شیوع کرونا شوکی جدی برای مقامات کشورها، مجامع تصمیم‌ساز و محافل رسمی، لایه‌های مختلف مردم و کسب و کارهای جهان بود و آسیب‌های پیدا و پنهان آن ابعاد وسیعی را ایجاد کرده که می‌طلبد فرهیختگان و صاحبان علم و نظر با نگاهی تیزبین این پیامدها را بررسی کرده و راهکارهای سازنده‌ای را برای هدایتگری مسیر عبور از این بحران سلامتی ارایه دهند.
فارغ از تمامی لطمات اقتصادی و اجتماعی که کووید ۱۹ در مدت کوتاه شیوعش در جهان ایجاد کرده، یکی از نگرانی‌های مردم و مسئولان در سراسر جهان این است که آن‌سوی این بحران چه خواهد شد و پیامدهای رفتاری و هدفگذاری‌های اقتصادی و اجتماعی و فرهنگی هر خرده‌فرهنگ و جامعه جهانی با وجود این میهمان ناخوانده چه شاکله‌ای به خود می‌گیرد و باید چه سیاست‌هایی را از هم‌اکنون اندیشید تا بتوان از این پس بقا و هویت داشت و در مناسبات فردی، اجتماعی، خانوادگی و روابط داخلی و خارجی حرف برای گفتن داشت و حضور معنادار را در سایه مولفه‌های توسعه محور رقم زد.
واقعیت آن است که سلامت و اقتصاد جوامع مختلف جهان جراحات عمیقی را از کرونا تجربه کرده و شاید ترمیم زیان‌های انباشته مالی، خیل بیکاران و راکد شدن فعالیت‌های کسب و کار، ایجاد خلل در روند آموزش و فعالیت‌های گردشگری، هنری و اجتماعی، آسیب‌های روانی و خانوادگی و از دست رفتن بخشی از سرمایه‌های انسانی کشورها به این زودی میسر نباشد و به‌دلیل ناشناخته بودن این ویروس و نبود دارو و درمان موثر مرثیه‌ای بزرگ در ابعاد جهانی رخ داده که ساختارهای مدرن را شکننده کرده و اکنون همگان در فضای ذهنی خود درس هایی را مرور می‌کنند که کرونا به آنان داده و شاید مهمترین سرمایه را لزوم پیش‌آمادگی بحران های اینچنینی و اهمیت تاب‌آوری و مهارت‌های مدیریت مشکلات می‌دانند.
پیش از شیوع کرونا چشم‌انداز رشد اقتصادی جهانی خوش‌بینانه‌تر از امروز بود، در ژانویه سال ۲۰۲۰ کارشناسان صندوق بین المللی پول برآورد کرده بودند که اقتصاد جهانی از ۲.۹ درصد سال ۲۰۱۹ ،به ۳.۳ درصد در سال ۲۰۲۰ و تا سال ۲۰۲۱ به ۳.۴ درصد برسد.
این برآورد خوش‌بینانه بر اساس رشد مولفه‌های حاکم بر تولید جهان صنعتی، توقف بحران جنگ تجاری بین چین و ایالات متحده آمریکا و روند تثبیت نسبی مناسبات اقتصادی تا پیش از کرونا بود اما، امروز سازمان تجارت و توسعه سازمان ملل متحد، پیش‌بینی می‌کند که کووید ۱۹در بازه زمانی کوتاه شیوعش حداقل خسارت حدود یک تریلیون دلاری به اقتصاد جهانی زده و ممکن است بر اثر چالش‌های ناشی از همه‌گیری این ویروس رشد جهانی به کمتر از ۲.۵ درصد برسد و همه کشورها از عواقب رکود اقتصادی بی‌سابقه متاثر شوند.
نیم‌نگاه نقادانه نظام‌های رفاهی، سلامت و اجتماعی کشورهای مختلف در دوران همه‌گیری کرونا وزن کارآمدی این رویه‌ها را گوشزد کرده و ضعف‌های موجود در ساختارها را بیپرده هویدا کرده است و این مهم روی دیگری از سکه کرونا است که باید در کانون توجه مقامات و تصمیم‌سازان دولتی و ارکان اثرگذار رفاهی ،اجتماعی و فرهنگی دولت‌ها قرار بگیرد که غفلت‌ها را در آینه پساکرونا ببینند و نرمش و اصلاح لازم را با درایت و به صورت اصولی اعمال کنند.
نخستین موارد کووید ۱۹ بهمن‌ماه پارسال به صورت رسمی در رسانه‌های جمعی ایران اعلام شد و از آن پس در مدت کمتر از چهار ماه این ویروس آنچنان با سرعت تاخت و تاز کرده و این بار دست‌های تهدید از حوزه سلامت گلوی همه بخش‌ها رافشرده و کمتر فرصتی داده تا مسئولان برای آسیب‌های آن با منابع محدود مالی و شرایط کنونی کشور نوش‌داروی اثربخشی بدهند.
