انتخاب شیراز به عنوان پایتخت کتاب ایران در سال ۹۹ ، جرقه امید در دل فرهنگدوستان برای گشوده شدن گره ساخت کتابخانه مرکزی این کلانشهر که همانا یافتن زمین است زده است اما امسال هم باید دست به دعا برداشت که زمین مورد نظر چرخ نزند و از دست نرود.
تصویب اختصاص زمین برای ساخت کتابخانه مرکزی شیراز در سال ۸۸ روی داد؛ اما جست‌وجو برای برگزیدن این زمین از آغاز دهه ۹۰ شروع شد. یافتن مکان مناسب برای ساخت کتابخانه مرکزی و دسترسی آسان شهروندان به آن، مهمترین دغدغه این سال‌ها بوده است.
در این مدت کلانشهرهای ایران یکی پس از دیگری صاحب کتابخانه مرکزی شدند و شیراز با آنکه سرزمین فرهنگ و ادب به‌شمار می‌رود، از این امکان بی‌بهره است. امسال هم که عنوان پایتختی کتاب ایران به شیراز اعطا شد، اساسی‌ترین خواسته فرهنگوران، ساخت همین کتابخانه مرکزی عنوان شد.
طی قریب به دو سال و نیم گذشته این تکاپو، بیشتر شد. در سال ۱۳۹۷ مدیرکل کتابخانه‌های عمومی فارس به ایرنا گفت:شهرداری، مکانی را در بلوار رحمت واقع در شرق شیراز در نظر گرفته بود که البته بارها تغییر یافت، آخرین مکانی که برای کتابخانه مرکزی در نظر گرفته شد مقابل تقاطعی چند سطحی قرار داشت و دقیقا در زیر پل قرار می‌گرفت، مکانی که دسترسی نامطلوبی دارد و نقطه بسیار کوری است؛ گرچه شرق شیراز به کتابخانه‌ای منطقه‌ای یا محله‌ای نیاز دارد اما این مکان را نمی‌توان با عنوان کتابخانه مرکزی شهر فرهنگ و علم و ادب معرفی کرد.
کتابخانه مرکزی مطالبه مسوولان کشوری
به درازا کشیدن این موضوع حتی مسوولان نهاد کتابخانه‌های عمومی را نیز به واکنش‌هایی واداشت؛ مثلاً هادی آشتیانی، معاون ترویج کتابخوانی و امور فرهنگی نهاد کتابخانه‌های کشور در آبان ماه ۹۷ در سفری که به مناسبت بزرگداشت روز کتاب، کتابخوانی و کتابدار به شیراز کرد، خواستار تعیین وضعیت کتابخانه مرکزی شیراز شد و حتی پیشنهاد داد که کلنگ ساخت آن همزمان با سالگرد پیروزی انقلاب در همان سال، زده شود.
او این خواسته را باعنوان مطالبه و تقاضا از همه مسوولان استانی مطرح کرد و برخورداری از کتابخانه‌ای درخور را حق شیراز دانست.
بارها اعلام شده که بودجه ساخت این کتابخانه هر سال برگشت می‌خورد و این خبر برای اهالی فرهنگ بسیار ناگوار بوده؛ زیرا اختصاص بودجه به طرح‌های فرهنگی و برخورداری از تالار مرکزی و کتابخانه مرکزی در شیراز به آرزویی دیرین بدل شده است.
در سال ۹۸ سرانجام خبرهایی امیدوارکننده به گوش رسید. در جلسه انجمن کتابخانه‌های عمومی که در ۲۳خردادماه برگزار شد، استاندار فارس دو زمین را باعنوان گزینه‌های نهایی برای کتابخانه مرکزی معرفی کرد و سازمان‌های مسوول را مکلف کرد طی یک ماه پیگیری‌های لازم را برای عقد قرارداد و واگذاری این دو زمین، یکی برای کتابخانه مرکزی شیراز و دیگری برای ساخت کتابخانه عمومی، انجام دهند.
یکی از این دو زمین در بلوار نیایش شیراز قرار داشت و حتی پیشنهاد شد فضای سبز اطراف آن چنان بهینه‌سازی شود که بتوان باغ کتاب در آن راه‌اندازی کرد.
دستوری که زمین ماند
دستور استاندار فارس نیز برای شتاب‌دهی به ماجرای زمین کتابخانه مرکزی سودی نداشت، چون در دی ماه سال ۹۸ اعلام شد که زمین‌های یادشده دیگر گزینه‌های نهایی نیستند و باید در بافت تاریخی و فرهنگ در پی این زمین گمشده گشت.
در اسفندماه همین سال، یکی از دستورکارهای شورای شهر شیراز در یکصد و بیست و هفتمین جلسه خود، واگذاری زمینی به مساحت حدود ۲۰۰۰ مترمربع واقع در "جبل دراک" از سوی شهرداری به اداره کل راه و شهرسازی بود که به تصویب رسید، این هم نفسی تقریبا راحت برای محقق شدن رویای کتابخانه مرکزی ارزیابی شد.
