قدر و منزلت استاد نجیب مایل هروی ادیب فاضل و نسخه شناس و پژوهشگر ارجمند عرفان اسلامی و ادبیات فارسی، زاده کهن شهر تاریخی هرات افغانستان و باشنده و ساکن مشهدالرضای ایران در نیم قرن اخیر که آثار ارزشمند قلمی اش موجب افتخار فارسی زبانان است، بر اهل فضیلت و فرهنگ افغانستان و ایران و تمامی فارسی دانان و فارسی شناسان جهان، شناخته است.
تنها یک نگاه کوتاه به برخی آثار او همچون: برگ بی‌برگی: یادنامه استاد رضا مایل هروی (پدر فاضل استاد)، این برگ‌های پیر: مجموعه بیست اثر چاپ ناشده فارسی از قلمرو تصوف، پیر بیابانکی: پژوهشی در نقد آرا و آثار سمنانی، نقد و تصحیح شرح فصوص الحکم شیخ اکبر محیی الدین ابن عربی از کمال خوارزمی، در شبستان عرفان: مجموعه رسائل فارسی از پیران ایران، شرح مثنوی مولوی موسوم به مخزن الاسرار ولی محمد اکبرآبادی، خاصیت آینگی: نقد حال و گزیده آثار فارسی عین القضات همدانی و تصحیح معارف سلطان ولد و صدها مقاله ایشان دربارهٔ شاعران و ادیبان ایرانی و نسخه‌شناسی آثار آنها نشان دهنده جایگاه بلند ایشان در میان اهل قلم و فرهنگ از اساتید معاصر ما است.
متأسفانه باید گفت درخواست بیش از یک دهه قبل حضرت استادی برای دریافت شهروندی ایران، به دلیل عدم موافقت نهادهای ذیربط اجابت نشده و اسباب دلخوری و ناراحتی استاد و خانواده محترمشان را فراهم کرده است. اما سرانجام دو سال پیش با پی گیری های بعمل آمده و تأکید دولت جمهوری اسلامی ایران، اقامت ویژه ده ساله ایران برای استاد صادر شد.
این کمترین که خود از جمله ریزه خواران فضل و ادب استاد مایل هروی بوده ام و کتاب «خاصیت آینگی» و برخی دیگر از آثار ارجمندش، از جمله کتاب های دوست داشتنی و چشم و چراغ کتابخانه ام بوده و هست، چند ماه قبل در پی اطلاع از نارضایتی خانواده استاد از کاربردی نبودن این اقامت برای دریافت روادید سفر به برخی کشورهای اروپایی، با برادرم شهاب مایل هروی فرزند استاد، صحبت و با اشاره به اینکه گفته می شود استاد مایل هروی از دریافت شهروندی ایران منصرف شده اند، برای گردش مجدد درخواست تابعیت و صدور آن اعلام آمادگی کردم که با استقبال ایشان مواجه شد. شهاب البته درخواست داشت در موضوع انتقال مالکیت آپارتمانی که بنا به مصوبه دو سال قبل هیأت وزیران ایران، مقرر شده در اختیار استاد قرار گیرد، نیز تسریع شود که قول دادم پی گیری کنم.
پس از این تماس، ضمن پی گیری موضوع رفع مشکل قانونی انتقال مالکیت آپارتمان اختصاص یافته به استاد با نهاد ذیربط، از همکاران خود در اداره و کمیسیون تابعیت وزارت امور خارجه خواستم با قید فوریت، پرونده تابعیت استاد نجیب مایل هروی را بار دیگر به گردش اندازند و آنها نیز چنین کردند.
اینک که برای شهاب عزیز حادثه تلخی روی داده که نتیجه تراکم غم ها و غصه ها است، امیدوارم دوستان و همکاران عزیز و تلاشگر و دلسوزم در نهادهای مختلف دولت جمهوری اسلامی ایران با تسریع در حل مشکل قانونی انتقال مالکیت آپارتمان موصوف و همچنین پاسخ به استعلام وزارت امور خارجه در خصوص اعطای تابعیت به حضرت استادی نجیب مایل هروی حفظه المولی، به این صفحه از غم یک استاد ارجمند کوشنده زبان و ادبیات فارسی و خانواده عزیزش خاتمه داده و همه دوستداران شیرین زبان درُّ فارسی و دو ملت همزاد و همراه ایران و افغانستان را شاد کنند. چنین باد.
معاون کنسولی، مجلس و ایرانیان وزیر امور خارجه