«دولت دوازدهم در مقابله با بحران جهانی کرونا عملکرد قابل قبولی داشته است.» این گزاره با قیدهای کم و بیش متفاوتی نقطه مشترک اظهارنظرهای شخصیت‌های سیاسی از همه طیف‌ها، مسوولان لشگری و کشوری و بخش گسترده ای از مردم است. با همه کاستی‌ها، دولت در ماههای کرونایی در حالی کشور را اداره کرد که تحریم‌های گسترده آمریکا حتی امکان ورود دارو و تجهیزات پزشکی را هم نمی‌داد، تکیه بر درآمدهای نفتی حاصل از صادرات به کمترین میزان خود طی چند دهه گذشته رسیده و میزان نارضایتی‌ها در کشور به شکل محسوس افزایش یافته بود. با این همه اما کرونا به فرصتی برای دولت تبدیل شد تا فارغ از برخی موازی کاری‌های سابق و کارشکنی‌های مسبوق، بتواند نوع تازه ای از حکمرانی در دوران کرونا را تجربه کند و به نام زندگی با همه جریان‌ها و نهادها و گروه‌های حتی مخالف ائتلافی تشکیل دهد. حال دولت تدبیر و امید در آخرین سال فعالیت خود از این ائتلاف خوشحال و در پی راهی برای حفظ آن است.
دست همدیگر را گرفتن به جای مچ‌گرفتن
جلسات روزهای شنبه ستاد ملی مقابله با کرونا، به نوعی مشخص کننده راهبردهای دولت و وزارت بهداشت در زمینه مبارزه با کرونا به طور خاص و امور جاری کشور به صورت عام است. حجت الاسلام «حسن روحانی» در جلسه روز گذشته این ستاد ابتدا هشدارهای لازم را درباره شرایط کرونایی متذکر شد اما در بخش دیگری از اظهارات خود از تغییر رویه‌ها در سایه این بیماری مرموز هم سخن گفت.
رییس جمهوری در این جلسه گفت: «یکی از نکات مهم، نزدیک شدن قوا، جناح‌ها و احزاب و ائتلاف ملی برای سلامت و معیشت در کنار یکدیگر است و به عبارت دیگر امروز یک ائتلاف ملی برای زندگی، انسجام و دست همدیگر را گرفتن به جای مچ‌گرفتن در کشور را شاهدیم که این ائتلاف یک دستاورد بزرگ است و نباید آن‌را را از دست بدهیم و باید همه در کنار هم باشیم.»
حجت الاسلام روحانی تنها عضو کابینه نبود که از انسجام و وحدت سخن گفت، «اسحاق جهانگیری» معاون اول او هم شنبه ۲۳ خردادماه در جلسه ستاد راهبری اجرای نقشه مهندسی فرهنگی کشور با اشاره به ارزیابی‌های انجام شده و اعلام رضایتمندی مردم نسبت به اسفندماه، تصریح کرد: نظرسنجی‌ها نشان می‌دهد که میزان رضایتمندی مردم نسبت به عملکرد دولت بالا رفته و عدم رضایتمندی آنها نسبت به اسفند سال ۹۸ کاهش یافته و احساس جامعه این است که مسئولین در حال تلاش برای حل مشکلات آنها هستند. شرایط کرونایی نشان داد که توان فرهنگی و انسجام داخلی در کشور بسیار قوی است.»
«علیرضا معزی» معاون ارتباطات و اطلاع‌رسانی دفتر رییس‌جمهوری هم در حساب کاربری خود در توییتر نوشت: «حکمرانی در برابر کرونا، «ائتلاف ملی برای زندگی» بود و چه چیز گرانبهاتر از زندگی. تجربه ایرانی مقابله با کرونا نشان داد که با همه واگرایی‌ها، زندگی شهروندان می‌تواند کانون همگرایی باشد. در تقابل با تحریم که بر چهره زندگی ایرانیان چنگ می‌زند نیز راه همین است؛ ائتلاف برای زندگی.»
واقعیت آن است که دولت گرچه بر اساس قانون اساسی مسوول نخست و مستقیم اداره کشور است اما موانع اجرای چنین مسوولیتی کم نبودند، کرونا تعدادی از این موانع را از میان برداشت و با حاکمیت واحد دولت در مبارزه با کرونا جایگاه قوه مجریه ارتقا یافت و به صحنه اعتماد جامعه بازگشت.
