«کاظم غریب‌آبادی» روز پنجشنبه با ایراد سخنانی در نشست فصلی شورای حکام آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که با موضوع موافقتنامه پادمان ان‌پی‌تی(NTP) ایران برگزار شد، افزود: سطح گسترده همکاری‌های کنونی میان جمهوری اسلامی ایران و آژانس به آسانی حاصل نشده است که بخواهد بواسطه منافع سیاسی برخی کشورها کاهش یابد.
وی ادامه داد: مایلم به برخی از مهمترین جنبه‌های برجسته این همکاری، به شرح زیر اشاره کنم:
۱_ ایران، پروتکل الحاقی را در نتیجه برجام، به طور موقت و داوطلبانه اجراء می‌کند.
۲_ ایران، به تنهایی با ۴۳۲ بازرسی در سال ۲۰۱۹، پذیرای بیش از ۲۰ درصد از کل بازرسی‌های آژانس در سطح جهانی بوده است.
۳_ ایران در سال ۲۰۱۹، ۳۳ دسترسی تکمیلی را برای آژانس فراهم کرد که ۷۳ درصد از کل دسترسی‌های تکمیلی آژانس در بین دولت‌های دارای موافقتنامه جامع پادمان و پروتکل الحاقی و بدون جمع‌بندی گسترده‌تر (۶۲ کشور) است.
۴_ سهم بازرسی‌های ایران در بازه سال‌های ۲۰۱۰ تا ۲۰۱۹، از ۴ به ۲۰ درصد در سطح جهانی افزایش یافت و تقریباً ۷ بازرس به طور پیوسته و روزانه، در طول سال در ایران حضور دارند.
۵_ با وجود مشکلاتی که آژانس در چند دولت عضو برای اجرای پادمان در شرایط کرونا با آن روبرو بوده است، همانطور که توسط مدیرکل گزارش شد، فعالیت‌های راستی‌آزمایی در ایران حتی با پشتیبانی پروازهای چارتر بدون توقف ادامه داشت، که آژانس از آن به عنوان یک همکاری استثنائی یاد کرد.
۶_ در حالی که ایران اجرای برخی تعهداتش تحت برجام را متوقف کرده، فعالیت‌های راستی آزمائی آژانس تحت تأثیر این تدابیر جبرانی قرار نگرفته است.
حق ایران برای درخواست دلایل و اسناد متقن از آژانس
غریب‌آبادی سپس بر سیاست بنیادین ایران برای تداوم تعامل و همکاری با آژانس در راستای تعهدات خود ذیل موافقت‌نامه‌های پادمان تاکید کرد و افزود: با توجه به این امر، جمهوری اسلامی ایران به حق آژانس برای طرح پرسش‌های مشروع، درخواست شفاف‌سازی، یا درخواست دسترسی، بر اساس مأموریت خود و مطابق رویه‌های مصوب، اذعان می‌کند؛ ضمن اینکه همچنین بر حقوق خود به عنوان یک دولت عضو جهت درخواست ارائه دلایل متقن و اسناد و استدلال‌های پشتیبان از سوی آژانس در این زمینه تاکید دارد.
سفیر کشورمان خاطرنشان کرد، ایران همچنین معتقد است تعهدات کشورهای عضو، نامحدود نبوده و در چارچوب اسناد مربوطه تعریف شده‌اند. حقوق آژانس و تعهدهای کشورهای عضو، دوطرف یک سکه‌اند که تقویت‌کننده یکدیگر هستند. «تضعیف حقوق آژانس» و «تضعیف حقوق یک کشور عضو» نباید به عنوان یک گزینه مطرح شود.
وی در مورد دو درخواست آژانس برای دسترسی در ایران نیز گفت: اجازه دهید تحولات را از مارس(اسفند-فروردین) ۲۰۲۰ به طور خلاصه بیان کنم. ایران در طول دو ماه گذشته، تعامل سازنده خود با آژانس را با هدف حصول به یک درک مشترک روی جوانب مختلف درخواست‌ها ادامه داد تا مسیر برای یافتن یک راه‌حل هموار شود.
