میزگرد بررسی مشکلات خیران مدرسه‌ساز و سازوکارهای رفع آنها در حالی با حضور «محمد صیدلو» مدیرکل آموزش‌وپرورش شهرستانهای استان تهران، «یوسف بهارلو» معاون پشتیبانی این اداره‌کل و ارتباط تلفنی «زهرا گیتی‌نژاد» مدیرعامل موسسه خیریه مهر گیتی برگزار شد که در لابلای آن نیز وضعیت زیرساختی و آموزشی استان مورد بررسی قرار گرفت.
بر اساس آنچه که در این میزگرد اعلام شد، یک میلیون و ۵۰ هزار دانش‌آموز در سه‌هزار و ۵۰۰ مدرسه استان اشتغال به تحصیل دارند و به گفته «صیدلو» در شهرستانهای استان تهران میانگین تراکم دانش‌آموزی ۳۲ در هر کلاس درس نفر بوده در حالی که این رقم در کل کشور ۲۴ نفر است.
«آموزش‌وپرورش در شهرستانهای استان تهران به دلیل دارا بودن شرایط ویژه به توجه بیشتری نیاز دارد زیرا از طرفی امکان استفاده از ظرفیت های بخش خصوصی مشخصا در مدارس غیر دولتی به دلایل وضعیت اقتصادی خانواده ها کمتر از نرم کشوری است و هم جمع قابل توجهی از دانش‌آموزان اتباع خارجی در این شهرستان‌ها تحصیل می‌کنند».
گویا ۵۷۰ هزار دانش‌آموز اتباع خارجی در کل کشور مشغول به تحصیل هستند که ۱۲۰ هزار نفر از آنان در شهرستانهای استان سکونت دارند و سرانه تحصیل هریک از آنان سه تا چهار میلیون تومان است.
به گفته «بهارلو» اگر هر ۳۰۰ دانش آموز در یک مدرسه تحصیل کنند ، ۴۰۰ مدرسه استان تهران در اختیار دانش‌آموزان اتباع خارجی قرار گرفته و همین امر بار مضاعفی بر دوش آموزش‌وپرورش شهرستانهای استان تهران گذاشته است.
«همچنین در شهرستانهای استان تهران تعداد مدارس غیردولتی کمتر از میانگین کشوری ارزریابی می‌شود؛ میانگین حضور دانش آموزان در مدارس غیردولتی کشور حدود ۱۰ درصد بوده که این عدد در شهرستانهای تهران ۹ درصد است؛ هزینه ساخت یک مدرسه ۱۰ کلاسه غیردولتی چهار تا ۶ میلیارد تومان بوده که با توجه به تفاوت شهریه دریافتی در شهرستانهای تهران در مقایسه با شهر تهران این رقم برای سازندگان بخش خصوصی مقرون به صرفه نیست».
شهرستانهای استان تهران هم برای رسیدن به میانگین تراکم کشوری به ۱۲ هزار کلاس درس نیاز دارد.
مدیرکل آموزش‌وپرورش شهرستانهای استان تهران می‌گوید: آموزش‌وپرورش شهرستانهای استان تهران با توجه به اضافه شدن سالانه بیش از ۲۰ هزار نفر به جمعیت دانش‌آموزی این مناطق، به طور متوسط سالانه ۸۰۰ کلاس درس باید اضافه شود.
«صیدلو» با اشاره به اهتمام استاندار و دیگر مسئولان استانی از مصوبه ای در شورای آموزش و پرورش خبر داد که بر اساس آن سازندگان مدارس غیر دولتی در زمین های آموزشی از تمامی تخفیفات و معافیت های ساخت و ساز همچون مدارس دولتی برخوردار خواهند بود.
«وقتی کلاس درس جدیدی ساخته نشود و سرعت ساخت‌وساز با افزایش جمعیت همخوانی و تطابق نداشته باشد، تراکم جمعیت دانش‌آموزی ایجاد می‌شود و استفاده از ظرفیت خیران مدرسه‌ساز تنها راه جلوگیری از افزایش تراکم به شمار می‌رود».
به گفته «صیدلو» سالانه بیش از ۲۰۰ هزار نفر به جمعیت استان تهران اضافه می‌شود که این میزان به معنای افزوده شدن دو شهرستان به جمعیت استان تهران است و زیرساخت‌های فرهنگی، اجتماعی و اقتصادی نیز باید متناسب با تعداد جمعیت در این بخش افزایش یابد.