باوجود اینکه این معضل جهانی است و ایران نیز در زمان سپری شده مثل اغلب کشورها با آزمون و خطا در مدیریت بهینه بحران کوشیده، می‌توان در تثبیت نسبی شرایط موج اول به اقدامات صورت گرفته نمره قبولی داد اما مسئله مهم نگاه عمیق به اصلاح ساختارهای کشور ، شناخت ظرفیت‌ها و تهدیدهای احتمالی و سرعت تغییرات لازم در جامعه است چرا که ممکن است این ویروس ماندگاری طولانی داشته باشد و علاوه بر آن هرتهدید دیگری رخ بنماید و اینجاست که اهمیت تدبیر در مدیریت بحران و ساختار قوی در پا گرفتن دوباره اقتصاد و مناسبات دیگر خود را نشان می‌دهد.
پساکرونا را باید فصل پوست‌اندازی شیوه‌های مدیریت جامعه دانست و نیاز است که آنچه از آن زاده می‌شود آینه‌ای از توانمندی فرهیختگان و حلقه مدیریتی کشور باشد که بستر تقویت توان فکری و مهارتی و روانی مردم ، بهبود تاب‌آوری اجتماعی و اقتصادی را رقم زده و با سهم‌دهی بیشتر به آموزش مجازی و کسب و کارهای نو، حذفقوانین و مناسبات مزاحم بالندگی اقتصادی و توسعه هدفمند را موجب شود.
نسخه پساکرونا را باید با تغییرات گسترده رفتاری و ساختاری نوشت
رئیس انجمن جامعه شناسی استان مرکزی گفت: ساختار مطلوب در مناسبات اجتماعی و وزن کارکردی حوزه‌های مختلف جامعه پس از کرونا ارتباط مستقیم با رفتارهای منطقی در جریان شیوع این بیماری دارد و باید هدفگذاری محتوایی در امور همگام با مدیریت بحران برا ی آن اندیشیده شود.
دکتر «مریم یارمحمدی توسکی» افزود: کرونا بحرانی پیش‌بینی نشده در سطح گسترده بود که تبعات اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و جانی زیادی در پی داشت، حال این رسالت گروه‌های مرجع و اندیشه‌ورز است که با پژوهش‌های میدانی و کنکاش‌های عمقی، علاوه بر مداخلات هدفمند برای مهار بحران فعلی به پیامدهای پس از کرونا بیاندیشند و الگوهای کارآمد و مشارکتی را برای اصلاح ضعف‌ها و بهبود زیست مناسب اجتماعی را ارایه دهند.
وی گفت: شیوع کرونا در واقع تشکیل کلاس درس جهانی برای بازاندیشی شیوه زندگی مدرن بود و در این راستا هر جامعه برای حفظ و تداوم زیست اجتماعی خود ملزم به تغییراتی گسترده شده است و می‌طلبد با دقت آثار بحران‌آفرین و آسیب‌های به‌جای مانده از این تهدید بیولوژیکی را ارزیابی کرده و از دریچه بازنگری و شناخت رفتارهای ریسکی و خطا را با بازاندیشی، اصلاح در همه سطوح کلان، میانی و خرد مناسبات اجتماعی در قالبی درازمدت و کارآمد مسیر زندگی آتی خود را امن‌تر کند.
عضو هیات علمی گروه علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی اراک، بیان کرد: شیوع کووید ۱۹ تهدیدهای جدی و فرصت‌هایی را ایجاد کرده، به‌طور مثال در حوزه زیست و آموزش مجازی، نوآوری‌ها و یا حداقل گوشزدهایی را در برداشته است.
دکتر توسکی ادامه داد: لزوم تقویت زیرساخت‌های اینترنتی، مهارت‌ورزی در عرصه مجازی، بسط آموزش‌های مجازی در همه لایه‌های اجتماعی و عبور از شیوه‌های سنتی نظام تعلیم و تربیت از موضوعاتی است که باید از هم‌اکنون در روال امور کارگزاران قرار بگیرد و همانطور که انقلاب الکترونیکی همه مناسبات انسان عصر مدرن را دگرگون ساخت و تصور بهره‌برداری آن تنها در تجارت و مناسبات مالی، تبلیغات، ارتباطات عمومی اجتماعی بود باید نگاه‌ها فراتر رود.
وی ادامه داد: بازنگری در حوزه آموزش کشوربا توجه به مناطق مختلف و متنوع جغرافیایی و آب و هوایی باید کاربردی‌تر باشد و آموزش غیرحضوری عمیق‌تر شود و از این منظر نیاز است که به درستی از ظرفیت فضای مجازی بهره گرفته شود.
دکتر توسکی بیان کرد: اگرچه اقدام وزارت آموزش و پرورش در راه‌اندازی آموزش مجازی همزمان با شیوع کرونا قابل تقدیر است اما نیاز دارد که ضعف‌های آن با نگاهی تیزبین به نقد و نظر درآید، چرا که دوره آموزش معلم‌محور به سر آمده و باید شیوه نظام تعلیم و تربیت مبتنی بر بینش افزایی، پرورش استعداد و خلاقیت، استفاده بهینه از زمان، مهارت‌جویی مجازی و تقویت روحیه پرسشگری به پیش برود.
