عدالت اجتماعی و رفع فقر از جمله آرمان‌های انقلاب اسلامی بوده و از ابتدای پیروزی انقلاب تاکنون دولت و دیگر نهادهای نظام به دنبال اجرای آن بوده‌اند. «حسن روحانی» رییس دولت یازدهم و دوازدهم نیز ریشه کن کردن کامل فقر مطلق از جامعه را به عنوان یکی از اهداف دولت خود اعلام کرده است.
براین اساس از جمله اقداماتی که دولت در این سال‌ها برای ریشه کن کردن فقر انجام داده می‌توان به افزایش دستمزد و حقوق‌ها براساس نرخ تورم، تعیین بسته حمایت معیشتی برای خانوارهای نیازمند، پرداخت تسهیلات به خانوارهای آسیب‌دیده در مقاطع مختلف از جمله تسهیلات کرونایی کسب و کار، پرداخت مقرری بیمه بیکاران کرونا، تسهیلات یک میلیون تومانی خانوارهای یارانه‌بگیر و در آخر هم آزادسازی سهام عدالت اشاره کرد.
در ادامه گزارش جزئیاتی از اقدامات دولت تدبیر و امید در زمینه وفای به عهد خود در خصوص مبارزه با فقر در حوزه‌های مختلف ارائه می‌شود.
افزایش دستمزد و حقوق در حد تورم
دولت تدبیر و امید در راستای عدالت جمعیتی تلاش کرده است تا حتی‌الامکان در حد تورم، دستمزد و حقوق‌ها را افزایش دهد و براساس آمار، طی سال‌های مختلف این روند به طور مداوم در جریان بوده است.
بررسی حداقل دستمزد اعلام شده طی سال‌های ۱۳۹۱ تا ۱۳۹۸ نشان می‌دهد که قبل از سال ۱۳۹۳ افزایش حداقل دستمزد از نرخ تورم کمتر بوده اما از سال ۱۳۹۳ تا ۱۳۹۶ روند تغییر می‌کند و افزایش حداقل دستمزد بر نرخ تورم پیشی می‌گیرد، با این حال در سال ۱۳۹۷ این نرخ تورم است که از افزایش حداقل دستمزد پیشی می‌گیرد.
در حالی که سال ۱۳۹۱، نرخ تورم ۲۹.۵ درصد بود، حداقل دستمزد کارگران ۱۸ درصد تصویب شد و سال بعد از آن، زمانی که حداقل مزد ۲۵ تعیین شد، نرخ تورم ۳۲.۸ درصد بود؛ در سال ۱۳۹۳ در حالیکه نرخ تورم ۱۴.۶ درصد بود حداقل مزد ۲۵ درصد تعیین شد.
بررسی گزارش‌ها نشان می‌دهد که روند پیشی گرفتن افزایش حداقل مزد از سال ۹۳ تا ۹۶ همچنان ادامه داشت و حداقل دستمزد کارگران با درصد افزایش بیشتری از نرخ تورم تعیین و تصویب شد اما در سال ۱۳۹۷ با رشد نرخ تورم مواجه بودیم به گونه‌ای که معادل ۲۶.۹ درصد بود اما حداقل مزد کارگران، ۱۹.۵ درصد افزایش یافت.
سال گذشته نیز میزان افزایش حداقل دستمزد کارگران ۳۶.۵ درصد بود در حالی که نرخ تورم این سال از سوی مرکز آمار ۳۴.۸ درصد اعلام شده است.
امسال نیز حداقل مزد کارگران ۲۶ درصد رشد داشت.
براساس این گزارش حداقل دستمزد کارگران در سال ۱۳۹۱ معادل ۳۸۹ هزار و ۷۰۰ تومان بود و پس از گذشته هشت سال در سال گذشته به یک میلیون و ۵۱۶ هزار و ۸۸۱ تومان رسید. امسال نیز مزد حداقلی بگیران یک میلیون ۹۱۱ هزار و ۲۰۰ تومان شده است.
بسته‌های معیشتی و عدالت غذایی
دولت تدبیر و امید همواره تلاش کرد تا در صورت بروز تکانه‌های اقتصادی ناشی از شرایط مختلف که در جامعه ایجاد می‌شود با ارایه بسته‌های معیشتی، افراد دچار آسیب جدی نشوند و این نکته قابل توجه در فعالیت‌های اقتصادی دولت و سیاستگذاری در رسیدگی به اقشار کم درآمد و کم برخوردار بوده است.
یکی از تکانه‌های اقتصادی افزایش قیمت بنزین در بامداد ۲۴ آبان ماه بود. براین اساس قیمت هر لیتر بنزین سهمیه‌ای ۱۵۰۰ تومان و بنزین آزاد به سه هزار تومان رسید.