« بیش از ۶۰ درصد مدارس در شهرستانهای استان تهران به دلیل تراکم دو شیفته است و در چنین شرایطی تشویق خیران مدرسه‌ساز و دلگرمی دادن به آنان می‌تواند کارساز باشد».
برگزاری جشنواره تجلیل از خیران
مدیرکل آموزش‌وپرورش شهرستانهای استان تهران می‌گوید سال گذشته ۵۰۰ مدیر مدرسه جشنواره‌ای برای تجلیل از خیران و همچنین معرفی نقاطی که به ساخت‌وساز و مساعدت خیران مدرسه‌ساز نیاز دارد، برگزار کردند.
به گفته «صیدلو» اگر خیران برای توسعه مدارس به درستی راهنمایی نشوند و نقاط مورد توجه به آنان معرفی نشود، ممکن است در نقاط غیرضروری که جمعیت دانش‌آموزی چشمگیری ندارد، سرمایه‌گذاری کنند.
شعار اصلی در آموزش‌وپرورش شهرستانهای استان تهران «یک مدرسه مساوی دو مدرسه است» زیرا در دو شیفت کاری از این زیرساخت‌های آموزشی استفاده می‌شود.
«بیشترین معضل برای تهیه زمین و احداث مدرسه و فضای آموزشی در شهرستانهای قدس و بهارستان وجود دارد و در حالی که افراد نیک‌اندیش برای ساخت مدرسه اعلام آمادگی کرده‌اند، زمین برای احداث وجود ندارد».
صیدلو یادآور شد: برخی قوانین با شکل‌گیری شهرهای جدید و توسعه این بخش به اصلاح و بازنگری نیاز دارد؛ گاهی زمین‌های آموزشی را برای ساخت‌وساز به سازمان‌های عمرانی واگذار می‌کنند و ساختمان پس از اتمام عملیات عمرانی به نهادهای دیگر واگذار می‌شود.
«اولویت آموزش‌وپرورش شهرستانهای استان تهران، تامین مدارس متناسب با نیاز مردم مناطق است و نباید مدارس و فضاهای آموزشی از اختیار نظام آموزشی خارج شود زیرا برای افزایش کیفیت به فضاهای آموزشی متناسب با میزان رشد جمعیت نیاز داریم».
۳۰ درصد مدارس خیرساز است
مدیرکل آموزش‌وپرورش شهرستانهای استان تهران می‌گوید: قریب به ۳۰ درصد مدارس استان همچون سطح کشور توسط خیران ساخته شده که این رقم بیانگر جهاد اثربخش خیران مدرسه‌ساز در نظام آموزشی است.
به گفته «صیدلو» برداشتن موانع از سر راه خیران موجب می‌شود تا این قشر برای توسعه چساخت‌وساز فضاهای آموزشی با اشتیاق بیشتر وارد عمل شوند.
«پرداخت هزینه سنگین بابت انشعابات مدارسی که توسط خیران ساخته می‌شد، بار سنگینی را به همراه داشت و یک معضل برای این خیران بود که این مشکل به تازگی از سر راه خیران برداشته شده است ».
«صیدلو» به یکی از اقدامات موثر دولت تدبیروامید اشاره می‌کند و می‌گوید: بر اساس برنامه جدید دولت اگر خیری حتی هزینه ساخت یک‌سوم مدرسه را پرداخت کند و مابقی هزینه ساخت را دولت بپردازد، آن مدرسه به نام فرد خیر ثبت خواهد شد و این روش تشویقی برای خیران به شمار می‌رود.
به گفته وی دولت برای رفع موانع از سر راه خیران عزم خود را به صورت جدی و گسترده به کار گرفته است تا خیران بتوانند دولت را در امر توسعه فضاهای آموزشی یاری دهند.
«بهارلو» نیز می‌گوید: برابر ماده ۱۶ قانون تشکیل شوراهای آموزش‌وپرورش، شهرداری‌ها موظف هستند در طرح‌های تفصیلی شهرها با استفاده از امکانات و مجوزهای قانونی خود زمینه احراز مالکیت زمین‌های پیش‌بینی شده جهت توسعه فضاهای آموزشی و پرورشی شهرهای مربوطه را برای ادارات آموزش‌وپرورش فراهم کنند.
«شهرداری‌ها با استناد و آگاهی از ماده ۱۶ قانون تشکیل شوراهای آموزش‌وپرورش می‌توانند آموزش‌وپرورش را در تهیه زمین برای ساخت‌وساز مدارس به ویژه مناطق مورد نیاز یاری دهند».
