انتقال و شیوع ویروس کرونا هم تا حدودی اینچنین است بسیاری از افراد سالم و یا دارای بیماری زمینه ای و نیز سالمندان از همان اوایل انتشار ویروس، خود را قرنطینه کردند و روزها و هفته ها حضور در محافل و مجامع و حتی خیابان و بازار را محدود نموده و رعایت توصیه های بهداشتی را اولویت اساسی زندگی شان قرار دادند اما عده ای بی تفاوت به سلامت خود و دیگران بی هیچ ملاحظه ای همه این اصول سلامت و بهداشت را در برابر کرونا نادیده انگاشته و جان دیگران را به خطر می اندازند.
این روزها این بی ملاحظه گی و بی خیالی و سهل انگاری ها به جایی رسیده که مسئولان به صراحت می گویند : باید زدن ماسک اجباری شود تا شاید ایمنی و سلامت مردم تا حدی حفظ و جانشان در برابر کرونا حفاظت شود.
اما اصلا چرا باید همیشه اجبار باشد تا ما کاری را انجام دهیم؛ آنگونه که تا اجبار نبود بستن کمربند خودرو را نپذیرفتیم، رعایت قانون را تا اجبار نباشد انجام نمی دهیم. نمی دانم اجبار کجای زندگی ماست که حتی برای حفظ سلامتی مان باید باشد تا رعایت کنیم.
امام رضا (ع) می فرمایند : عافیت و سلامتی؛ سلطنت ناپیداست.
به راستی اگر سلامتی نباشد هیچ چیزی ارزش ندارد و اگر دنیایی را با همه زیبایی ها و لذت هایش هم پیش رویمان بگذارند پشیزی نمی ارزد.
پس چرا برای حفظ آن حاضر نیستیم، اصولی حداقلی که دشواری هم ندارد، رعایت کنیم آن هم در شرایطی که بر اساس اعلام سازمان بهداشت جهانی؛ کرونا همچنان مرگبار است و همه مردم در معرض خطرند.
به قول دوستی؛ امروز نزدن ماسک در این اوضاع، بزرگترین حق الناسی است که بر گردن ماست از آن رو که شاید با این رعایت بتوانیم اندکی از شیوع این ویروس و انتقال آن به خود و سایرین جلوگیری گیریم.
باید کرونا و روش های حفاظت و مراقبت در برابر این ویروس تبدیل به یک دغدغه عمومی شود که این روزها کمتر نشانی از این دغدغه در جامعه ومناسبات اجتماعی و غیره می توان یافت که البته این مساله فقط گریبانگیر جامعه و کشور ما نیست.
از این رو این ایام شاهد شکل گیری کمپین هایی چون «ماسک من از تو محافظت می کند، ماسک تو از من» و بسیاری دیگر هستیم که می کوشند ماسک زدن و شستشوی دست ها و پرهیز از ارتباطاتی مثل بغل کردن و دست دادن و غیره را در خانواده ها و سطح جامعه عمومیت بخشیده و همگانی کنند.
در همان اوایل شیوع کرونا با توجه به شرایط و کمبودها بویژه نبود تجهیزات برای کادر درمانی و پزشکی توصیه به عدم استفاده از ماسک برای افراد سالم بود اما با گذشت زمان و خروج مردم از قرنطینه چند ماهه و بازگشت امور به روال عادی و نیز یافته های جدید، تاکید می شود که استفاده از ماسک همگانی شود. چرا که این بیماری نوپدیدکه دست کم دوران نهفتگی دو هفتگی دارد و به گفته متخصصان این روزها برخی بدون علامت های خاصی ، ناقل این ویروس هستند.
گیلان دومین استانی بود که پس از قم به دلیل وسعت و گستردگی شیوع کرونا نامش بر سر زبان ها افتاد و هفته های بسیار سختی را به خود دید.
آنجا که بیمارستان ها یکان یکان مملو از بیماران مبتلا یا مشکوک به کرونا می شدو هر روز خبرهای غیر رسمی حاکی از فوت دهها تن و ابتلای جمع کثیری از مردم و مراجعات گسترده و خارج از ظرفیت و توان به بیمارستان ها و مراکز درمانی و نیز کمبود شدید تجهیزات و کادر درمانی و خستگی مفرط این نیروها می رسید.
اندوه، استرس و فشار این شرایط زمانی مضاعف تر می شد که خبر فوت پزشکی با اخلاص و پرستاری جان برکف که با دستان خالی و کمترین امکانات جانشان را ایثار کرده تا نجاتگر همنوعانشان باشند، منتشر می شد واین خبرها هم که کم نبود خود بر التهاب این فضا بیشتر می افزود.
اما بعد از آن روزهای وحشتناک در سایه خودقرنطینگی مردم و ترسی که از این ویروس بر جانشان افتاده بود و اعمال محدودیت های رسمی وضعیت اندکی بهبود یافت و از شدت شیوع کاسته شد و این روزها با رفع آن محدودیت ها و رخت بربستن آهسته ویروس، همه چیز به روال عادی بازگشته خیابان ها، بازارها، مراکز خدماتی و ادارات و غیره مملو از جمعیت مراجعان است و در این میانه کمتر کسی ماسک به صورت و دستکشی به دست دارد.