وی یادآور شد: بر اساس آمار منتشره ۲۰ درصد دانش‌آموزان دسترسی به عرصه مجازی و فناوری مبتنی بر اینترنت نداشته‌اند و شاید کرونا تلنگری بود تا به این مهم توجه شود، مهارت‌آموزی کاربردی در عرصه اینترنت و پیام‌رسان‌ها و بهبود زیرساخت‌های لازم در نظام تعلیم و تربیت بایستی مورد توجه قرار گیرد و کیفیت آموزش‌در سطوح مختلف مدرسه و دانشگاه حداقل ، برای دوران پساکرونا نیاز به طراحی، تجهیز و اصلاحات اصولی دارد.
رئیس انجمن جامعه شناسی استان مرکزی ادامه داد: درس دیگر بحران کرونا توجه جدی به آسیب‌پذیری دهک‌های متوسط و پایین جامعه است که به نظر متخصصان اپیدومیولوژیست‌ها و دیگر متخصصان حوزه پزشکی، بحران کرونا، یگانه بحران زیستی نبوده و نیست و هر چه به‌ظاهر توانمندتر و مجهز به تکنولوژی‌های مدرن می‌شویم، دستکاری و مداخلات انسان به محیط زیستش گسترده‌تر شده و اگر مدیریت نشود، فاجعه های انسانی دیگر قابل پیش بینی است.
این استاد دانشگاه آزاد اسلامی یادآور شد: باید در این بازنگری گسترده، امنیت زیستی، اقتصادی و اجتماعی همه قشرهای اجتماعی از جمله شاغلان در کسب و کار سنتی، خرده فروشان، کارگران فصلی و مشاغل آزاد دیده شود و از فضای مجازی در این عرصه نیز می‌توان بهره جست.
دکتر توسکی افزود: برای مثال نیاز است متولیان و تصمیم‌سازان کلان اقتصادی آمادگی مناسب و کارا را در تداوم بحران کرونا و بحران‌هایی از این دست ایجاد کنند و مشکل درآمدزایی در این شرایط برای طبقات محروم، پایین و متوسط جامعه بسیار جدی و مهم است.
وی خاطرنشان کرد: کرونا علاوه بر اینکه نواقص نظام حمایتی و رفاه اجتماعی را نشان داد، آینه‌ای از اهمیت جلوه‌های همبستگی اجتماعی و مشارکت‌جویی را در بحران هویدا کرد و شاید یک نگاه مهم کارگزاران و حلقه مدیریتی کشور پس از مهار کرونا این موضوع باشد که بر حذف کارهای موازی در نهادها و ساختارها تاکید کنند، مدیریت منابع فکری و مالی را در اولویت قرار دهند و از سوی دیگر همکاری بین بخشی بر مبنای راهبردهای اصولی و مسئولیت‌پذیری اجتماعی را سرفصل کار قرار داده و با مطالعه ضعف‌ها در ساختار حمایتی ترمیم لازم در این حوزه صورت بگیرد.
رئیس انجمن جامعه شناسی استان مرکزی بیان کرد: تقویت گفتمان بازاندیشی از موضوعات ضروری در مدیریت پس از کرونا است و نیاز است که اتاق‌های فکر و استفاده از ایده‌های صاحبان اندیشه و علم به صورت عملی در مدیریت جمعی و حل مشکلات لحاظ شود.
توسکی گفت: حوزه اندیشه‌ورزی و مشارکت با اهل فن و تخصص نیاز عصر جدید است و این مهم موقت و لحظه‌ای نیست و باید در کنار این اصل مشارکت نهادینه شده مردم در لایه های مختلف ضمانت اثربخشی در تصمیمات و سیاست‌گذاری‌ها بیابد و امید است که با مشارکت اجتماعی، نشاط و بالندگی فکری و سرمایه اجتماعی ایجاد شده ، آهنگ توسعه منسجم‌تری داشته باشیم.
عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی اراک گفت: شوک ناشی از بحران زیستی بیولوژیکی کرونا نباید مسئولان را از لزوم و اهمیت تغییراتی که باید در سبک زندگی، امور کارگزاری مردم و لایه‌های خدمات اجتماعی و فرهنگی مورد نیاز غافل کند بلکه باید از فرصتی که پیش آمده نهایت بهره را برد تا توانمندی‌های مقابله با بحران‌های ناشناخته را همدوش با ترمیم خسارات کرونا بهبود داد.
توسکی گفت: تغییر رفتارهای مردم در سطح بهداشتی، مناسبات درون خانواده، توجه به استعدادها و پرورش و باروری آن‌ها تفکر در خصوص آسیب‌هایی که سبک زندگی مدرن دارد از جمله موضوعاتی است که با شیوع کرونا در جامعه ایجاد شده و باید با برنامه‌های کارامد در راستای تقویت آن کوشید.
