خصوصی‌سازی سرخآبیها همواره برای ورزش ایران یک رویا بوده است. رویایی که می‌تواند این ۲ باشگاه را از اَنگ دولتی بودن مُبرا کند و اداره آن را به سرمایه‌گذارانی واگذار کند که هم در بخش ورزش و هم در بخش درآمدزایی بتوانند، فوتبال را به صورت حرفهای و مطابق استانداردها اداره کنند؛ شیوه مدیریتی که اکنون در بیشتر کشورهای صاحب فوتبال دنیا رواج دارد اما واگذاری سرخآبیها به راحتی امکان پذیر نبود و مشکلاتی بر سر راه آن وجود داشت. مشکلاتی که موجب شد تا نزدیک به ۲ دهه طرح واگذاری این باشگاه‌ها را به تعویق اندازد.
با آغاز دولت تدبیر و امید بحث واگذاری این ۲ باشگاه دوباره در دستور کار قرار گرفت اما اقدامات این دولت نیز در پشت سد مشکلات باقی ماند. وزارت ورزش و جوانان در دولت یازدهم و دوازدهم برخلاف برخی از همتایان خود در دولت‌های پیشین طرح را به فراموشی نسپرد و به دنبال راهی برای تحقق آن بود، اقدامی که در نهایت با همکاری سازمان خصوصی‌سازی، سازمان بورس و وزارت اقتصاد به صورت جدی پیگیری و قرار است تا کمتر از ۱۰۰ روز دیگر این واگذار در مرحله نخست آن برگزار شود.
گروه ورزشی ایرنا در راستای واکاوی اقدامات وزارتخانه و مشکلات پیش روی این طرح، میزگرد خبری را با حضور برخی از پیشکسوتان و مدیران عامل سابق این ۲ باشگاه پرطرفدار برگزار کرد. این نشست با حضور «حسین کلانی» پیشکسوت باشگاه پرسپولیس، «کاظم اولیایی» مدیرعامل سابق باشگاه استقلال، «حمید درخشان» کاپیتان و سرمربی اسبق پرسپولیس و «بهروز منتقمی» مدیرعامل سابق باشگاه پرسپولیس برگزار شد.
پیشکسوتان و مدیران حاضر در این میزگرد با مثبت ارزیابی کردن اقدام وزارت ورزش در طرح واگذاری سرخآبیها آن را یک اقدام تاریخی و ماندگار در دوره وزارت «مسعود سلطانی‌فر» دانستند و باور داشتند با خصوصی‌سازی، فوتبال در مسیر توسعه و حرفهای بودن قدم برمی‌دارد.
مشکلاتی پیش روی خصوصی‌سازی وجود دارد اما ...
کلانی در رابطه با این موضوع اظهار داشت: تا زمانی که قانون مصوب نکنید و حق کپی‌رایت رعایت نشود، هیچ سرمایه‌گذاری تمایل ندارد که پول خود را در این ۲ باشگاه هزینه کند. باشگاه اول من پرسپولیس و باشگاه دوم من استقلال است زیرا هر ۲، باشگاه شهر من هستند و آن‌ها را دوست دارم. همین طرفداران سرخآبیها بودند که از من یک بازیکن سرشناس به نام «حسین کلانی» ساختند لذا نسبت به آینده این ۲ تیم حساس هستم.
وی ادامه داد: اگر این باشگاه‌ها را به یک شخصی که وضع مالی خوب و ارتباطات قوی دارد بدهید خوب است و هیچ کسی هم اعتراض نمی‌کند اما چگونه ممکن است که ۲ تیمی که قدرت جهت‌دهی به رفتار جوانان و نوجوانان دارند به یک شخص حقوقی داده شود؟ این باشگاه‌ها سکوی پرتاب بسیار خوبی برای کسانی که می‌خواهند به جایگاه‌های مختلف برسند، است.