در واقع با بازگشایی کسب و کارها و از سر گرفته شدن روند عادی زندگی، ماسک ها هم به تدریج از چهره ها کنار رفت و فاصله گذاری اجتماعی و هوشمند که طرحی برای ادامه زندگی عادی با رعایت موارد بهداشتی در پیشگیری از ابتلابه کرونا بود هم معنای خود را از دست داد.
هر چند امروز در برخی از محل های عمومی و خدمات رسان چون ادارات، بانک ها، دفاتر پیشخوان و بیمه نمودهایی از این طرح را می بینم اما آن هم بسیار متفاوت است و در واقع به جای اجرای درست، فاصله گذاری اجتماعی را فقط بین خود و ارباب رجوع اجرا می کنند به گونه ای که مردم باید با رعایت فاصله با کارکنان و کارمندان؛ در ازدحام و میانه انبوهی از جمعیت در انتظار برای انجام کارهای شان منتظر بمانند ضمن آنکه خود نیز فاقد ماسک و دستکش و مانند آن هستند وقعی به این نمی گذارند.
اکبر آقا بازهم گاری جگرکی اش را در گوشه ای از خیابان مستقر کرده و چون در میادین اصلی رشت چون سبزه میدان، میدان شهرداری، لاکانی و غیره بسیارند و جمعیتی انبوه و قابل توجه بدون واهمه ای از آلودگی بر میزهای گرد با چهار صندلی می نشینند تا از گوشت ها و جگرهای به سیخ کشیده اش با لذت و بدون ذره ای واهمه ازکرونا در هوای تبد دار و دم کرده سرشب زیر نور چراغ ها تناول کنند.
این روزها بازار بستنی و یخ دربهشت فروشی های دستی، دستفروش های سیار انواع خوراکی ها همچون اکبرآقا در رشت و سایر شهرهای استان بسیار است که بازارشان بعد از آن روزهای سخت رونق خوبی هم دارد.
اما در میانه همه اینها آنچه گم و ناپیداست، کرونا، ماسک، فاصله اجتماعی و رعایت نکات بهداشتی و غیره است.
حتی برخی از صاحبان مغازه که درآمدشان به وجود گردشگران و مشتریان بیشتر است؛ خود مردم را تشویق به حضور در بازارها می کنند و به آنها می گویند کرونا دیگر وجود ندارد که البته شاید درد مشکلات اقتصادی هم تبعاتش کمتر از کرونا نباشد.
این عادی انگاری حتی گاهی در جلسات هم مشهود می شود، حضور بدون ماسک در جلسات و عدم استفاده از آن توسط مسئولان خود به نوعی القا کننده رفع خطر کروناست.
هوا گرم است و رغبت برای ماسک زدن کمتر اما به قول شهروندی بیش از همه اینها تعویض ماسک برای هر دفعه کاری بس مشکل تر است.
در یکی از جایگاه سوختگیری رشت در انتظار نوبت برای پر کردن بانک بنزین خودرم بودم که دو ماشین جلوتر برای سوخت گیری خود را آماده می کردند لحظه ای رفتارهای شان را برحسب عادت کنجکاوی و حساسیت خبرنگاریم رصد کردم.
مرد از خودروی شاسی بلندش پیاده شد ماسکی نداشت اما دستکش یکبار مصرف پوشیده بود، سوخت گیری اش که تمام شد در حالی که به داخل خودرو می رفت با انگشت را با همان دستکش پلاستیکی به گوشه چشمش فرو بود و پاک کرد.
راننده خودروی دوم نه دستکش و نه ماسک داشت. پول برای هزینه سوخت گیری در آورد و انگشتش را برای شمارش راحت تر پول ها به زبانش زد، هرچند که متصدی از وی خواست که از کارت برای پرداخت استفاده کند اما در حالی که پولها را می شمرد سر را به علامت "نه" تکان داد و پول را در کف دست جایگاه دار گذاشت.
زمانی فکر می کردم شاید وضعیت اقتصادی در زمینه میزان رعایت مباحث بهداشتی اثر گذار باشد اما در همین حال افرادی را می شناسم که موارد بهداشتی را با وجود فقر تا حد امکان با دقت رعایت می کردند.
حاج محمود هم که ۸۰ دهه را پشت سر گذرانده و روزهای اول به ندرت از منزل خارج می شد و ماسک بر چهره به نانوایی می رفت. این روزها ماسک را از چهره برداشته؛ از او می پرسم چرا دیگر ماسک نمی زنید؟
با ابروان گره کرده می گوید: گرم است و ماسک موجب عرق کردن بیشتر و عود تنگی نفسم می شود ؛ ضمن آنکه نمی توانم هر روز ماسک بشویم و از طرفی هزینه ماسک و دستکش،مواد ضدعفونی کنننده در صورت استفاده مداوم برایش سنگین است.