وی افزود: شیوع کرونا فرصتی ایجاد کرد که نهاد خانواده تقویت و به‌عنوان یک واحد رسمی هویت مجدد یابد، اگر چه این فرصت دل خود، تهدیداتی را هم داشته که در جای خود باید بررسی شود اما، فرصت ایجاد شده قابل تامل است و این درس مهمی بود که شاید خیلی از سیاست‌گذاری‌های متوجه خانواده این‌قدر در زمان کوتاه، نمایان نشده باشد و اهمیت خانواده، توانایی و راه‌گشایی آن در در مواجهه با بحران کرونا خود را نشان داد.
رئیس انجمن جامعه شناسی استان مرکزی ادامه داد: توانمندسازی و تقویت نهاد خانواده با الگوهای اثربخش رکنی در موقعیت‌های بحرانی محسوب می‌شود که باید آن را با حمایت‌های ساختاری ضعف‌ها و نواقص خود ترمیم کرد.
استاد علوم اجتماعی دانشگاه آزاد اسلامی خاطرنشان کرد: سرمایه اجتماعی به‌عنوان یکی از داشته‌های پایه هر جامعه تعیین کننده توفیق برنامه و سیاست‌گذاری‌های اقتصادی و اجتماعی یک کشور است که تاکنون به این مهم با وجود مطالعات متعدد ملی و دانشگاهی توجه در خور نشده است.
دکتر توسکی افزود: سرمایه اجتماعی ضامن تحقق رشد و توسعه دیگر انواع سرمایه از جمله سرمایه اقتصادی، انسانی و فرهنگی است و خوشبختانه در بحران کرونا سرمایه اجتماعی در سطح خرد و بین فردی و تاحدی گروهی احیا شد و فرصت خوبی است که تلاش شود شعاع این سرمایه مجدد متولد شده افزون شود.
وی گفت: تنها سرمایه‌های اقتصادی و قدرت سیاسی در خط مقدم و تعیین کننده نیستند بلکه این سرمایه اجتماعی است که بر کیفیت ساختار جامعه اثر می‌گذارد و می‌طلبد که برای پسا کرونا در سایه شفافیت، اعتمادسازی و بازنگری در رویه‌های مشکل دار کوشش شود و درس‌های آموخته از کرونا عملیاتی شود و اصلاحات لازم به موقع و اصولی صورت بگیرد.
رئیس انجمن جامعه شناسی استان مرکزی تصریح کرد: انسان جزئی از چرخه جهان هستی و طبیعت است بنابراین تفکر در زمینه سبک زندگی فردگرا، مدرن و مصرفی و تلاش برای حذف نواقص آن شاید از موضوعاتی است که کرونا با جدیت آن را زیر سئوال برد و لزوم پیش‌آمادگی در برابر هر بحرانی از این دست را گوشزد کرد.
دکتر توسکی با تاکید بر اینکه راهبردها در حوزه زیست پساکرونا نباید در حد شعار و حرف باشد، گفت: باید به موضوعات نیازمند تحول و اصلاح، برای پساکرونا خردمندانه، عمیق و با برنامه نگریست و از پرسشگری و تفکر نقادانه در این سامان موضوعات هراسی نداشت.
وی یادآور شد: لزوم بازنگری در نظام سلامت و توجه ویژه به بهداشت روان، بهبود نظام اطلاع رسانی بحران، ضرورت بالا بردن استانه تحمل مردم در مصائب و نگاه علمی به کنترل مخاطرات خشونت، فقر و آسیب در همه دوران‌ها از جمله در شرایط سخت کرونا، از موضوعاتی است که پس از کرونا باید تصمیم سازان اجرایی و حوزه تفکر و اندیشه کشور به صورت جدی به آن بپردازند.
این استاد دانشگاه آزاد اسلامی افزود: هر کنشگر اجتماعی نیاز دارد که چتر حمایتی موثر و کارآمد را برای شرایط احتمالی بحران داشته باشد و این تکلیف ساختار کلان نظام اجتماعی است که مداخلات لازم را داشته باشد و با تدابیر درست و تغییرات عظیم در کارویژه‌های عملی بتواند شرایطی ایجاد کند که در صورت تکرار بحران ،جامعه آگاهانه توان عبور از معضلات را با کمترین خسارت جانی، مادی و معنوی داشته باشد.
توسکی خاطرنشان کرد: لازم است که حلقه‌ای از اندیشه‌ورزان استانی هرچه سریعتر با توجه به مختصات بومی منطقه و عوارض و پیامدهایی که کرونا داشته بدون فوت وقت گرد هم آمده و سنگ بنای نخست کار علمی برای تدوین راهبردهای پساکرونا را بگذارند.
دومینوی کرونایی که مهارش نقشه راه می‌خواهد
معاون امور هماهنگی اقتصادی استانداری مرکزی گفت: شیوع کرونا دومینویی بود که ناغافل حادث شد و تبعات منفی متعددی با خود داشته که برای جبران آن‌ها باید با نقشه راه، ظرفیت‌سنجی و تدبیر به پیش رفت هرچند همه کوشش‌ها تاکنون این بوده که به بهترین شکل با منابع و امکانات موجود این تهدید مهار شود.
