدند و در مقابل صنعت دارویی و غذایی رشد چشمگیری داشته است.
نظام توزیع کالا در جهان نیازمند بازبینی اساسی است
وی گفت: پیش از نیز نظام‌های سرمایه‌ای چنین وانمود می‌کردند که دست‌های آنها می‌تواند اقتصاد و بازار را کنترل و هدایت کند. اما وقتی که کرونا شیوع یافت، مردم بی‌توجه به نظام عقلایی و توصیه‌ها، به دلیل نیاز به کالاهای بهداشتی، فروشگاه‌های بزرگ را خیلی زود از کالاهای اساسی خالی کردند تا نشان دهند بین سرمایه‌داری و مردم فاصله است و دیگر توصیه‌های آنها کاربرد ندارد.
استاد دانشگاه خوارزمی در خصوص رویکرد جهانی درباره اقتصاد در زمان کرونا گفت: در این رویکرد، غنی و هوشمند می‌مانند و فقیر و مسن می‌میرند. این رویکرد در انگلستان محکوم شده است. دومین دیدگاه، اقتصاد در خدمت مردم است که بازگشت به دولت رفاه و عدالت نسبی است. زیرا حداقل ۲ سال زمان لازم است اقتصاد جهان به دوران پیش از کرونا بازگردد.
وی با تاکید بر اینکه باید نحوه مبارزه با کرونا در جهان مشخص شود، اظهار داشت: اینکه فقط قرار است یک قدرت و حکومت با کرونا مبارزه کند یا اینکه مردم هم با تقسیم قدرت در این مبارزه سهیم هستند مهمترین رویکرد در مبارزه با کرونا است. البته در این راه بها دادن به چهار نکته ضروری است.
افروخته افزود: نخست عدالت محوری است، دوم همکاری متقابل دولت و مردم، سوم مشارکت بخش خصوصی در اقتصاد و چهارم جلوگیری از افزایش آمار بیماران و خستگی کادر پزشکی و پرستاری است.
استاد دانشگاه خوارزمی با تاکید بر اینکه در مهمترین لحظه خاص تاریخی قرار داریم، خاطرنشان کرد در این زمان خدماتی مانند بهداشت، درمان، و آموزش نباید تضعیف شده و باید به سمت خصوصی سازی برویم. سبک زندگی و مصرف بشر برای نجات سیاره زمین باید تغییر کند و امیدوار باشیم با تولید واکسن کرونا به شکوفایی جهان برسیم.
ویژگی های متمایز ایران در مقایسه با سایر کشورها
عضو هیات مدیره اتحادیه انجمن‌های علوم جغرافیایی با تاکید بر اینکه ایران از نظام جهانی جدا نیست، تصریح کرد: ایران بر خلاف بیشتر کشورها دارای سه ویژگی است که از کشورهای دیگر متفاوت شده است. نخست اینکه در سال‌های گذشته از نظر اقتصادی رشد خوبی نداشت تا تورم و بیکاری افزایش یابد. دوم اینکه تحریم‌های ظالمانه آمریکا شرایط اقتصادی کشور را تشدید کرده است.
افروخته ادامه داد: همچنین کرونا بخش خدمات را هدف قرار داده است. این در حالی است که ۵۳ درصد اقتصاد و اشتغال کشور و در بخش خدمات متمرکز شده و بخش زیادی از مالیات کشور از بخش خدمات اخذ می‌شود تا این موضوع به اقتصاد دولتی ضربه بزند.
وی با بیان اینکه اقتصاد غیر رسمی چالش دیگر کشور در زمان کرونا است، گفت: ۷۰ درصد خانواده‌ها در اقتصاد و کارگاه‌های غیر رسمی فعال بودند که بیمه نداشتند و ۸۷ درصد افراد در دهک‌های پایین نیز پوشش بیمه‌ای ندارند تا سازمان‌های بیمه نتوانند برای آنها کاری انجام دهند.