سازمان برنامه و بودجه اعلام کرد که از درآمد حاصل از محل افزایش بهای بنزین ۲۹ تا ۳۰ هزار میلیارد تومان است که بین ۱۸ میلیون خانوار (معادل ۶۰ میلیون نفر) تحت عنوان «حمایت معیشتی دولت» تقسیم می‌شود.
نخستین مرحله این طرح ۲۸ آبان ما به حساب سرپرست خانوار و به تناسب بعد خانوار پرداخت شد. براین اساس خانواده یک نفره ۵۵ هزار تومان، خانواده دو نفره ۱۰۳ هزار تومان، خانواده سه نفره ۱۳۸ هزار تومان، خانواده چهار نفره ۱۷۲ هزار تومان و خانواده پنج نفره و بیشتر ۲۰۵ هزار تومان یارانه معیشتی دریافت می‌کنند.
تا کنون هفت مرحله هفت مرحله از سبد معیشتی دولت به حساب سرپرستان خانوار واریز شده است و براساس اعلام سازمان برنامه و بودجه این طرح حمایتی دهم هر ماه به حساب سرپرستان خانوار واریز می‌شود. البته رییس جمهوری اخیرا در سخنانی اعلام کرد که فعالیت حمایتی ما تا پایان سال و تا هر زمان که کووید ۱۹ باشد ادامه خواهد یافت.
آزادسازی سهام عدالت
یکی دیگر از اقدامات موثر دولت در اجرای عدالت در جامعه و مبارزه با فقر «آزادسازی سهام عدالت» بود که به گفته رییس جمهوری در تقویت اقتصاد و مشارکت مردم در سرنوشت اقتصادی کشور کمک می‌کند و در کنار آن به رونق بازار سرمایه می‌انجامد.
سهام عدالت که از سال ۱۳۸۴ در راستای سیاست‌های کلی اصل ۴۴ توسط رهبر معظم انقلاب ابلاغ شد و با مصوبه دولت سهام ۴۹ شرکت دولتی مشمول اصل ۴۴ قانون اساسی در چارچوب سهام عدالت و با هدف تامین عدالت اجتماعی، فقرزدایی و گسترش سهم بخش تعاون در اقتصاد ایران به مشمولان این طرح واگذار شد.
این سهام از سال ۸۵ در با هدف کاهش فقر در دستور کار دولت قرار گرفت و با تصویب آیین نامه اجرایی آن در بهمن ماه سال ۹۴ از سوی هیات دولت و واگذاری آن به گروه‌های ۱۹ گانه، سود این سهام در سه مرحله به مشمولان واریز شد.
در ۹ اردیبهشت ۱۳۹۹، رهبر معظم انقلاب با در خواست رییس جمهوری مبنی بر آزاد سازی سهام عدالت موافقت کردند. براین اساس دارندگان سهام عدالت با مراجعه به سایت سازمان خصوصی سازی در صورت تمایل می‌توانند به طور مستقیم مالکیت و مدیریت سهام عدالت خود را در اختیار بگیرند. پس از انتخاب سهام از میان ۴۹ شرکت سرمایه پذیر دولتی، دارندگان آن سهام می‌توانند سهام خود را در بورس بفروشند یا نزد خود نگاه دارند.
افزایش ۹ برابری مستمری خانوارهای مستضعف
مهم ترین نهادهای حمایتی دولتی در کشور سازمان بهزیستی و کمیته امداد امام خمینی (ره) هستند. براساس آخرین آمار کمیته امداد امام خمینی (ره) ۷۱۰ هزار حامی فعال، ۳۱۸ هزار یتیم و یک میلیون و ۵۴۰ هزار خانوار را تحت پوشش خود دارد.
پرداختی به خانوارهای تحت پوشش نهادهای حمایتی کمیته امداد و سازمان بهزیستی از سال ۹۲ تا کنون ۹ برابر افزایش داشته است. به گونه‌ای که مجموع مبالغ پرداختی به خانوار یک نفره ۲۸۰ هزار تومان، خانواده دو نفره ۴۹۲ هزار تومان، خانواده سه نفره ۶۶۱ هزار تومان، چهارنفره ۸۵۱ هزار تومان و خانواده پنج نفره و بیشتر ۹۸۷ هزار تومان است.
همچنین اعتبارات برای اجرای برنامه‌های این خانوارها از چهار هزار میلیارد تومان در سال ۹۶ به ۱۵ هزار و ۵۰۰ میلیارد تومان در سال ۹۹ رسیده و چهار برابر افزایش داشته است. علاوه بر این هم اکنون ۸۱ هزار واحد مسکونی در دست ساخت برای خانوارهای محروم است و ۳۹ هزار واحد مسکونی نیز برای روستائیان محروم در استان‌های سیستان و بلوچستان، کرمان، کردستان، چهار محال و بختیاری و لرستان در دست احداث است.