«سعید فرخی» افزود: یکی از حوزه‌هایی که در استان مرکزی خسارت سنگین از کرونا خورده، فعالیت‌های خدماتی، توزیعی، صنوف و کسب و کارهای خرد و همچنین مناسبات عرصه تولید و صنعت است و این مهم برای استانی که از قطب‌های مهم اقتصاد ایران محسوب می‌شود از اهمیت زیادی برخوردار است.
وی اظهار داشت: با شیوع کووید ۱۹ و سیاست محدودین فعالیت اقتصادی همگام با ستاد مقابله با کرونا کشور، این استان نیز کارگروه تخصصی تشکیل داد و شرایط زیان در بنگاه‌های اقتصادی از همان ابتدا رصد شده و با وسواس کارشناسی برای حمایت مقطعی و کمک به آسیب دیدگان تلاش شده است.
معاون امور هماهنگی اقتصادی استانداری مرکزی بیان کرد: تهیه بسته‌های پیشنهادی برای حمایت از تولید و صنوف و کسب و کارهای مختلف با ۱۳ بند کارشناسی طی نامه‌ای برای معاون اقتصادی رئیس جمهوری ارسال شده و در آن راهکارهای کارشناسانه منطبق با شرایط استان و اهالی کسب و کار ارایه شده که بسیاری از بندهای آن با مجوز دولت پس از فاصله‌گذاری اجتماعی و بازگشایی پلکانی فعالیت‌ها اجرایی شده است.
فرخی بیان کرد: با وجود تحریم‌ها و تنگناهای اقتصادی این استان در زمینه مدیریت آسیب‌های ناشی از کرونا در ابعاد مختلف خوب عمل کرده و با وجود اینکه پس از قم به‌عنوان دومین استان درگیر کرونا بود توانست با همراهی مردم شیوع را در موج اول کاهش داده و تثبیت نسبی را در مدت محدود محقق کند اما این ویروس رفتاری غافلگیرکننده دارد ونشانه‌هایی از افزایش دوباره آمارها در روزهای اخیر در برخی مناطق کشور مشاهده می‌شود که این مهم نیازمند تداوم اقدامات مدیریت بحران و رعایت فاصله گذاری اجتماعی است.
وی بیان کرد: در مدت کوتاه شیوع کرونا نمی‌توان ارزیابی اصولی از خسارات و عملکردها داشت اما همه تلاش این بوده که در موج اول کرونا آسیب به حداقل برسد و کمک‌ها فوری و اثربخش باشند و برای موج دوم شیوع و دوران پساکرونا نیاز است که برنامه‌ای هدفمند و اصولی دنبال شود.
معاون امور هماهنگی اقتصادی استانداری مرکزی اظهار داشت: در بسته پیشنهادی استان برای حمایت از صنوف بخش گردشگری، صنایع دستی، حمل و نقل عمومی درون و برون شهری و مراکز تفریحی و ورزشی اعطای تسهیلات عنوان شده بود که اقدامات عملیاتی آن در بسیاری موارد از سوی دستگاه‌های اجرایی با جمع‌بندی خسارات و صنوف متقاضی کمک صورت گرفته و در حال پیگیری و انجام است.
فرخی یادآور شد: پیشنهاد استان برای بسته حمایتی صنعت و معدن در کاهش تبعات کرونا مفصل و همه‌جانبه نگر بود به‌طوری‌که ارکان کارفرمایی و کارگری، حمایت بیمه‌ای، تعویق در پرداخت مالیات و بدهی‌ها، اعطای تسهیلات کم‌بهره برای ترمیم آسیب‌های صنعتو حمایت‌های خرد و متوسط در تخفیف و تاخیر جبران هزینه‌ها و بدهی‌ها را شامل می‌شد و با اجرایی شدن بخش‌های مختلف این راهبرد تا حدود زیادی واحدهای صنعتی توانستند به سنگر تولید برگردند و اگرچه هنوز دشواری‌هایی وجود دارد اما کار و تلاش در این حوزه تداوم دارد.
وی ادامه داد: در بسته حمایتی بخش کشاورزی و صنایع تبدیلی استان مرکزی با توجه به اینکه این استان در زمره ۱۰ منطقه برجسته کشاورزی کشور است برای فعالیت‌های تولید گل و گیاه و ماهیان زینتی، شیر خام، مرغداری و دامپروری، شیلات، زنبورداری و سایر بخش‌هاکه از ویروس کرونا آسیب دیده بودند نسخه‌های کارشناسی حمایتی پیچیده شده و همه تلاش بر این است که با اعطای تسهیلات، بخشودگی و یا فرصت دهی بتوان زخم‌ها را بهبود داد و سرعت التیام مشکلات افزایش یابدو برای این منظور بر اساس اطلاعاتی که از حجم و نوع خسارت‌ها در کسب و کارهای کشاورزی استان موجود است اولویت‌ها تدوین شده و اقدامات به مرحله اجرا درآمده است.
