محمدحسین عزیزی‌خرانقی درباره شناسایی۱۲۰ اثر فرهنگی تاریخی، گفت: نخستین فصل بررسی های باستان شناسی شهرستان انار، استان کرمان در راستای تکمیل نقشه باستان شناسی کشور و شناخت توالی فرهنگی استقرارهای این شهرستان و بخش شمالی استان کرمان به سرپرستی محمد حسین عزیزی خرانقی و سپیده جمشیدی یگانه آغاز شده است.
وی با بیان اینکه شهرستان انار در شمال استان کرمان قرار گرفته و از شمال به استان یزد، از غرب به شهر بابک، از شرق به زرند و از جنوب به رفسنجان محدود می شود تصریح کرد: این شهرستان دارای اقلیم بسیار خشک و گرم با بیابان‌ها و شورهزارهای بسیار گسترده و کوه های کم ارتفاع و فرسوده است.
او خاطرنشان ساخت: طی بررسی های صورت گرفته در این شهرستان تا کنون ۱۲۰ اثر فرهنگی- تاریخی شامل محوطه ها و بناهای تاریخی و مخصوصا سازه های آبی، شناسایی شده است.
این باستان شناس، قدیمی ترین آثار شناسایی شده را چند محوطه تاریخی مربوط به دوره های تاریخی دانست و گفت: عمده آثار مربوط به دوران اسلامی و مخصوصا دوره های صفوی، قاجار و پهلوی است.
عزیزی‌خرانقی شاخص ترین اثر شناسایی شده در این شهرستان را ارگ تاریخی انار اعلام کرد که در محل به ارگ ساسانی معروف و در تاریخ ۱۳۸۹/۱۱/۱۷ به شماره ثبت ۳۰۳۴ در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده است.
وی افزود: متاسفانه بناهای تاریخی داخل ارگ که تا سال ۱۳۶۷ طبق عکس های هوایی سال ۱۳۴۲ سالم بوده و حتی بناهای سه طبقه نیز در آن وجود داشته، بصورت کامل تخریب و تسطیح شده و امروزه فقط حصار پیرامونی آن باقی مانده است.
به گزارش روابط عمومی پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری، سرپرست هیئت باستان شناسی، یکی از یافته های بسیار ارزشمند این بررسی را شناسایی ۴۷ رشته قنات در این شهرستان اعلام کرد که گویای تلاش خستگی ناپذیر مردم ساکن کویر در این نقطه از کشور به منظور تامین آب مورد نیاز کشاورزی و آبادانی بیابان های تفته انار است.
وی گفت: متاسفانه در دهه های اخیر با احداث چاه های عمیق و بهره برداری بی رویه آب های زیر زمینی، اکثر این قنات ها خشک شده و تنها ۵ رشته آن هنوز بخشی از آب کشاورزی منطقه را تامین می کنند.
عزیزی خرانقی، قنات را یکی از سازه های بسیار پیچیده تامین آب در جهان دانست که احداث آن نیاز به تکنولوژی و دانش بسیار بالایی در خصوص شناخت زمین شناسی منطقه، شناخت جریان های آب زیر سطحی و پوشش گیاهی و درک و محاسبه دقیق طول آن از مادر چاه تا مظهر قنات داشته است و تصریح کرد که متاسفانه در بسیاری از نواحی مرکزی ایران با از دست رفتن مقنی های متخصص حفر قنوات، اینک بخش بزرگی از این دانش از بین رفته است؛ هر چند که حفر چاه های عمیق که هر سال بر عمق آنان افزوده می شود، کاملا موضوع آبیاری به وسیله قنات را که هزاران سال موجب آبادانی تمامی شهرهای مرکزی ایران بودند را بلا استفاده کرده است.
وی در ادامه یاد آور شد: استفاده گسترده از آب های زیر سطحی به وسیله چاه های عمیق و کشت گسترده و تسطیح زمین های مناسب برای ایجاد باغ های بزرگ پسته که اکنون عمده محصول کشاورزی منطقه است، موجب تخریب گسترده آثار تاریخی در پیرامون شهرها و روستاهای این شهرستان شده و در بخش هایی برای ایجاد باغ پسته، بافت های تاریخی تخریب شده است.
سرپرست هیئت باستان شناسی، با بیان اینکه شهرستان انار تا سالیان پیش دارای بافت تاریخی بسیار خوبی بوده و کاروانسرا و تک بناهای موجود گواهی بر این مدعا هستند افزود: متأسفانه این مناطق به شدت مورد تخریب و دست درازی قرار گرفته و امروزه تنها تک بناهایی بدون هیچ ارتباط ارگانیک در گوشه و کنار این شهر قرار دارند که آن ها نیز کاملا مورد بی توجهی قرار گرفته و در حال نابودی هستند.
عزیزی خرانقی خاطرنشان کرد: با این که هفده اثر این شهرستان در گذشته در فهرست آثار ملی ایران ثبت شده اند ولی از حداقل حمایت ها و حفاظت بهره مند نیستند و حتی یکی از بناهای ثبت فهرست آثار ملی (خانه تاریخی بهرامی، شماره ثبت ۱۱۶۱۲، تاریخ ۱۳۸۳/۱۲/۲۴) در گذشته نه چندان دور تخریب و تسطیح و بر روی آن خانه ای جدید ساخته شده است.
وی در پایان ابراز امیدواری کرد: این بررسی و شناسایی و معرفی آثار باقی مانده این شهرستان بتواند از روند تخریبی آثار فرهنگی در این بخش از کشور کاسته و موجب حفظ و حراست و توجه بیشتر مردم و مسئولین این شهرستان به آثار ارزشمند فرهنگی- تاریخی باقی مانده خود، شود.