مجری طرح تازه آمریکا علیه ایران در آژانس بین المللی انرژی اتمی این بار تروئیکای اروپا بودند که در قطعنامه‌ای سیاسی و غیرسازنده بی‌آنکه واقعیت نقض تعهد از سوی خود و آمریکا را در نظر بگیرند خواستار پایبندی جمهوری اسلامی به تعهداتش در چارچوب پروتکل الحاقی و ان‌پی‌تی شدند. در پاسخ به این قطعنامه سیاسی ایران از آژانس بین المللی انرژی اتمی خواست به حدود اختیارات خود پایبند باشد؛ قدردان همکاری‌های ایران و آژانس باشد؛ ماموریت خود را به صورت حرفه‌ای، مستقلانه و بی‌طرفانه اجرا کند؛ با گزارشات و مواضع عجولانه خود محملی را برای سوء استفاده کنندگان و کسانی که دستورکار سیاسی دارند، فراهم نکند؛ به شیوه‌ای عمل کند که متهم به فروپاشی آخرین سنگر چندجانبه گرایی در وین و نابودی برجام نشود.»
راهی که آژانس برای رسیدن به قطعنامه طی کرد
تازه‌ترین گزارش آژانس بین المللی انرژی اتمی درباره فعالیت‌های هسته ای ایران ۱۶ خردادماه منتشر و از همان زمان گمانه زنی‌ها درباره طرح جدید آمریکا برای مقابله با ایران آغاز شد. در این گزارش آژانس مدعی شده بود ایران اجازه بازرسی از دو مکان خاص را که به زعم این نهاد مشکوک به انجام فعالیت هسته ای است، نمی‌دهد. گزارش آژانس اگرچه با واکنش و تکذیب مسوولان ایران همراه بود، اما با هیاهوی ایجاد شده از سوی آمریکا بر نشست شورای حکام آژانس بین المللی انرژی اتمی سایه افکند. «رافائل گروسی» مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز دوشنبه ۲۶ خرداد ماه در حاشیه نخسین روز نشست مجازی شورای حکام مدعی شد: ایران چهار ماه امکان دسترسی ما به دو مکان را سلب کرده و تقریبا یک سال است که در مذاکرات جدی برای پاسخ به سوال‌های ما در مورد مواد هسته‌ای اعلام نشده احتمالی و فعالیت‌های مرتبط با هسته‌ای شرکت نکرده است.»
طی چهار روز بررسی پرونده هسته ای ایران، گزارش‌ها به ویژه توییت‌های مقامات آمریکایی از بیانیه ای علیه ایران حکایت داشت که پیش نویس آن را سه کشور آلمان، انگلیس و فرانسه تهیه کرده و درصدد تصویب آن در شورای حکام هستند. اتفاقی که سرانجام روز جمعه ۳۰ خرداد در نشست پایانی افتاد و ۲۵ کشور تحت القائات آمریکا و تلاش تروئیکای اروپا در راستای این القائات، این بیانیه را تصویب و نخستین قطعنامه خود از سال ۲۰۱۲ را علیه جمهوری اسلامی صادر کردند. در این قطعنامه سه کشور اروپایی انگلیس، آلمان و فرانسه با حمایت آمریکا از ایران خواسته‌اند به ممانعت از دسترسی بازرسان آژانس به ۲ سایت هسته‌ای کشور پایان دهد و با آنها به طور کامل همکاری کند.
بر اساس گزارش‌ها از ۳۵ کشور عضو شورای حکام، ۲۵ کشور یعنی استرالیا، بلژیک، برزیل، کانادا، اکوادور، مصر، استونی، فرانسه، آلمان، غنا، یونان، مجارستان، ایتالیا، ژاپن، کویت، مراکش، نیجریه، نروژ، پاناما، عربستان سعودی، سوئد، انگلیس، آمریکا، اروگوئه و آرژانتین به این قطعنامه رای مثبت، روسیه و چین رای منفی و کشورهای آذربایجان، هند، مغولستان، نیجر، پاکستان، آفریقای جنوبی و تایلند به این قطعنامه رای ممتنع دادند. پاراگوئه هم در رای گیری غایب بوده است. پس از صدور این قطعنامه گروسی مدیرکل آژانس با اشاره به اینکه تداوم همکاری‌ها تنها راه پیش‌رو در پرونده اتمی ایران است، افزود: راه دیگری جز دسترسی (به مراکز در ایران) و کار با ایران وجود ندارد.
واکنش‌ها به قطعنامه غیرسازنده آژانس
«کاظم غریب آبادی» سفیر و نماینده دائم کشورمان در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین، در واکنش به بیانیه آژانس ضمن تاکید بر این موضوع که قطعنامه آژانس الزام آور نیست، گفت: جمهوری اسلامی ایران، بالاترین سطح از همکاری و پذیرش بازرسی‌های آژانس در میان کشورهای عضو را دارد. در حالی که سالانه بیش از ۳۳ دسترسی تکمیلی از ایران انجام می شود، بزرگ نمایی دو درخواست دسترسی آژانس، در حالی که ایران ابهامات و نگرانی های اصولی در این خصوص دارد و گفت و گوها نیز در این زمینه در جریان است، و همچنین تلاش‌ها در جهت ایجاد یک بحران غیرضروری بر سر راه این همکاری ها، اقدامی کاملاً غیر سازنده و سیاسی است.»