معاون امور هماهنگی اقتصادی استانداری مرکزی خاطرنشان کرد: در این بسته‌های حمایتی همچنین شرایط بهره‌برداران، چتر حمایتی برای صنایع تبدیلی و تا ریزترین فعالیت‌های کشاورزی دیده شده و در گام‌های تکمیلی پروتکل‌های بهداشتی به ان افزوده شد تا اقتصادکشاورزی با وجود کرونا بتواند حیات و اثربخشی خود را داشته باشد.
فرخی گفت: کرونا لزوم توجه جدی به اقتصاد مبتنی بر فضای مجازی را متذکر شد و شاید یکی از اولویت‌های جدی صنوف این باشد که اصناف فعالیت‌هایشان را محدود به شیوه‌های سنتی نکنند و برای این مسئله همراهی بین بخشی نیاز است تا زیرساخت‌ها و مهارت‌هاو ملزومات آن محقق شود.
وی افزود: یکی از معضلات جدی توقف فعالیت کسب و کار استان ناشی از شیوع کرونا ناتوانی کسبه در پرداخت اجاره بهای ملک بود که همزمان با شیوع کووید ۱۹ این مهم و پیشنهادها با جدیت در استان دنبال شد و در بسته حمایتی از صنوف معافیت‌ها، بخشودگی‌ها و بسیاری از اقدامات تسهیلگر دیده و اجرایی شد و به تبع آن امروز مشاغل توانسته‌اند در سایه فاصله‌گذاری اجتماعی و رعایت بهداشت به کسب و کار برگردنداما این ترفندها اگرچه در کوتاه‌مدت کمک کننده بود ولی لازمه کار این است که تغییراتی در شیوه‌های خدمات و مناسبات کسب و کار استان رخ دهد تا اگر هر تهدیدی رخ داد کمترین سطح از خسارت حادث شده و بتوان از آن به آسانی عبور کرد که لازمه این کار همراهی متخصصان و کارشناسان با مجموعه مدیریت استان است.
معاون امور هماهنگی اقتصادی استانداری مرکزی ادامه داد: یکی از بخش‌های مهم خسارت دیده از کرونا گردشگری و فرهنگ بود که بی‌صدا در لای فشارهای اقتصادی این بیماری استخوان ترکاند و هرچند بسته‌های حمایتی کوتاه‌مدت به عنوان مسکن تزریق شد اما قامت خمیده اصحاب این بخش به سختی بلند می‌شود و با توجه به سیاست‌ها در سطح کلان که فاصله گرفتن از اقتصاد متکی به نفت را محور قرار داده نیاز است که بستر استقرار پایه‌های اقتصاد گردشگری استان که داشته‌های بالقوه متعدد را در خود دارد محکم شود تا هر بادی تنه نورسته آن را تهدید نکند.
روان‌های پس از کرونا را دریابیم
شیوع ویروس کرونا فارغ از تبعات اقتصادی و اجتماعی در حوزه بهداشت روان چالش‌های زیادی را ایجاد کرده که اگر نسخه موثر در شناخت زودهنگام و درمان و اصلاح آن‌ها وجود نداشته باشد پیامدهای ناگواری را در پی خواهد داشت که می‌تواند بر کیفیت روابط انسانی، نشاط، سلامت و بهره‌وری در جامعه اثرگذاری سوء داشته باشد.
تغییرناگهانی سبک رفتار اجتماعی، ارتباطی، فرهنگی و اقتصادی خانواده‌ها و افراد شوک روانی بزرگی است که کرونا وارد کرده و بدون آگاهی بخشی و پیش‌آمادگی می‌تواند دستمایه طیفی از تاثیرات منفی روانی و آسیب‌های روحی باشد که خراش جبران‌ناپذیری را برجای گذاشته و جامعه را مستعد شکنندگی و ضعف در اصول برنامه‌ای و ساختار روابط رسمی و غیر رسمی و افزایش آسیب‌های اجتماعی کند.
کووید ۱۹ تلنگری برای جامعه بود که روی قضیه تاب‌آوری و مهارت بردباری و تحمل رنج بیشتر سرمایه‌گذاری کند چرا که با شیوع این بیماری طیف بزرگی از افراد از این بحران غافلگیر شدند و شواهد حاکی از این است که میزان استرس و اضطراب، رفتارهای وسواس‌گونه، روانپریشی، چالش‌های روابط درون خانواده، خودبیمارانگاری و ضعف در تاب‌آوری مسایل معیشتی روند افزایشی داشته و اگر این معضلات به درستی رسیدگی نشوند و تداوم یابند، می‌تواند ضریب سلامت روان عمومی جامعه را دستخوش تغییراتی کند.
متخصص اعصاب و روان در اراک گفت: کرونا با همه مصائب و مشکلاتش در حوزه بهداشت روان ضرورت توجه به تقویت زیرساخت‌های مشاوره و روان درمانی را برجسته کرد و این مسئله که کووید ۱۹ شاید آخرین بحران نوپدید و بازپدید نباشد، اهمیت توجه مسئولان به حوزه روان و اصلاحات لازم در این زمینه را پس از کرونا دوچندان کرده است.