کاپیتان اسبق تیم فوتبال پرسپولیس خاطرنشان کرد: مدیرانی که به این ۲ تیم آمدند می‌خواستند خدمت کنند و همه آن‌ها به فکر خودشان نبودند اما چطور می‌شود که همه از مدیران قبلی ایراد می‌گیرند؟ اگر خصوصی‌سازی شود موفقیت باشگاه مشروط به این است که مدیری که می‌آید باید هم وضع مالی خوب و هم ارتباطات و مدیریت قوی داشته باشد. همیشه می‌گویند که باید یک مدیر فوتبالی بیاید اما هیچ جا اینگونه نیست. در همه جای دنیا کسانی که متخصص آن رشته بودند نیامدند، مدیر آنجا شوند. مدیر یک هماهنگ‌کننده است که باید تشکیلات را اداره کند.
وی ادامه داد: فدراسیون فوتبال و باشگاه‌های پرسپولیس و استقلال یک وزارتخانه هستند. آیا این وزارتخانه را یک شخصی مثل من می تواند اداره کند؟ نه. شخصی باید باشد که تجارب اداری در سیستم ۳۰ سال اخیر را داشته باشد. کسانی مثل «محسن صفایی فراهانی» و «محمد دادکان» بودند که هر کدام خدماتی داشتند اما من می‌پرسم که چرا این نفرات را کنار گذاشتند؟ چه کسی آن‌ها را کنار گذاشت؟ شما وقتی در جایی قرار می‌گیرید، دنبال کسانی می‌روید که مورد اطمینان شما باشند.
کلانی ادامه داد: طرح خصوصی‌سازی بسیار خوب و مثبت است اما من از دید یک شهروند و طرفدار تهرانی می‌گویم که این کار خیلی سخت است.
کلانی بیان داشت: قوانینی که در فوتبال ما وجود دارد به همین شکل است. قرارداد بازیکنان یک بده بستان است. با پولی که به بازیکن می‌دهند برای مدتی او را استخدام می‌کنند که برای مدتی برای باشگاه بازی کند و بعد آن نیز اختلاف هم پیش ِآید. شما حساب کنید همین مربیانی که به فوتبال ما آمدند چقدر به ما ضرر زدند؟ در ۶۰ سال فوتبال مملکت ما، تنها ۳ مربی خارجی به فوتبال ما خدمت کردند. «گئورگی سوچ»، «رایکوف» و «آلن راجرز» از مربیانی بودند که به فوتبال ما خدمت کرده و سبک و ایده وارد فوتبال کردند. بقیه مربیان خارجی که وارد فوتبال ما شدند چه کاری کردند به جز اینکه مربیان ایرانی را زیر سایه خود بردند؟
وی افزود: من به عنوان یک شهروند تهرانی نظراتی دارم. بعضی‌ها نیز به من احترام می‌گذارند و نظرات من را گوش می‌دهند اما ممکن است حرفهای من درست و اساسی نباشد. ما تا نرویم و نبینیم که تیم‌های اروپایی برای حرفهای شدن چه کاری انجام ندادند تا به اینجا رسیدند، نمی‌توانیم از خودمان قانون بنویسیم.
کلانی گفت: بنده به عنوان پیشکسوت چه کاری برای باشگاهم کردم به جز اینکه الان از کمیته پیشکسوتان می‌خواهم که چیزی به من برسد؟ ۱۰ سال است که به مجلس می‌گوییم که برای پیشکسوتان باشگاه‌ها بازنشستگی قرار دهید. مگر ما چقدر بازنشسته داریم؟ پیشکسوت باید آبرومند زندگی کند و دستش جلوی کسی دراز نباشد.
بازیکن اسبق پرسپولیس و تیم ملی اظهار داشت: اطمینان دارم که طرفداران باشگاه‌های پرهوادار، کوچکترین چشم‌داشتی به درآمد باشگاه خود ندارند و اگر بخواهند سهام تیمی که طرفدارش هستند را خریداری کنند منتظر این نیستد که ببینند سهامش سال آینده چقدر سود می‌دهد، بلکه دوست دارند تیمشان در آرامش و آسایش باشد و نتیجه خوب کسب کند.
او در پایان سخنان خود در این میزگرد تصریح کرد: ما باید به یک سری از واقعیات نگاه کنیم. در کشور ما به جز چند رشته ورزشی، اکثر رشته‌ها وارداتی بودند که در راس آن فوتبال بود که حدود ۱۰۰ سال پیش وارد ایران شد و بعد سر و سامان گرفت. هر ورزشی که به کشورها می‌رود باید با فرهنگ آن مملکت تلفیق شود. فوتبال که وارد کشور ما شد، قوانینی داشت که ما با آن کار کردیم. در آن زمان بعضی از تیم‌ها هزینه‌های مختصری به بازیکنان می‌داند. برای مثال باشگاه بالاترین مبلغی که به بازیکنانش می‌داد ۵ تومنی بود.