دفتر نمایندگی چین در سازمان‌های بین‌المللی مستقر در وین با صدور بیانیه‌ای، از تصویب قطعنامه علیه ایران عمیقا ابراز تاسف کرد و هشدار داد که این اقدام اجرای برجام را به خطر می‌اندازد. «وانگ گان» سفیر و نماینده دائم چین هم در سخنانی، آمریکا را عامل تشدید تنش‌ها بر سر پرونده هسته‌ای ایران توصیف کرد که به صورت یکجانبه از این توافق خارج و تحریم‌ها علیه ایران را بازگرداند.»
«میخاییل اولیانوف» نماینده دائم روسیه در آژانس بین المللی انرژی اتمی هم اعلام کرد قطعنامه شورای حکام در مورد دسترسی به دو مرکز در ایران وضعیت را بدتر میکند.
وزارت امور خارجه انگلیس پس از تصویب قطعنامه ضد ایرانی ضمن اعلام «یافتن راه حل دیپلماتیک برای کاهش تنش‌ها» درخصوص پرونده اتمی ایران، گفت وگوها بر «باز نگه داشتن درب برای ایران جهت یافتن راه‌حل مسالمت‌آمیز به سمت جلو» متمرکز خواهد بود.
تمام داستان آژانس بازرسی از دو مکان است؟
همکاری‌های مستمر و در چارچوب جمهوری اسلامی با آژانس بین المللی انرژی اتمی که بارها در گزارش‌های این نهاد مورد تایید و تاکید قرار گرفته است، شائبه سیاسی بودن قطعنامه و حتی گزارش تازه آژانس را جدی تر از همیشه میکند. آنگونه که در بیانیه غریب آبادی نماینده ایران در آژانس آمده است، ایران در مسیر حل اختلافات موجود با آژانس در حال گفت و گو و رایزنی بوده است و شواهد هم نشان می‌دهد درخواست بازدید از دو مکان مورد دعوی در ایران تنها بهانه‌ای برای تصویب این قطعنامه بوده است. واقعیت آن است که سناریو تازه در کنار برخی طرح‌های دیگر طراحی شده بود تا بهانه‌ها مانع از پایان محدودیت‌های تسلیحاتی ایران شود. این میان اما نادیده گرفتن سابقه بسیار خوب همکاری‌های ایران با آژانس و پایبندی به تعهدات برجامی، می‌تواند استقلال و تاثیرگذاری این نهاد بین المللی را قربانی زیاده خواهی‌های آمریکا کند. کشورهای تایید کننده این قطعنامه بهتر آگاهند که در مسیر اجرای تعهدات برجامی ۱+۵کشوری که نخستین سنگ را قرار داد، آمریکا بود، کشورهای اروپایی هم تاکنون گرچه برای حراست از این توافق بین المللی تلاشی نکرده بودند اما برای از بین بردن آن هم مصمم نبودند، رفتار این روزهای اتحادیه اروپا اما می‌تواند ایران را به اتخاذ تصمیمات تازه در ادامه مسیر همکاری با آژانس ترغیب کند.
تمام تلاش «دونالد ترامپ» رییس جمهوری آمریکا بر این است که جهان را بار دیگر متقاعد کند ایران تهدیدی برای صلح و امنیت بین الملل است تا از این رهگذر تحریم‌های تسلیحاتی علیه جمهوری اسلامی را تمدید کند و برای این تمدید تایید دیگر کشورها به ویژه اروپا را داشته باشد. در راستای این القا پیش از این هم تلاش هایی از سوی واشنگتن شد تا بتواند به توافق برجام بازگشته و ایران را تحت فشار گذارد اما موفقیتی در این زمینه دستکم تاکنون به دست نیاورده است. همانگونه که نماینده ایران در سازمان ملل هم برآن تاکید کرده است، این قطعنامه و پروسه تصویب آن هیچ ارتباطی با واقعیت‌های فنی ندارد، بلکه صرفاً ناشی از یک دستورکار سیاسی و غیرحرفه‌ای است. شاید به این دلیل است که غریب آبادی در واکنش خود تاکید کرده است که این قطعنامه نه موجب ترغیب ایران به ارائه دسترسی به آژانس بر اساس ادعاهای واهی و بی‌اساس می‌شود و نه موجب اعمال فشار به آن. جمهوری اسلامی ایران، این قطعنامه را کاملا رد می‌نماید و اقدام مقتضی و مناسب را در واکنش به آن اتخاذ خواهد نمود که مسئولیت و عواقب آن، بر عهده بانیان چنین قطعنامه‌ای خواهد بود.