دکتر «کیوان قسطامی» افزود: بسیار اهمیت دارد که درمدیریت بهداشت روان بحرانی چون کرونا درگیر افراط و تفریط نشده و از بزرگ نمایی و یا کوچک پنداری مسایل و پیامدهای روانی ناشی از این بیماری بپرهیزیم و با تکیه بر ظرفیت‌های انسانی امکانات و تجهیزات این بخش شرایطی مهیا شود تا ضمن بهبود تاب آوری در شرایط بحران نقشه راه هدفمند بهداشت روان در تهدیدهای احتمالی بعد نیز ترسیم شود و یک بار برای همیشه به غافلگیری از بحران و بسنده شدن به آزمون و خطا در این حوزه پایان داده شود.
وی توضیح داد: نیاز است تا اتاق فکر و کارگروه سلامت روانی و معنوی پساکرونا در سطوح خرد و کلان ایجاد شده و با هم افزایی ایده‌هاو پس از آن مشارکت جویی سرمایه‌های انسانی متخصص روان و رسانه‌ها بتوان به‌صورت عملی ظرفیت تاب‌آوری را در گروه‌های جمعیتی رشد داد و کانون‌های هدفمند کمک به آسیب‌دیدگان از کرونا را ایجاد کرد.
متخصص اعصاب و روان در اراک گفت: بسیاری از خانواده‌ها که عزیزانشان را با ویروس کرونا از دست داده‌اند در معرض مشکلات روانی قرار دارند و این درحالیست که این ویروس با تغییراتی که در سبک رفتاری و ارتباطی ایجاد کرده حتی زمینه تخلیه روانی که در آیین‌های سوگ مهیا بود را نیز از این خانواده‌ها گرفته و نیاز است که صاحبان اندیشه در حوزه بهداشت روانی با ایده‌های نو پیشنهاداتی را برای تخلیه غم انباشته در وجود این افراد ، کاهش مخاطرات ناشی از سوگ تک نفره و عوارض محدودیت‌های ارتباطی فاصله‌گذاری اجتماعی بیندیشند.
دکتر قسطامی افزود: رشد معنوی و مثبت‌اندیشی حتی در شرایط دشوار مهارتی است که نیاز است در نظام آموزش کشور به‌صورت زیربنایی به آن توجه شود و افراد علاوه بر نهادینه شدن مهارت‌های هفتگانه زندگی باید در حوزه بهداشت روان نیز به ورزیدگی در تاب‌آوری و بهبود مناسبات تصمیم گیری درست در شرایط حساس و بحران‌ها دست یابند و این مهم در دوران پسا کرونا باید به صورت ویژه مدنظر باشد.
مدیریت چالش‌ها، بزرگترین درس کرونا بود
یک روانشناس و مدیر مرکز مشاوره باور اراک گفت: اگرچه انسان همواره در معرض بیماری و مشکلات است اما کرونا با ابعاد بزرگ پیامدهایش وحشت مضاعف و سردرگمی ایجاد کرد و این مسئله اهمیت مدیریت چالش‌ها را با نرمش و انعطاف‌پذیری و قدرت و مهارت حل بحران نشان داد.
«کیانوش امینی» افزود: کرونا سلامت جسم و روان، ارتباطات، تفریحات، فعالیت‌های معنوی و آموزشی، اقتصاد در لایه‌های مختلف و در یک کلام علایق و داشته‌های روزمره مردم را محدود و متوقف کرد و این حالت فلج کننده پیش از این سابقه نداشت و گوشزد کرد که باید در دوران پساکرونا پیش‌آمادگی مواجهه با مخاطرات به خوبی دیده شود تا آسیب‌ها به ویژه به روح و روان و کیفیت زندگی کاهش یابد.
وی توضیح داد: در سبک زندگی پساکرونا عده‌ای که روش تطابق با شرایط را اعمال کنند شادتر خواهند بود و افراد وسواسی، غیرمنعطف و احساسی به شدت آسیب‌پذیر خواهند بود و باید دامنه حمایت‌های مشاوره‌ای و روان درمانی برای آنان مهیا باشد تا بتوانند با شرایط جدید خو بگیرند.
این روانشناس گفت: شاید نیاز باشد تا گروه‌های مرجع فکری و صاحبان اندیشه برای شناسایی و راهبری مشکلات ایام پساکرونا مراکز جدیدی را ایجاد کنند و نوعی گفتمان منطبق با مهارت‌های تاب‌آوری را در این مراکز به مردم منتقل کنند چرا که نرمش و تغییر آگاهانه متناسب با وضعیت های مختلف بحران مهمترین سرمایه است و باید به‌گونه‌ای رفتار کرد که مردم در وضعیت‌های ناگوار در بازه زمانی کمتری بتوانند مسایل را مدیریت کرده و به سطحی از تاب‌آوری برسند و حیات جامعه را کمتر دستخوش تلاطم قرار دهند.
