شرایط این روزهای ایران با وضعیت آرمانی و ایده‌آل کشور در همه حوزه‌ها از اقتصاد و سیاست تا فرهنگ و دیپلماسی فاصله دارد و این واقعیت موضوعی قابل انکار نیست. در چنین شرایطی هم معمولا سمت و سوی انتقادات به طرف دولت به عنوان قوه مجریه و مسوول اصلی سامان دادن به امور می‌چرخد. این انتقادها را می‌توان به سه دسته مشخص تقسیم کرد. گروهی از دولت انتقاد می کنند چون نگران کشور و مردم و آینده هستند؛ اغلب انتقادات این گروه رنگ و بوی اقتصادی و معیشتی دارد و موضوع انتقاد هم مورد تایید دولت قرار می‌گیرد و برنامه‌ریزی‌ها برای بهبود آغاز می‌شود. گروه دوم در سمت کاملا مخالف این دسته هستند، خارج نشینان فارسی زبان و غیرفارسی زبان که نه تنها به فکر کشور و مردم نیستند بلکه برای فروپاشی آن از هیچ هزینه و دروغ و جعل و شایعه ای هم روی نمی‌گردانند. گروه سوم اما رقبای سیاسی دولت هستند که گرچه می‌توان آن‌ها را دلسوز کشور و مردم دانست اما سیاست و رقابت جناحی در انتقادات آن‌ها نقش نخست را دارد و همان گروهی هستند که حجم هجمه‌ها شرایط کشور و دولت را لحاظ نکرده و غیرمنصفانه به دولت می‌تازند.
منصفانه انتقاد کنید
منتقدان و نوع انتقادهای آنان طی هفته گذشته بارها به سخنان و توضیحات مردان کابینه راه یافت. هم رییس دولت و هم سخنگوی قوه مجریه درباره جنس انتقادات گلایه مند سخن گفتند. حجت الاسلام «حسن روحانی» روز چهارشنبه در جلسه هیات وزیران با بیان اینکه همه باید به این مساله توجه کنند که در چه شرایطی کشور را مدیریت می‌کنیم، گفت: «آنانی که از دولت انتقاد دارند خیلی راحت و با زبان روان انتقاد کرده اما هم شرایط را در نظر بگیرند هم منصفانه انتقاد کنند. دولت وارد حاشیه سازی نخواهد شد و اگر کسی جایی حرف زد ما کارها را برای مردم تشریح می‌کنیم. هر دولتی در دنیا در این شرایط به زانو درمی‌آمد».
«علی ربیعی» سخنگوی دولت هم در آیین معارفه مدیرعامل جدید ایرنا در امتداد اشارات رییس جمهوری به نوع انتقادات از دولت گفت: «عده‌ای به دولت حمله می‌کنند بدون این که علت آن را بیان کنند. ما باید علت تحریم‌ها را برای مردم بیان کنیم اشتباه کردیم که تاکنون در مورد تحریم‌ها با مردم صحبت نکردیم. در شرایط کنونی فشارهای اقتصادی، زیاد و بی بدیل شده و هیچ دوره‌ای مانند امروز تحریم گریبان کشور را نگرفته اما دولت با تمام توان برای اداره کشور ایستاده است. من بارها گفته‌ام اگر افراد دیگری به جای این دولت، سرکار بودند وضع بدتر از امروز بود.»
توصیف کوتاهی از شرایط این روزهای ایران
برای توصیف شرایطی که دولت و کشور با آن روبروست باید به ارقام و آمار، نشانه‌ها و شواهد بی‌شماری استناد کرد اما شاید اعداد اعلام شده در سخنان مسوولان قوه مجریه بتواند دورنمایی از این شرایط را ترسیم کند.
الف) بر اساس اعلام رییس جمهوری در جلسه روز چهارشنبه هیات دولت، درآمد کشور در شرایط فوق‌العاده تحریم ۵۰ هزار میلیارد دلار کمتر شده است و۵۰ هزار میلیارد یعنی دو برابر بودجه پارسال و ۳۰۰ هزار میلیارد تومان از بودجه امسال بیشتر.
ب) بر اساس اعلام «محمدباقر نوبخت» رییس سازمان برنامه و بودجه در بهمن ماه ۹۸ تنها در همین سال سیل ۲۱ هزار میلیارد تومان به استان‌های درگیر خسارت وارد کرده و دولت نزدیک به ۱۸ هزار میلیارد تومان برای جبران این خسارات پرداخت کرده است.
پ) کرونا تنها در ۳ ماه گذشته، ۱۰۸ هزار میلیارد تومان به اقتصاد ایران خسارت زده است.