خصوصی سازی حرف دل مردم است
«کاظم اولیایی» مدیرعامل اسبق استقلال نیز در ادامه بحث بیان داشت: خصوصی سازی درد دل مردم است. ما از مطالب خوب دنیا رونوشت برمی‌داریم و در کشور با آن به شدت بد برخورد می‌کنیم. اصل خصوصی‌سازی یک مرحله انتقالی است که به صورت طبیعی در خیلی از کشورها اتفاق می‌افتد. اصل آن چیز خوبی است. هر چه جلوتر می‌رویم دولت‌ها به سمت نظارت و برنامه‌ریزی پیش می‌روند.
وی ادامه داد: فوتبال یعنی تماشاگر؛ وقتی ما تیم‌هایی داریم که هزینه آن‌ها از ملت گرفته می‌شود و طرفداری ندارند این کار اشتباه است. اصل خصوصی‌سازی صحیح و مورد تایید است، اما ما برای خصوصی‌سازی باید طرح جامع داشته باشیم به نحوی که همه فوتبال را شامل شود.
اولیایی افزود: حالا آمده‌ایم خصوصی‌سازی کردیم. صنعت کشور ما راه غلطی طی کرده است. اگر در اروپا می‌بینیم که حامیان مالی زیادی پیدا می‌شود به این دلیل است که بخش خصوصی واقعی در آنجا وجود دارد. در کشور ما همه صنایع بزرگ در بخش دولتی بودند.
وی در مورد ورود نکردن اتحادیه باشگاه‌ها به بحث خصوصی‌سازی، اظهار داشت: اتحادیه باشگاه‌ها از چه کسانی باید تشکیل شود؟ مدیران باشگاه؟ وقتی مدیران باشگاه‌ها تابع نظرات افراد بالا دستی و دولتی هستند چگونه به این موضوع ورود کنند؟
مدیرعامل اسبق باشگاه استقلال تصریح کرد: ما باید برای اداره فوتبال از عقلمان استفاده کنیم. جامعه پیشرفته کرده و به وسیله نهادهای مدنی ساختار خودش را سازمان‌دهی کرده است. لازمه این شیوه از اداره این است که تا نهادها و تشکلات مدنی ما در فوتبال شکل نگیرد، امکان انجام دیگر کارها سخت است. تا زمانی که مشارکت اهالی فوتبالی‌ها نباشد کارها پیش نمی‌رود و همیشه همین وضع هرج و مرج باقی می‌ماند.
وی تاکید کرد: ما باید اول نظام باشگاه‌داری فوتبال‌مان را تعریف کنیم، ثانیا بنگاه‌های اقتصادی آزاد برای حمایت از کپی رایت، تبلیغات و پخش تلویزیونی داشته باشیم. این موارد همگی از بخش خصوصی به وجود می‌آید. ما متاسفانه بخش فعال خصوصی برای حمایت واقعی نداریم.
اولیایی در پاسخ به این پرسش که آیا با واگذاری بخشی از سهام باشگاه‌ها به باشگاه پیشکسوتان موافق هستید یا خیر بیان داشت: فوتبال حرفهای به هوادارانش است. اگر هواداری نبود الان هم فوتبالی وجود نداشت. ما اعتقاد داریم، بخشی از بِرند باشگاه متعلق به شخصیت‌هایی است که این بِرند را درست کردند. ما نمی‌توانیم آن‌ها را نادیده بگیریم. از سوی دیگر نیز نمی‌توانیم سرنوشت باشگاه را به این افراد واگذار کنیم. قبل از واگذاری باید اهلیت جایگاه آن‌ها را مشخص کنیم. موافق هستم که ۲ باشگاه مردمی استقلال و پرسپولیس به بخش خصوصی واگذار شوند اما شرط این است که نظام باشگاه‌داری قانونی داشته باشیم و پکیج‌های حمایتی دولت در مجلس تصویب شود. هیچ سرمایه‌گذاری با شرایط کنونی برای خرید سرخآبیها پا پیش نمی‌گذارد.