«صیدلو» نیز یادآور شد که شهرداری‌ها می‌توانند زمین مورد نیاز آموزش‌وپرورش را خریداری کنند و با تغییر کاربری در اختیار این نهاد قرار دهند.
«متاسفانه ظرفیت قانون ماده ۱۶ مغفول مانده و نیاز به بررسی و دقت نظر بیشتری دارد؛ با استناد به این قانون بخشی از مشکلات آموزش‌وپرورش حل می‌شود زیرا شهرداری‌ها با اجرای این قانون کمک موثری را به آموزش‌وپرورش می‌کنند».
مدیرکل آموزش‌وپرورش شهرستانهای استان تهران همچنین می‌گوید: استاندار محترم نیز در جلسه اخیر شورای آموزش‌وپرورش بر حمایت از نظام آموزشی در راستای ساخت‌وساز مدارس و رفع معضلات آموزش‌وپرورش شهرستانهای استان تهران تاکید کرد.
طرح تفصیلی شهرها نیاز به بازنگری دارد
معاون توسعه مدیریت و پشتیبانی اداره‌کل آموزش‌وپرورش شهرستانهای استان تهران به طرح جامع و طرح تفصیلی به عنوان ۲ طرح مهم در برنامه‌ریزی و مدیریت شهری اشاره دارد و می‌گوید: در طرح تفصیلی شهرها لکه‌های آموزشی پیش‌بینی می‌شود تا با توجه به تغییر بافت فضا و منطقه، نیازهای آموزشی تامین شود.
به گفته «بهارلو» طرح تفصیلی در آن بخش نیاز به اصلاح و بازنگری دارد تا موانع و معضلات در این مناطق رفع و نیازهای فضای آموزشی تامین شود؛ «یکی از معضلات شهرستان بهارستان تناسب نداشتن افزایش جمعیت با نوع امکانات و فضای آموزشی است».
وی اضافه می‌کند که طرح تفصیلی شهرستانهای استان تهران با توجه به میزان افزایش جمعیت نیاز به اصلاح دارد تا مدارس از نظر فضای آموزشی و ارائه تسهیلات به دانش‌آموزان مانعی نداشته باشد.
به گفته وی ساخت‌وسازها بدون توجه به وضعیت زیرساخت‌ها و نیازهای آموزشی و امکانات در این حوزه انجام شده و همین موضوع مشکلاتی را دراین به وجود آورده است.
خلاء قانونی عاملی برای کندی مدرسه‌سازی
مدیرعامل موسسه خیریه مهر گیتی می‌گوید: معضل کمبود زمین برای احداث و ساخت مدرسه در شهرستانهای بزرگ استان وجود دارد و خیران مدرسه‌ساز به جز کمبود زمین، مشکل دیگری ندارند.
به گفته «گیتی‌نژاد» بالا بودن قیمت زمین در شهرستانهای استان تهران در بسیاری از مواقع خیران را با چالش و مشکل مواجه می‌کند و بر همین اساس کار خیران مدرسه‌ساز در استان تهران بسیار سخت‌تر از سایر مناطق است.
وی نیز با تاکید بر اینکه بازنگری در قوانین می‌تواند بسیاری از چالش‌های خیران مدرسه‌ساز را مرتفع کند، بیان کرد: همکاری نکردن به موقع و مستمر مدیریت شهری یکی دیگر از مشکلات خیران در استان تهران به شمار می‌رود و تدوین قوانینی برای رفع این مشکلات ضروری است.
این خیر مدرسه‌ساز عنوان کرد: مناطقی که مسکن مهر در آن مکان‌ها ساخته شده، نیاز بیشتری به مدرسه‌سازی دارد اما تحقق آن مستلزم همراهی و همکاری مدیریت شهری است.
وی گفت: خلاء قانونی موجب شده است تا بدون توجه به نیازهای آموزشی مناطق نسبت به ساخت‌وساز مساکن اقدام شود و تراکم جمعیت دانش‌آموزی را در مدارس بالا ببرد.
جهادگران عرصه مدرسه‌سازی بدون‌شک دلباختگانی هستند که مسایل مادی را فدای معنویت کرده و عاشقانه این شعر را زمزمه می‌کنند که «رهرو منزل عشقیم وز سر حد عدم/تا به اقلیم وجود این همه راه آمده‌ایم».