غریب‌آبادی افزود: در همین راستا، دو دور بحث و گفت‌وگو در ۲۹ آوریل و ۱۶ می ۲۰۲۰ (اردیبهشت و خرداد) در تهران بین مقام‌های ذیربط جمهوری اسلامی ایران و هیات آژانس بین‌المللی انرژی اتمی به سرپرستی معاون مدیرکل در امور پادمان برگزار شد که طی آن، طرفین وارد بحث‌های محتوایی در مورد چگونگی رسیدگی به موضوع‌ها به شیوه‌ای حرفه‌ای و سودمند شدند.
اطلاعات آژانس بی‌اعتبار بوده و قابل راست‌آزمایی نیست
وی با بیان اینکه ایران در این نشست‌ها به صراحت دو ابهام و نگرانی اصلی خود را مطرح کرد که کاملاً قانونی و مشروع هستند و مطابق با مفاد موافقتنامه پادمان و پروتکل الحاقی‌اند، اضافه کرد: اول اینکه، درخواست‌های آژانس مبتنی بر اطلاعات غیرمعتبر و بی‌ارتباط با پادمان است که چنین اطلاعاتی نه در دسترس عموم بوده (اطلاعات منابع باز) و نه معتبر و قابل راستی‌آزمایی هستند.
نماینده ایران در آژانس تصریح کرد، نیازی به گفتن نیست که هر اطلاعاتی که ادعا می‌شود از طریق به اصطلاح عملیات مخفی یا فعالیت‌های اطلاعاتی بدست می‌آید و هرگونه استفاده بعدی از آنها به عنوان مبنایی برای درخواست‌ها، مطابق با اساسنامه آژانس نبوده و در نتیجه، نباید هیچ جایگاهی در فرآیند فعالیت‌های راستی‌آزمایی داشته و به طور طبیعی هیچ تعهدی نیز برای ایران ایجاد نمی‌کنند.
وی ادامه داد: در مورد اطلاعات منضم به نامه ۲۱ می(اول خرداد) ۲۰۲۰ آژانس که در گزارش به آن اشاره شده نیز تأکید می‌شود که تصاویر ماهواره‌ای ارائه شده، حاوی اطلاعات منطقی و متقنی که بتواند بعنوان مبنایی برای اثبات مشروعیت درخواست‌های آژانس قرار گیرد، نیست.
غریب‌آبادی با بیان اینکه آژانس فاقد استدلال‌های منطقی کافی است، در این باره توضیح داد، به عنوان نمونه، گزارش آن سرشار از عباراتی مانند «احتمال وجود»، «استفاده یا ذخیره احتمالی» و «انجام احتمالی فعالیت‌های مرتبط هسته‌ای» است.
وی در ادامه تصریح کرد، ایران همچنین نگرانی‌های جدی خود در مورد تلاش‌ها برای باز کردن یک فرآیند بی‌پایان راستی‌آزمائی و رسیدگی به ادعاهای ساختگی مداوم را ابراز کرده است.
سفیر کشورمان خاطرنشان کرد، همه موضوع‌های باقیمانده گذشته در مورد برنامه هسته‌ای ایران، توسط قطعنامه ۷۲/۲۰۱۵ شورای حکام در ۱۵ دسامبر(۲۵ آذر) ۲۰۱۵ مورد بررسی قرار گرفته و بسته شده‌اند. در همین زمینه، مایلم نگرانی‌ها و مخالفت شدید ایران را در مورد برخی نیت‌ها برای تغییر مسیر و بازگشایی دوباره ادعاهای گذشته که بسته شده‌اند، به بهانه‌های مختلف، اعلام کنم.
پیشنهاد برگزاری جلسه با معاون پادمان آژانس در وین یا تهران
وی افزود: با توجه به ابهامات و نگرانی‌های قانونی یادشده که هنوز نیاز به شفاف‌سازی بیشتری دارند، ایران معاون پادمان آژانس را برای انجام مباحث بیشتر به تهران و یا برگزاری یک جلسه در وین با هیات ایرانی در مناسب‌ترین زمان برای آژانس دعوت کرده است. در همین زمینه با توجه با همکاری گسترده میان ایران و آژانس و تعداد قابل توجه فعالیت‌های راستی‌آزمایی در حال اجرا در ایران، موضع ایران درخصوص چنین موضوع غیرفوری نباید به عنوان «انکار یا رد» خوانده شود.