اولیایی ادامه داد: شیوه مدیریت پیمان یکی از چهار شیوه است و معتقدیم که این شیوه کارساز است. آقای منتقمی گفت که ما به بعد از واگذاری کاری نداریم که این موضوع اصلا دغدغه ما است. بدترین شیوه این است که ما به بعد از واگذاری به آن کاری نداشته باشیم. شخص وزیر ورزش، دولت و مجلس حتما باید بعد از واگذاری نیز پاسخگو باشند. این یک موضوع اجتماعی بسیار مهم است. ما نمی‌توانیم با افکار ۶۰ میلیون طرفدار بازی کنیم.
وی ادامه داد: چه معجزه‌ای می‌خواهد رخ دهد که استقلال و پرسپولیس امسال به سودآوری برسد؟ کسی که می‌خواهد سهام بخرد به دنبال سود است. خصوصی سازی باید بسیار هوشیارانه انجام گیرد. در ابتدا باید حق کپی رایت، پول تبلیغات و حق پخش تلویزیونی را برای این ۲ تیم بگیریم و بعد از آن این تیم‌ها را واگذار کنیم.
واگذاری از شعار خارج کنیم
منتقمی نیز در ادامه تاکید کرد: ما اگر بخواهیم این موضوع را تفکیک کنیم بهتر نتیجه می‌گیریم. عموما صاحب‌نظران و کارشناسان، نظر، نگرش و تئوری خود را درباره خصوصی سازی اعلام می‌کنند. این قانونگذار است که می‌تواند از نظرات کارشناسان استفاده کند و به کمک آن‌ها قانون تصویب کند.
وی افزود: در حال حاضر به مرحله‌ای رسیدیم که ۲ باشگاه پایتخت با ضوابط و قوانین موجود در کشور در حال واگذاری هستند. وزارت ورزش که صاحب باشگاه‌ها هستند، می‌خواهند ۲ باشگاه را واگذار کند. این کار باید با قانون باشد و اگر غیر از این باشد، شعار محسوب می‌شود. قانونگذار سازمان خصوصی‌سازی و هیات واگذاری را موظف کرده تا این کار را انجام دهند.
مدیرعامل سابق پرسپولیس خاطرنشان کرد: چندین روش مانند روش‌های بورس، فرابورس، مزایده و مذاکره وجود دارد. در سال ۹۲ و ۹۳ قرار شد واگذاری انجام شود وحتی به مرحله انتهایی رسید و مزایده نیز برگزار شد. افرادی نیز انتخاب شدند که به عنوان برنده مزایده برگزیده شدند اما اهلیت و صلاحیت افراد تایید نشد و این موضوع راکد ماند. حالا وزارت ورزش می‌خواهد با روش فرابورس این کار را انجام دهد. فرابورس نیز تقسیم‌بندی کرده است. در ابتدا کشف قیمت و بعد درصدی را به یک‌جا و درصد دیگری را به جایی دیگر بدهند.
ما در حال حاضر به نحوه مدیریت باشگاه پس از واگذاری کار نداریم و بعد باید ببینیم که اگر این اتفاق افتاد حالا باید چگونه مدیریت شود. آیا در این نوع واگذاری، مدیریت به جامعه پاسخ می‌دهد یا خیر؟ سوالتان این بود که آیا شما با خصوصی‌سازی موافق هستید یا خیر که من دیدم همه موافق هستند اما نگرانی آن‌ها در نوع واگذاری است. آن‌ها برای عواقب بعد از واگذاری نگران هستند. از نظر من اگر عزم جدی باشد، اتفاق خوبی است. به نظر من نباید بترسیم و این کار را انجام دهیم. باید مراقبت و مواظب باشیم که این کار درست انجام شود. این اتفاق باید بیافتد و اگر وزارت ورزش این کار را انجام دهد، آن را به فال نیک گرفت.
