محصور شدن استان های شمالی به دریا و جنگل و مزارع کشاورزی و اجرا نشدن طرح های زیربنایی مانند تفکیک زباله از مبدا در برخی موارد سبب سرازیر شدن زباله ها در محیط زیست بکر این مناطق شده و آسیب ناشی از نابودی جنگل و آلودگی منابع آب زیر زمینی را چند برابر کرده است.
طبقه بندی پسماند از سال‌ها قبل برای گلستان به ویژه شهرهای ساحلی مساله پیچیده‌ای بود و برای بسیاری نیز همچنان مشکل‌ساز است.
تعداد زیادی از کشورها با ایجاد صنایع تبدیلی، تهدید پسماندها را به فرصت اشتغال و درآمدزایی تبدیل کردند و بسیاری هم هنوز راهکار مشخصی برای چگونگی دفن زباله پیدا نکرده و سر ناسازگاری با طبیعت و مردم دارند.
در گلستان روزانه هزاران تن پسماند عادی و خانگی تولید شده و در بعضی مناطق به روش‌های غیر اصولی و غیر بهداشتی در طبیعت دپو و دفن می شود.
تخصیص ناکافی منابع مالی مورد نیاز برای مدیریت صحیح پسماندها، تفکیک نشدن پسماند از مبدا و فرسوده بودن تاسیسات جمع آوری، حمل و نقل، پردازش، کمپوست، بازیافت و دفن نامناسب، اصلی ترین دلایل بروز بحران‌های محیط زیستی در شمال کشور از جمله استان گلستان است.
بهره برداری چند کارخانه کمپوست در گلستان، ضرورت اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا را بیشتر کرده اما اجرای نادرست و ناکافی این طرح، مدیران مرتبط و پیمانکاران را در دور باطل اجرای مناقصه ها و مزایده ها گرفتار کرده تا سرانجام آن همچنان مبهم باشد.
در این بین، فرشته میرزاجعفری دهیار روستای باغو با اجرای طرح های متنوع و بهره گیری از همه ظرفیت های این روستا، به الگوی مناسب برای اجرای طرح تکفیک زباله از مبدا تبدیل شد.
وی با اشاره به مراحل گوناگون اجرای این طرح به ایرنا گفت: در ابتدای کار قراردادی با بخش خصوصی برای آموزش، تهیه بروشور، نصب بنر، تهیه دفترچه های ثبت مشخصات و تهیه لباس های متحدالشکل برای عوامل این طرح بسته شد.
دهیار روستای باغو بندرگز افزود: طبق نقشه طرح هادی، روستا را ناحیه بندی کرده و سپس جلسه آموزشی تشریح طرح برای اعضای شورا، معتمدین، ریش سفیدان و دانشجویان روستا برگزار شد تا از توان و ظرفیت این افراد برای اجرای کامل طرح استفاده شود.
میرزاجعفری ادامه داد: پس از برگزاری کلاس آموزشی، با همراهی دانشجویان، نیروهای بسیج و معتمدین، علاوه بر آموزش چهره به چهره، توزیع دفترچه و کیسه های رنگی بین اهالی روستا آغاز شد.
وی گفت: حضور در مدرسه روستا و برگزاری برنامه های آموزشی، دانش آموزان را به همراهی با اجرای این طرح ترغیب کرد و موجب همراهی بیشتر خانواده این دانش آموزان برای تفکیک زباله از خانه شد.
به گفته وی طرح پاکسازی روستای باغو از زباله ۱۳ سال قبل و با تلاش برای جمع آوری زباله از مناطق گردشگری و جنگلی این روستا آغاز شد که با افزایش مشارکت و همراهی مردم به معابر و کوچه های این روستا هم رسید و اهالی در برنامه های مشخص و منظم، اقدام به پاکسازی زباله، رفت و روب کوچه ها و تفکیک زباله ها کردند که این طرح همچنان نیز ادامه دارد.
وی با تاکید بر ضرورت فرهنگ سازی و تداوم آموزش بین اهالی روستا گفت: زنان خانه دار و دانش آموزان، گروه های هدف اجرای طرح تفکیک زباله از مبدا هستند که به خوبی توانسته اند نقش موثر و زیادی در به ثمر نشستن جداسازی زباله های تر و خشک ایفا کنند.