در نخستین نشست انجمن کتابخانه‌های عمومی فارس در سال ۹۹ که در ۱۳خردادماه برگزار شد، معاون سیاسی، امنیتی و اجتماعی استاندار فارس ضرب‌الاجل تعیین کرد و دستور داد شهرداری و شورای اسلامی شهر شیراز، فرمانداری این شهرستان و اداره کل راه و شهرسازی فارس نیز به روند انعقاد قرارداد و تهیه نقشه کتابخانه شتاب بخشند تا کتابخانه مرکزی شیراز هرچه سریع‌تر وارد مرحله ساخت شود.
روح‌الله منوچهری، مدیرکل کتابخانه‌های عمومی فارس در گفت‌وگو با ایرنا درباره آخرین فراز و فرودهای اختصاص زمین کتابخانه مرکزی شیراز، گفت: در سال گذشته سازمان‌های مختلف موظف شدند زمین‌هایی را برای اختصاص به این طرح ارائه کنند، برخی سازمان‌ها همکاری کردند و برخی نیز اصلا حاضر نشدند زمینی ارائه کنند.
او افزود: از میان زمین‌هایی که معرفی شده بود، درنهایت تصمیم بر این شد که زمین واقع در بلوار نیایش گزینه نهایی باشد؛ اما اختلاف حقوقی بر سر مالکیت اداره کل راه و شهرسازی و آموزش و پرورش استان فارس سبب شد دوباره گزینه‌های دیگری را بررسی کنیم.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی فارس با اشاره به اینکه شخص استاندار در این موضوع پیگیر شد، بیان داشت: پس از چندی قرار شد زمینی در منطقه جبل دراک، انتهای میدان احسان برای ساخت کتابخانه مرکزی شیراز در نظر بگیرند و حتی عنوان شد که تا زمین کتابخانه مرکزی تعیین نشود، طرح تفکیکی نیز صورت نخواهد گرفت.
منوچهری با بیان اینکه از میان گزینه‌های موجود، با بازدیدهایی میدانی بهترین مکان انتخاب شد، افزود: در این مرحله شورای شهر شیراز باید دستور واگذاری این زمین را می‌داد؛ اما ابتدا در مصوبه شورا عنوان شده بود که زمین را به‌صورت اجاره در اختیار قرار می‌دهند که اصلاح این موضوع سبب شد سرانجام هفته گذشته انتقال زمین به شهرداری شیراز ابلاغ شود.
کتابخانه مرکزی در دو فاز ساخته می شود
او با بیان اینکه برای سرعت‌بخشی به مراحل ابتدایی، مشاور طرح انتخاب شده است، گفت: یکشنبه ۲۵ خرداد ۹۹ نیز بازدیدی از این زمین صورت گرفت و قرار شد ساختمان آن به‌منظور بهره‌برداری سریع‌تر در دو فاز ساخته شود.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی فارس اظهار داشت: مساحت هر دو فاز ۵هزار و ۵۰۰ متر مربع خواهند بود و دو ساختمان جداگانه را شامل می‌شود که درنهایت به هم ارتباط خواهند یافت.
منوچهری از این رویداد عمرانی فرهنگی باعنوان هدیه سالی یاد کرد که در آن شیراز عنوان پایتختی کتاب ایران را دارد.
او با اشاره به ضرورت سهولت دسترسی شهروندان به این کتابخانه، بیان کرد: بهترین نقطه برای ساخت کتابخانه مرکزی، مرکز شهر است؛ اما حال که چنین زمینی در میان گزینه‌ها نیست، ناچاریم به اطراف شهر مراجعه کنیم؛ به هر روی، مهمترین مزیت این زمین، نزدیکی آن به ایستگاه قطار شهری است.
مدیرکل کتابخانه‌های عمومی فارس افزود: این زمین را باید با پیشنهادهای دیگری مقایسه کنید که در سال‌های گذشته عنوان می‌شد؛ برای نمونه در سمت سد تنگ سرخ و کمربندی حسینی الهاشمی که شاید تا سال‌های سال هم دسترسی به آن تحقق نمی‌یافت؛ بنابراین در میان گزینه‌های موجود، این زمین بهترین است.
منوچهری درباره احتمال آسیب‌پذیری این ناحیه از شهر شیراز در برابر زلزله، عنوان کرد: این موضوع در جلسات با شهرداری شیراز مطرح شده است و براساس مطالعات شهرداری، زمین از استحکام مناسبی برخوردار است؛ همزمان، اداره کل راه و شهرسازی نیز حدود دو ماه است که با نمونه‌برداری از خاک محل و ارائه آن به آزمایشگاه، میزان استحکام زمین را مطلوب ارزیابی کرده‌اند و نتایج آن نیز کاملاً مشخص است. منوچهری با اشاره به اینکه اعتبار لازم برای ساخت این کتابخانه فراهم است، ابراز امیدواری کرد که روند ساخت نیز باسرعت پیش رود.
در شهر شیراز با حدود یک میلیون و ۵۰۰ هزار نفر جمعیت، ۳۸ کتابخانه عمومی نهادی و ۲۰ کتابخانه مشارکتی دارد. این بدان‌معناست که حتی با ساخته‌شدن مهمترین کتابخانه شهر همچنان قصه ساخت و ساز کتابخانه‌ها سری دراز دارد.