غریب‌آبادی یادآور شد، در حالی که ایران آمادگی خود را برای ادامه رایزنی‌ها با آژانس با هدف رسیدگی به اختلاف‌های موضوعی و حل‌وفصل هرچه سریعتر مسائل جاری اعلام کرده است، انتشار گزارش کنونی توسط مدیرکل با تأسف و ناامیدی عمیق نگریسته می‌شود؛ در حالی که گزارش آژانس از اجرای پادمان در سال ۲۰۱۹ در جهان مشکلات مختلفی را در زمینه اجرای پادمان در چندین دولت عضو برشمرده، این یک تناقض آشکار است که آژانس به گونه‌ای رفتار می‌کند که گویی مساله دیگری به جز ارائه گزارش در مورد ایران وجود ندارد. ما این رفتار را نه بی‌طرفانه و نه حرفه‌ای، بلکه یک استاندارد دوگانه تلقی می‌کنیم.
وی افزود: اگر به تحولات بعد از ماه مارس(اسفند-فروردین) پیرامون این دو موضوع نگاه شود، واضح است که پیشرفت خوبی حاصل شده و این ناعادلانه و غیرواقعی است که بگوییم ما هنوز در همان وضعیت گذشته قرار داریم. نیازی به گفتن نیست که ایران آمادگی خود را برای «رسیدگی به درخواست‌های آژانس، همانگونه که در گذشته نیز انجام شده»، حتی پیش از این نشست شورای حکام، در صورتی که دو نگرانی اصلی آن رفع شود، اعلام کرده بود.
نماینده ایران در آژانس تصریح کرد، با این حال نادیده گرفتن نگرانی‌های مشروع مطرح شده ایران، عدم ارائه دلایل متقن و منطقی برای توجیه‌پذیری چنین درخواست‌هایی از سوی آژانس و درخواست سیستماتیک و مکانیک (رویه‌ای) دسترسی توسط آژانس، نباید اتفاق می‌افتاد.
غریب‌آبادی گفت: همانطور که هیات‌ها ممکن است به یاد بیاورند، در جلسه‌های توجیهی فنی آژانس اظهار شد که این ادعاها به بیش از ۱۷ سال پیش بر می‌گردد، اثبات نشده‌اند، از هیچ فوریتی برخوردار نبوده و هیچ خطر اشاعه‌ای نیز ندارند. همچنین، توسط مقام‌های آژانس گفته شد که یکی از دو مکان مزرعه و دیگری یک بیابان است.
دلایل ایران برای مخالفت با دسترسی به دو مکان اعلام شده
وی با طرح این پرسش که چرا ایران به طور اتوماتیک دسترسی به این دو مکان را ارائه نمی‌کند تا سیاسی بودن آنها را اثبات کند، افزود: پاسخ، واضح است؛ به عنوان یک موضوع حاکمیتی، هیچ کشوری قلمرو خود را فقط براساس ادعاهای مستمر مطرح شده از سوی دشمن خود، به روی بازرسی‌ها باز نمی‌کند؛ حتی اگر بدیهی باشد که نتیجه، نادرست بودن این ادعاها را ثابت می‌کند.
وی سپس افزود: مایلم از کشورهای عضو بخواهم خود را جای ما قرار داده و ببینند آیا خودشان حاضرند فقط براساس ادعاهای بی‌پایه و اساسی که هر از چندگاه از سوی دشمنانشان مطرح می‌شود، با آژانس وارد تعامل شوند؟!
نماینده ایران در آژانس با بیان اینکه گزارش مدیرکل، همچنین به آزمایش‌های تولید فلز اورانیوم در آزمایشگاه جابربن حیان اشاره می‌کند، افزود: مایلم به اطلاع برسانم که آژانس به همه فعالیت‌های راستی‌آزمایی مرتبط گذشته، از جمله گزارش پیشین خود با عنوان «GOV / ۲۰۱۵/۶۸» در مورد ارزیابی دوباره عدم تطبیق‌های احتمالی در این خصوص، کاملاً بی‌توجه بوده است.