منتقمی در بخش دیگری از سخنان خود با اشاره به تجربه برخی از پیشکسوتان ورزش در مدیریت اظهار داشت: در تعریف فدراسیون بین‌المللی فوتبال (فیفا)، فوتبال را تجارت و صنعت نامیده شد و جایی از این رشته به عنوان بازی یاد نکرده است. ای کاش باشگاه‌ها در حین واگذاری از افرادی که در بخش مدیریت باتجربه هستند را به عنوان مشاور در چارت خود استفاده می‌کرند. صفایی فراهانی نه فوتبالی بوده و نه درس فوتبال خوانده است، اما یک مدیر بود. مدیری بود که با علم روز و قوانین بین‌المللی آشنا بود و دید نوینی داشت. فراهانی با اینکه فوتبالی نبود اما مدیری بود که توانست آثار ماندگاری از خو به جا بگذارد. ما مدیرهای ورزشی و غیر ورزشی زیادی داشتیم که امتحان خود را پس دادند. ما مدیر درستی می‌خواهیم که به سود مردم کار کنند. با نگاه سنتی نمی‌توان مشکلات امروز را حل کنیم. باید با همین قوانین موجود از دیدگاه صاحب‌نظران استفاده شود تا در حین واگذاری باشگاه‌ها به بخش خصوصی، دچار مشکل نشوند.
درخشان: خصوصی‌سازی به سود پیشکسوتان است
دیگر پیشکسوت حاضر در این میزگرد خبری «حمید درخشان» بازیکن و سرمربی اسبق تیم فوتبال پرسپولیس در مورد خصوصی‌سازی سرخآبیها خاطرنشان کرد: من با اصل خصوصی‌سازی موافق هستم. باید به این موضوع واقع‌بینانه نگاه کنیم. باید ببینیم در اصل چه چیز استقلال و پرسپولیس را می‌خواهیم واگذار کنیم؟ باید در مورد همه چیز شفاف‌سازی شود. شهروندی که می‌خواهد سهام این ۲ تیم را بخرد باید چه چیزی بخرد؟ اسم این تیم‌ها، داشته‌ها، درآمد و ضرر و زیان باشگاه‌ها؟
وی افزود: زیرساخت‌های این ۲ تیم باید درست شود. اگر باشگاه به سود دهی برسد آن موقع است که می‌شود اسم آن را گذاشت باشگاه حرفهای؛ راهکار من این است که در ابتدا دولت بیاید و تعداد تیم‌های لیگ برتری را کم کند و تیم‌های صنعتی را کنار بگذارد. تعداد تیم‌ها که شد ۱۲ تیم، ۵۰ میلیارد وام به باشگاه‌ها بدهد که بروند زیرساخت‌های خودشان را درست کنند و به درآمدزایی برسند و بعد از ۱۰ سال پول را به دولت برگردانند.
سرمربی سابق تیم فوتبال پرسپولیس در ادامه اظهار داشت: پیشکسوتانی که وضعشان خوب نیست زیاد هستند. ما نمی‌گوییم که دولت برای آن‌ها کاری کند، ما حرفمان این است که باشگاه خود پیشکسوتان بیاید اقدامی کند. اگر باشگاه‌ها تشکیلات درستی داشته باشند می‌توانند این کار را انجام دهند. ما به دنبال ترحم نیستیم. البته الان باشگاه‌ها حق دارند که نتوانند به پیشکسوتان برسند زیرا در حال حاضر کمر باشگاه‌ها دارد زیر بار هزینه‌ها می‌شکند. فعلا باشگاه خودش را نمی‌تواند اداره کند، حالا ما بیاییم انتظار داشته باشیم که به پیشکسوتان کمک کند؟
وی ادامه داد: وقتی که باشگاه زیرساخت‌های مناسب پیدا کند و صندوقش پر از پول باشد، می‌آید افرادی که روزی برای باشگاه زحمت کشیدند را دور خود جمع می‌کند و به آن‌ها کمک می‌کند. آن موقع آدم دلش می‌آید که بیاید در آن باشگاه سرمایه‌گذاری کند که من پرسپولیسی بودم و حالا وسعم می‌رسد که مثلا ۱۰ درصد از سهام باشگاه را خریداری کنم اما وقتی این موضوع وجود ندارد شرایط خصوصی‌سازی سخت می‌شود. من مخالف خصوصی‌سازی نیستم چرا که اگر باشگاه سودآوری داشت، اولین نفری بودم که می‌آمدم و سهام پرسپولیس را می‌خریدم.