جاده پساکرونا را با تدابیر سلامت روان ایمن و هموار کنیم
رئیس گروه سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک گفت: در هر بحران طبیعی و همه‌گیری بیماری‌ها کیفیت زندگی، سلامت جسم و روان مردم به‌هم می‌ریزد و نیاز است با تدابیر پیشگیرانه موثر، مهارت در مدیریت بحران و آگاهی بخشی به مردم در خصوص شیوه‌های زندگی با وجود دشواری ، جاده پساکرونا را ایمن و هموار کنیم چرا که ویروس کرونا اول تهدید سلامتی نبوده و آخرین آن نیز نخواهد بود.
دکتر «مریم چگینی» افزود:بنا به گزارش سازمان بهداشت جهانی مردم تمامی کشورهایی که با ویروس کووید ۱۹ آلوده شده‌اند سطحی از انزوا، ترس، عدم اطمینان، آشفتگی اقتصادی و روانپریشی ناشی از مرگ عزیزان با این بیماری را تجربه کرده‌اند و اگر حلقه مدیریت سلامت و اجرایی در کشورها از هم‌اکنون به تفکر ترمیم جراحات نباشند و اجازه دهند جامعه طولانی مدت ابعاد تهدید سلامت روان و جسم را تجربه‌کند در آینده و با عبور از این بحران نمی‌توان مدیریت امور را به دست گرفت و نشاط و توسعه‌یافتگی را رقم زد.
وی ادامه داد: شهروندان در دوران همه‌گیری کرونا حجم بزرگی از خبرهای ضد و نقیض، ترس از تاخیر در کشف واکسن، دشواری‌های ناشناخته ناشی از هجوم این ویروس را در فضای مجازی و واقعی دریافت کردند که هر کدام به نوبه خود تخریب‌گر و برهم زننده سلامت روان و ایمنی بدن است و اگر این موضوع به فوریت مورد توجه تصمیم سازان و حلقه مدیریتی کشورها قرار نگیرد و کنترل نشود، افسردگی،ترس‌مرضی، بیماری‌های حاد روانی و رفتارهای وسواس‌گونه را در کالبد انسانی نهادینه می‌کند و جبران این خسران به هیچ روی آسان نیست.
رئیس گروه سلامت روان، اجتماعی و اعتیاد معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اراک ادامه داد:مطالعه‌ای که در بازه زمانی مارس تا آوریل ۲۰۲۰ بر روی جامعه هدف ۲ هزار و ۷۰۰ نفری شاغلان ۱۰ صنعت دنیا انجام شده بیانگر آن است که ۷۵ درصد از پرسش‌شوندگان در دوران کرونا از نظر اجتماعی احساس انزوا داشته‌اند و ۶۷درصد نیز سطحی از استرس را تجربه کرده‌اند و ۵۷ درصد نیز با معضل اضطراب شرایط روحی و روانی مطلوبی را نداشته‌اند که این واکنش‌ها نشان می‌دهد مردم مهارت مواجه با مشکلات این چنینی را نداشته و نیاز است با آموزش هدفمند بخشی از این نگرانی و مشکلات مدیریت شود.
دکتر چگینی یادآور شد: اضطراب در شرایط سخت و حاد واکنشی طبیعی است اما نباید گذاشت این رفتار درونی شده و عادت شود، اگر این مشکلات به شکل شدید و طولانی مدت تداوم یابد بدن را مستعد بیماری‌های جسمی و روانی می‌کند و این درسی است که باید در دوران شیوع کووید ۱۹ و پسا کرونا با جدیت در هر راهبرد ارتباطی و موضوعی که مرتبط با انسان است مدنظر قرار گیرد.
وی عنوان کرد: تنش و برانگیختگی، ترس از ابتلا به بیماری، استرس و احساس ناامنی جمعی و خانوادگی ، محدودیت در روابط اجتماعی و تغییر سبک زندگی همه مسایلی هستند که به یک‌باره با شیوع کرونا به جامعه تحمیل شدند و به همین دلیل وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تلاش کرد با انجام غربالگری عمومی جمعیت از نظر تجربه اضطراب، انجام مشاوره مدیریت استرس، ارجاع فوری افرادی که با اختلالات شدید ناشی از کرونا در حوزه روانی مواجه شده‌اند، ارایه خدمات روانشناسی به بیماران کرونا مثبت و افرادی که مشکوک به ابتلا به این بیماری هستند، همراهی روان درمانی با خانواده جان‌باختگان کرونا و ارایه مشاوره از طریق سامانه ۴۰۳۰از اقداماتی است که در مدت همه‌گیری کرونا در استان مرکزی دنبال شده است.
کووید۱۹ در ووهان چین مشاهده شد و اکنون بیشتر کشور های جهان را متاثر کرده است.
بر اساس آخرین اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تاکنون ۲۳۵ هزار و ۴۲۹ نفر در کشور به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند که ۱۱ هزار و ۲۶۰ نفر جان خود را با این بیماری از دست داده‌اند و شمار بهبود یافتگان نیز ۱۹۶ هزار و ۴۴۶ نفر اعلام شده است.
در شبانه روز اخیر ۲ هزار و ۵۶۶ مورد جدید ابتلا به کووید ۱۹ در کشور گزارش شده و شمار جان باختگان با این بیماری ۱۵۴ نفر بوده است.