هومان خاکپور روز سه‌شنبه به مناسبت روز جهانی مقابله با بیابان‌زایی در نشست همیاران محیط‌زیست و نمایندگان سازمان‌های مردم‌نهاد با مدیرکل و معاونان ادراه کل منابع طبیعی و آبخیزداری، با بیان اینکه نشانه‌های بیابانی‌شدن در خیلی از مناطق کشور آشکار شده است، اظهار داشت:شاید در یکی دو دهه گذشته در استان یا در زاگرس که یک منطقه راهبردی برای کشور است و ۴۰ تا ۴۵ درصد آبهای شیرین کشور را تامین می‌کند، صحبت از بیابانی شدن، یک پدیده دور از ذهن بود اما اکنون باید اعلام کرد که همه مناطق زاگرس درگیر پدیده بیابانی‌شدن هستند و این نگرانی در یکی از مهمترین مناطق تولید آب کشور وجود دارد.
وی با بیان اینکه بیشتر دشت‌های کشور و ۱۱ دشت استان با بحران و ممنوعیت آبی مواجه هستند، افزود: این مساله حکایت از آغاز بیابان‌زایی دارد، شاید کشور ما یکی از کشورهایی باشد که باید مناسبت این روز را به دلیل مدیریت و بهره‌برداری از منابع و وضعیتی که اکنون داریم، جدی‌تر بگیرد.
وی بیان کرد:حدود ۵۰ سال گذشته نزدیک به ۳۴ هزار حلقه چاه در کشور وجود داشت ، اما این تعداد در کمتر از نیم قرن به ۶۰۰ هزار حلقه افزایش یافت و این به عنوان یک فاجعه کشور را به سمت بیابانی‌شدن پیش می‌برد.
رییس اداره آموزش و ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری تصریح کرد: طبق آمار ارائه شده توسط دستگاه‌های متولی حدود ۷۰ درصد از ذخایر آب زیرزمینی در کشور برداشت شده و خشکسالی‌های یک دهه اخیر این موضوع را تشدید کرده است، برداشت چندین برابری آب نسبت به تغذیه آبخوان‌ها نیز عاملی برای بیابان‌زایی در یک منطقه است.
خاکپور، به پدیده فرونشست زمین و نقش آن در بیابان‌زایی اشاره و خاطر نشان کرد: حدود ۵۰ تا ۷۰ هزار سال زمان برای برگشت فرونشست زمین نیاز است به عبارتی می‌توان گفت که فرونشست زمین پدیده‌ای غیرقابل برگشت است.
وی ،با اشاره به اینکه نشانه‌های تبدیل دشت‌های استان به کانون‌های گرد و غبار مشاهده می‌شود، یادآور شد: در گذشته و قبل از توسعه‌یافتگی بی‌قاعده، از طریق حفر چاه و کشاورزی، بهره‌برداری از منابع آب با قنات و چشمه انجام می‌شد به گونه‌ای که در ۵۰ سال گذشته۲۰ میلیارد مترمکعب آب از ۶۵ هزار قنات برداشت می‌شد ،براساس دانش امروز این میزان نسبت به آب قابل استحصال در کشور حدود ۲۰ درصد است و این همان استاندارد جهانی است.
رییس اداره آموزش و ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری گفت: متاسفانه اکنون با فناوری‌های جدید حدود ۷۰ تا ۸۰ درصد آبهای قابل استحصال استفاده می‌شود و این گواهی بر بیابانی‌شدن است.
خاکپور ، با بیان اینکه اصطلاح بیابان‌زدایی غلط است، ادامه داد: بیابان یک اکوسیستم است و قرار نیست که بیابان را به مرتع یا جنگل تبدیل کرد، ما باید از بیابانی شدن سایر اکوسیستم‌ها جلوگیری کنیم و شرایط را به سمتی ببریم که همان شرایط طبیعی حاکم باشد.
وی، با بیان اینکه بهره‌برداری غیراصولی از مراتع، جنگل‌ها و تالاب‌ها سبب می‌شود این سه اکوسیستم به بیابان تبدیل شوند، خاطر نشان کرد: بیابان یک اکوسیستم پایدار است و البته با استفاده نادرست آن را هم می‌تواند ناپایدار کند.
رییس اداره آموزش و ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری رعایت نکردن حقابه تالاب‌ها را یک مشکل برشمرد و تاکید کرد: مدیریت درست و بهره‌برداری متناسب با ظرفیت تولیدمی‌تواند از بیابانی‌شدن این اکوسیستم‌ها جلوگیری کند.