ت) حداقل ۴۰ هزار میلیارد تومان از درآمدهای پیش بینی شده دولت از اخذ مالیات به دلیل کرونا کاهش یافته است.
ث) کشور کمترین میزان صادرات نفت طی حداقل سه دهه اخیر را تجربه می‌کند و فروش دو میلیون و ۷۰۰ هزار بشکه نفت پیش از تحریم‌ها، بر اساس پیش بینی‌ها به حدود ۷۰۰ هزار بشکه می‌رسد و درآمد نفتی دولت ۶۶ درصد کاهش خواهد یافت.
ج) شرکت‌های فناوری و تحقیقاتی، حمل و نقل و کشتیرانی، شرکت‌های فولاد، آهن، آلومینیوم، شرکت های ساختمانی و برق، شرکت های پتروشیمی، بیمه، طلا، بانک ها، تبادلات پولی و بانکی، معدن، سوئیفت، منابع ارزی ایران در جهان، سپاه پاسداران ونیروهای مسلح، بخش عمرانی، سازمان های هوافضا، قضات، اساتید، مسوولان لشگری و کشوری کنونی و سابق، دوره های آموزشی، دارو و غذا و حتی اپلیکیشن‌های تلفن همراه، نمونه هایی از فهرست تحریم‌های آمریکاستکه از اردیبهشت ۹۷ و همزمان با خروج «دونالد ترامپ» از برجام شروع شد و روز به روز هم بر تعداد آن ها افزوده می‌شود.
چ) شرایط سیاسی و اجتماعی در کشور هم ایده آل نیست و بر اساس اعلام «محمدباقر قالیباف» فساد نگران کننده‌ای در تاروپود ساختارهای مختلف نفوذ کرده و موجب افزایش تبعیض و نارضایتی، و عدم تحقّق عدالت شده و نهاد بسیار مهم خانواده تضعیف شده است.
ح) نظرسنجی‌هایی که مهم ترین آن در اسفند۹۸ و در خلال انتخابات مجلس شورای اسلامی روی داد از کاهش مشارکت سیاسی مردم حکایت دارد. انتخاباتی که کمترین میزان مشارکت را در چهار دهه گذشت داشت و واقعیت آسیب‌پذیری اعتماد مردم را به مسوولان نشان داد.
دولت بی‌حاشیه به وعده هایش عمل می‌کند
نمونه‌های اشاره شده در بالا هریک به تنهایی می‌توانند اداره کشور را دشوار کنند و وقتی همه آن‌ها در دولت دوازدهم تجربه می‌شود، می‌توان به روحانی حق داد که بگوید: «هر دولتی در دنیا در این شرایط به زانو درمی‌آمد» یا این جمله ربیعی را که «اگر افراد دیگری به جای این دولت، سرکار بودند وضع بدتر از امروز بود»، درک کرد.
دولت وارد حاشیه سازی‌ها نشده و به تاکید رییس جمهوری نخواهد شد، به دور از این حاشیه‌هاست که توانسته است:
-به تحقق شعار قدیمی اقتصاد منهای نفت نزدیک شود.
-در کوران واقعیت‌های اقتصادی یعنی تورم، رکود، گرانی و مهم تر و متاخرتر، یعنی کرونا حداقلی از ثبات در بازار را ایجاد و حفظ کند تا کاهش نگران کننده‌ای در اقلام ضروری زندگی مردم روی ندهد.
- ۶۰۰ میلیون متر مکعب آب به دریاچه ارومیه وارد کرده، ۹۰درصد گرد و غبار آن را مهار کند و این منبع مهم زیست محیطی را از خطر نابودی نجات دهد و ۷۰درصد تالاب‌ها را به آب‌گیری برگرداند.
- دولت الکترونیک را نه در شعار بلکه در واقعیت تقویت کند تا تنها در یک مورد ۵۰ میلیون اقدام بیمه شخص ثالث در به صورت الکترونیکی انجام می‌گیرد.
این موارد تنها نمونه های اشاره شده از موفقیت های بی‌حاشیه دولت تدبیر و امید است که رییس جمهوری روز چهارشنبه در بخشی از جلسه هیات رییسه به آن‌ها اشاره کرد. دشواری اداره کشور با وجود بلایای طبیعی مانند سیل و زلزله و کرونا، و بلایای غیرطبیعی چون تحریم و اعتراضات و انتقادات غیرمنصفانه، واقعیات غیرقابل انکار هستند که نباید در رویه بی‌حاشیه دولت از سوی منتقدان و رسانه‌ها مورد غفلت قرار گیرد.