میرزا جعفری ادامه داد: اهالی روستای باغو، اعضای یک تشکل بزرگ اما غیررسمی و ثبت نشده ای هستند که به خوبی توانستند این روستا را به نمونه ای از همیاری و مشارکت اهالی برای رفع این دغدغه بزرگ زیست محیطی تبدیل کنند.
دهیار روستای باغو بندرگز گفت: در مرحله بعدی اجرای این طرح تلاش می کنیم با ارایه طرح های قابل اجرا، زباله های خشک قابل استفاده را در طرح منازل و به خصوص باغچه و حیاط به کار گرفته و از این طریق، چهره مبلمان روستایی باغو را نیز تغییر داده و زیباتر کنیم.
به گفته میرزا جعفری اهالی این روستابا ۱۸۸ خانوار و ۶۶۵ نفر جمعیت ماهانه به طور میانگین حدود ۷۰۰ کیلو زباله خشک تولید و در اختیار پیمانکار بومی بهره بردار قرار می دهند.
وی از مدیران دستگاه های مرتبط خواست با کمک به رفع کمبودها و نیازهای اجرای این طرح، موجب تداوم اجرای تفکیک کامل زباله از مبدا در روستای باغو شوند.
رییس اداره حفاظت محیط زیست بندرگز نیز در این مورد گفت: توسعه جوامع، مصرف‌گرایی و گسترش شهرنشینی، سبب افزایش بی‌رویه تولید پسماند در جهان شده که این امر علاوه بر تخریب محیط زیست، جان میلیون‌ها موجود زنده این سیاره را نیز به مخاطره انداخته است.
وحید عرب‌امیری افزود: جمعیت شهرنشین دنیا رو به افزایش است و استفاده بی‌حد و حصر از منابع طبیعی، میزان تولید پسماند را چند برابر کرده که در این شرایط توجه به شیوه‌های محدودسازی تولید پسماند به ویژه در سطح خانگی از مهم‌ترین عواملی است که رعایت آنها، اولین قدم در مسیر مدیریت پسماند و بهبود وضعیت محیط زیست خواهد بود.
وی بیان‌کرد: از آن‌جا که مدیریت پسماند یکی از ضرورتی‌ترین محورهای توسعه پایدار محسوب می‌شود، لذا می‌توان با آموزش شهروندان همانند آنچه در روستای باغو انجام شد و اجرای راهکارهای کاهش تولید پسماند به این هدف دست یافت.
فرماندار بندرگز نیز گفت : روزانه حدود ۳۰ تن زباله در این شهرستان تولید می‌شود که مقدار بسیار کمی از آن قابل بازیافت است.
حسین احمدی یکی از مشکلات مدیریت پسماند را نداشتن آگاهی شهروندان در مورد اهمیت جداسازی و تفکیک اولیه زباله در مبدا دانست و گفت: تفکیک و بازیافت پسماندهای شهری نقش بسزایی در حفظ محیط زیست دارد.
وی با تاکید بر لزوم آموزش شهروندی درخصوص تفکیک زباله از مبدا اظهارداشت: آگاه سازی شهروندان درخصوص آسیب‌ها و خطرات زیست محیطی ناشی از مشارکت نکردن آنها در مدیریت درست، تولید و بازیافت پسماندهای شهری از اهداف این آموزش‌ها است.
طبق گزارش سازمان پسماند، میانگین سالانه تولید زباله در گلستان بیش از ۸۵۰ تن در روز است.
راه اندازی کارخانه های کمپوست، زباله سوز و تولید انرژی از پسماند، از جمله روش های بهره برداری بهینه از زباله برای جلوگیری از تبعات بهداشتی آن در طبیعت بوده که در سال های اخیر چند نمونه از آن در برخی مناطق کشور از جمله گلستان اجرا شده اما استفاده بهینه از ظرفیت های این واحدهای صنعتی نیازمند تفکیک زباله ها و جلوگیری از ورود مواد غیرمفید است.