خاکپور، در ادامه با بیان اینکه سازمان‌های مردم نهاد بازوی دولت نیستند، تصریح کرد: اگر سمن‌ها بازوی دولت باشند، آنگاه مستقل نیستند و سمن‌ها باید علاوه بر کمک به دستگاه‌های متولی در حوزه مورد فعالیت، ناظر باشند یعنی هر کجا دستگاهی کوتاهی کرد به آنها یادآوری کنند.
وی، موفقیت استان در بحث آتش‌سوزی‌ها را به مردم استان نسبت داد و بیان کرد: در هفته گذشته چند آتش‌سوزی در استان وجود داشت، اما قبل از آنکه نیروهای منابع طبیعی برسند، مردم آتش را خاموش کردند و این جای افتخار دارد و در منطقه خائیز، حداقل در مراحل اولیه مردم همکاری نداشتند.
رییس اداره آموزش و ترویج منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه اولویت اول مدیریت بحران استان در تابستان باید بحث آتش‌سوزی باشد، تاکید کرد: همیاران طبیعت و سمن‌ها انتظار مزد ندارند ولی باید حداقل امکانات در اختیار آنها قرار گیرد.
سمن‌ها یاور توانمند منابع طبیعی و محیط زیست هستند
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری نیز سمن‌ها را همیار توانمند منابع طبیعی و محیط زیست دانست و بیان کرد: ۸۶ درصد مساحت استان عرصه‌های منابع طبیعی هستند، که ۱۰ درصد از این میزان تحت حفاظت محیط زیست است و بدون شک حفاظت از این مساحت به تنهایی برای منابع طبیعی میسر نیست.
علی محمدی‌مقدم با بیان اینکه ورود مردم در بحث منابع طبیعی باعث پویا و سالم شدن طبیعت می‌شود، تصریح کرد: نقش مشارکت مردمی از دولتی پر رنگ‌تر است و وقتی آتش‌سوزی رخ دهد، مردم که جامع هدف سمن‌ها هستند قبل از منابع طبیعی ورود می‌کنند و این ستودنی است.
وی، آتش‌سوزی، سودجویی، تولید چوب و زغال و قطع درختان را از عوامل تهدیدکننده جنگل‌ها برشمرد و خاطر نشان کرد: تشکل‌های مردم‌نهاد و سمن‌ها باید مطالبه‌گر باشند، امکانات منابع طبیعی محدود است، اما تامین تجهیزات و امکانات وظیفه مدیریت بحران استان است.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری تاکید کرد: مدیریت بحران باید بخش زیادی از اعتبارات را صرف پیشگیری کند که متاسفانه در سه سال گذشته چه در بحث سیل و چه در بحث آتش‌سوزی به منابع طبیعی هیچ کمکی نشده است.
دهیاری‌های نقاط بحرانی استان تجهیز شوند
محمدی‌مقدم با بیان اینکه در بحث سیل سال ۹۸ حدود چهار هزار و ۲۷۰ میلیارد ریال پول به استان آمد، ولی هنوز جذب نشده است، ادامه داد: اگر به منابع طبیعی برای تامین تجهیزات کمک نمی‌شود حداقل دهیاران ۶۰ نقطه بحرانی استان تجهیز و امکانات در اختیارشان قرار داده شود.
وی افزود: آتش‌سوزی منطقه خائیز یک فرصت برای توجه و حساسیت بیشتر به موضوع آتش‌سوزی بود و توجه مسئولانی را نسبت به زاگرس دقیق‌تر کرد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری با بیان اینکه ۴۰ درصد جنگل‌های کشور در زاگرس است، تصریح کرد: جنگل‌های زاگرس در حال خشک‌شدن هستند و کسی به فکر آنها نیست، در بحث پروژه‌های اقتصاد مقاومتی ۳۰ پروژه پیشنهاد شد و منابع طبیعی نیز پنج پروژه که یکی از آنها مربوط به اطفاء آتش‌سوزی بود، پیشنهاد شد.
مدیرکل منابع طبیعی و آبخیزداری چهارمحال و بختیاری بیان کرد: الگوی کشت باید تغییر کند، البته سیاست‌های وزارت جهادکشاورزی در این خصوص نیز به سمت اصلاح است.
محمدی‌مقدم، با بیان اینکه ۹۰ درصد آتش‌سوزی‌ها ناشی از عوامل انسانی است، تصریح کرد: برای افزایش آگاهی‌بخشی در ۶۵ نقطه بحرانی استان کارگاه‌های آموزشی با دهیاران گردشگران، چوپانان و... برگزار می‌شود.
به گزارش ایرنا، در این نشست نمایندگان برخی از سازمان‌های مردم‌نهاد از کمبود امکانات برای مهار آتش‌سوزی گلایه کردند و خوستار تامین امکانات در چنین شرایطی شدند.