نشانه‌های ائتلاف برای زندگی
شاخصه‌های رضایت از دولت رو به بهبود است، این مهم را جهانگیری معاون اول رییس جمهور و مقام دولتی که به نظرسنجیهای محرمانه و غیرمحرمانه دسترسی دارد، اعلام کرده است. انتقادات سیاسی گرچه همچنان از تریبون‌های مختلف رسمی و غیر رسمی شنیده می شوند اما نهادها و سازمان‌ها بیش از گذشته در مسیر اجرای برنامه‌های دولت قرار دارند. شخصیت‌های برجسته هر دو جریان اصولگرا و اصلاح طلب در افطاری رمضانی رییس جمهوری متفق القول از اقدامات کرونایی دولت ابراز رضایت کرده اند. «بهزاد نبوی» از اصلاح‌طلب‌ترین‌های سیاست تا «محسن رفیق‌دوست» و «احمد توکلی» از اصولگرایان شاخص ۲۹ اردیبهشت مهمان روحانی بودند و به گفته «علی شکوری راد» دبیرکل حزب اتحاد وجه مشترک اظهارات حاضران تشکر از مدیریت دولت در زمینه بحران کرونا و نیز همدلی به دلیل شرایط سخت بود.
در جلسه مشابه دیگری با فعالان رسانه‌ای هم میان همه گلایه‌ها و انتقادات، عملکرد دولت در مقابله با پاندمی کرونا مثبت ارزیابی شد. همکاری مردم با دستگاه اجرایی نیز با تمام نواقص دستکم در ماههای فروردین و اردیبهشت به صورت محسوس در سطح کشور مشاهده شد. نظرسنجیهای منتشر شده از شیوع کرونا در ایران نمودارهایی سینوسی هستند که در برههای رضایتمندی بالا از دولت و در برهه دیگر با کاهش آن به تصویر کشیده میشوند با این همه اما میزان قابل قبولی از اعتماد جامعه به تصمیمات و اقدامات در نمودارها و نظرسنجی‌ها اعلام می‌شود.
تداوم حکمرانی برای زندگی
شرح مشکلات اداره کشور این روزها در رسانه ها و سخن برخی از اعضای دولت شنیده می شود و از سوی دیگر نحوه مواجه قوه مجریه هم با این مشکلات در گزارش‌های منتشر شده از کارنامه دولت قابل مشاهده است. حجت‌الاسلام روحانی فکت‌های مشخص از افزایش تولید و کاهش اتکا به نفت با وجود تشدید تحریم های آمریکا ارائه می‌دهد و شرایط عمومی کشور هم حتی با تمام حباب‌ها و تورم و رکود، بحرانی گزارش نمی‌شود. دولت اعتماد به نفس حکمرانی را در خود احیا کرده و در تلاش است فرصت باقی مانده یک ساله خود را نه به انفعال بلکه در راستای عمل به رهنمود رهبر انقلاب و رسیدن به جهش تولید بگذراند. این مهم اما نیازمند تداوم ائتلاف برای زندگی است. تمرکز تلاش‌های دولت-ملتی برای حراست از زندگی در مواجه با تهدیدی چون کرونا تجربه‌ای است که دستکم تا پایان این بحران باید حفظ شود تا تدبیر یک ساله دولت امید کاهش یافته جامعه را احیا کند.
تجربه جذاب ائتلاف به جای انتقاد و دست گیری به جای مچ‌گیری هرچند با نواقصی صورت گرفت اما می‌تواند الگویی تازه برای بحران‌های کهنه در کشور باشد. این رویه می‌تواند در حوزه سیاست خارجی، مقابله با تحریم‌ها و تهدیدها، در سیاست داخلی و عرصه انتخابات و انتصابات، در حوزه فرهنگ و جامعه تکرار شود. سرایت چنین رویه‌ای از عرصه قدرت به عرصه جامعه می تواند بار دیگر احساس مسوولیت ایرانیان به یکدیگر و به ایران را احیا کند و اعتماد عمومی به حاکمیت را تحکیم بخشد. ائتلاف برای زندگی می‌تواند به ائتلاف برای شکستن سد تحریم‌ها، ائتلاف برای تولید در اقتصاد، ائتلاف برای تثبیت هویت ملی، ائتلاف برای مقابله با زیاده خواهی‌های بیگانه و هزاران موضوع دیگر در کشور تسری یافته و تمرکز دولت را برای اجرای برنامه‌های توسعه در کشور افزایش دهد.