غریب‌آبادی ادامه داد: این گزارش تأیید می‌کند که «آژانس در سال ۲۰۱۴ این اطلاعات را دوباره بررسی و ارزیابی کرد که میزان اورانیوم طبیعی درگیر، مرتبط با عدم قطعیت‌های مربوط به حسابرسی مواد هسته‌ای و اندازه‌گیری‌های مرتبط است.» باید اضافه شود که مواد مرتبط با این پروژه، از زمان نخستین روز راستی‌آزمایی در سال ۲۰۰۳، تحت مهر و موم آژانس قرار دارد.
وی در بخش پایانی سخنان خود تصریح کرد، اجازه دهید یک بار دیگر تأکید کنم که سطح کنونی همکاری‌های ایران و آژانس مثال‌زدنی است که برخی از جوانب آن را در این بیانیه توضیح داده‌ام.
نماینده ایران در آژانس تاکید کرد، این بر عهده همه ماست تا حافظ چنین منبع غرور و افتخاری برای همه، از جمله آژانس و کشورهای عضو باشیم.
غریب‌آبادی یادآوردشد: ما باید در برابر کسانی که می‌خواهند این دستاورد مهم را به دلیل امتیازهای سیاسی کوتاه‌بینانه خود نابود کنند، متحد بایستیم. این مسئولیت نمی‌تواند تنها توسط ایران برعهده گرفته شود و اگر این امر خدشه‌دار شود، همه ما باید تأثیرات منفی آن را تحمل کنیم.
وی افزود: صرف اینکه گفته شود مسائل مربوط به پادمان از برجام جداست، کاملاً اشتباه است؛ فراموش نکنیم که حجم وسیعی از بازرسی‌ها و دسترسی‌های تکمیلی در ایران، در نتیجه اجرای موقت و داوطلبانه پروتکل الحاقی ذیل برجام انجام می‌شود و حتی این دو درخواست دسترسی آژانس نیز به لطف اجرای پروتکل الحاقی صورت گرفته است!
کاهش همکاری ایران، پیامد سیاسی‌کاری شورای حکام
وی با بیان اینکه بسیاری از جمله دبیرخانه می‌گوید که احترام به مأموریت آژانس و رژیم پادمان و راستی‌آزمایی نباید به خطر بیفتد، تصریح کرد، جمهوری اسلامی ایران نیز کاملاً با این اصل موافق بوده و معتقد است که دبیرخانه به عنوان متولی اصلی، باید خود را در خط مقدم این پویش(کمپین) از طریق رعایت دقیق مفاد اساسنامه آژانس و موافقتنامه پادمان قرار دهد. «احترام و اعتماد» در طول زمان ایجاد می‌شود اما می‌تواند در عرض چند ثانیه درهم شکسته و از بین برود.
غریب‌آبادی افزود: جمهوری اسلامی ایران مایل است بار دیگر اعتقاد خود را مبنی بر اینکه اجرای فعالیت‌های راستی‌آزمایی نیازمند همکاری با حسن نیت دو طرف است، تکرار کند؛ با توجه به این موضوع، ایران قویا از دبیرخانه و اعضای آژانس می‌خواهد در برخورد با این موضوع، تدبیر و هوشیاری نشان دهند و از ورود به فرآیندها و رهیافت‌های عجولانه پرهیز کنند.
وی تصریح کرد، هرگونه رویکرد سیاسی یا تصمیم از طریق سوءاستفاده از شورای حکام، به طور حتم سطح کنونی همکاری ایران و آژانس را تضعیف خواهد کرد و مسئولیت و عواقب آن نیز برعهده حامیان آن خواهد بود.
سفیر کشورمان در این چارچوب، از آژانس خواست تا مأموریت خود را بطور حرفه‌ای، مستقل و بی‌طرفانه اجراء کند.
وی تصریح کرد، هرگونه فشار یا دخالت در فعالیت‌های آژانس، بویژه فرایند راستی‌آزمایی با هدف پیگیری دستور کار سیاسی، کارآمدی و اعتبار آژانس را به مخاطره می‌اندازد، کاملا غیرسازنده بوده، و باید تقبیح شده و رد شود.
2023