حاج محمود می افزاید: کرونا هم دیگر نیست وکسی ماسک نمی زند؛ وقتی هم قرار باشد مدام در رفت و آمد برای زندگی روزمره باشی دیگر کمتر می شود موارد بهداشتی را به دقت رعایت کرد.
به نظر می رسد ماسک زدن از لحاظ روانی هم در جامعه تاثیر گذار است، لحظه ای که فرد قصد دست زدن به صورتش را داشته باشد با مانعی روبرو می شد و به یاد می آورد که نباید دست آلوده اش را به سمت صورتش ببرد این هم دلیلی است که پزشکان برای کم حافظه گی ما طرح می کنند.
در کنار گرانی بسیاری از اقلام؛ هزینه ماسک، مواد ضدعفونی کنننده و دستکش به سبد خانوارها افزوده شده، برخی هم بویژه شاغلین این موضوع را توجیهی برای عدم استفاده از ماسک بیان می کنند و می گویند: از اینکه برای هر دفعه خارج شدن از منزل مجبور به استفاده از ماسک جدید باشند یا خود را مجبور به شستن ماسک قبلی برای استفاده بعدی ببینند، برایشان دشوار است.
آیا واقعا این بهانه ها دلیل بی توجهی به ماسک و پروتکل ها و توصیه های بهداشتی است؟
یک جامعه شناس و عضو هیات علمی دانشگاه گیلان با بیان اینکه مسئولیت‌پذیری مهمترین ویژگی یک جامعه است گفت : خیلی مهم است که مردم یک جامعه مسئولیت‌پذیر باشند.در واقع ممکن است نقدهایی به عملکرد حاکمیت در اطلاع‌رسانی بحران در هفته های نخست وارد باشد و شاهد کمبود امکانات درمانی و خدماتی بودیم اما نباید ما وظیفه اجتماعی خودمان را در قبال سایرین که همانا مسئولیت‌پذیری است، فراموش کنیم. باید بدانیم اگر دستورات پزشکی و بهداشتی را رعایت نکنیم، هم جان خودمان و عزیزانمان و هم جان کادر درمانی را دوباره و اینبار خیلی سخت تر از قبل به خطر می‌اندازیم.
دکتر رضا علیزاده با بیان اینکه مردم در روزهای کرونایی به دو دسته تقسیم شده‌اند، اضافه کرد: دسته اول مردمی هستند که توصیه‌های بهداشتی را سرلوحه قرار داده و با قرنطینه کردن خودشان در خانه از خوشی‌ها محروم شده‌اند، اما گروهی هم در همان ایام به توصیه ها بی توجه بودند و این روزها با سرایت رفتار این افراد به سایرین بر تعداد افراد بی مسئولیت افزوده شده است.
وی گفت: متاسفانه امروز با عادی شرایط کار و فعالیت، بخش قابل توجهی از مردم نسبت به بحران کرونا و هشدارهای مسئولان درباره نکات بهداشتی و خودقرنطینگی بی‌تفاوت و بی‌مسئولیت هستند و این بی‌تفاوتی و بی‌مسئولیتی در نهایت موجب ضربه زدن به دیگران می‌شود در حالی با زدن ماسک و رعایت فاصله اجتماعی می توانند جان خود، خانواده و اطرافیان و سایر همنوعانشان را حفظ کنند.
رعایت دستورالعمل های بهداشتی، راهکاری پیشگیری از ابتلا به بیماری
این عادی انگاری ها به جایی رسیده که رئیس جمهوری و مقامات بهداشتی اعلام کرده اند که اجباری کردن ماسک یکی از الزاماتی است که باید اجرایی شود وبایدخودمان را برای یک زمان طولانی تر همزیستی با کرونا آماده کنیم.
سرپرست معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان هم در راستای مدیریت بیماری کرونا در استان گیلان با اشاره به تاکیدات و هشدارهای مقامات مبنی بر اینکه ویروس کرونا همچنان در کنار ماست، افزود : رعایت دستورالعمل های بهداشتی و اصول خود مراقبتی در راستای پیشگیری از شیوع دوباره این ویروس و همه گیری آن تنها راه چاره در شرایط کنونی است.
دکتر حیدرزاده با اشاره به کم شدن محدودیت ها و آزاد شدن مشاغل کسب و کار تاکید کرد، هرگز فراموش نکنیم که کرونا در کنار ماست و در کنترل این بیماری، مهم ترین رکن،مردم هستند که باید با صبر و شکیبایی، خود مراقبتی و رعایت اصول بهداشتی از انتقال این ویروس در جامعه جلوگیری کنند.
وی افزود: برخلاف روزهای اول که فقط به افراد مشکوک گفته می‌شد از ماسک استفاده کنند، اکنون افراد سالم(تعدادی از افراد به ظاهر سالم می توانند ناقل ویروس کرونا باشند) هم باید از ماسک استفاده کنند. البته هیچ الزامی به استفاده از ماسکهای N۹۵ یا جراحی نیست و افراد می توانند از ماسک های دست ساز استفاده نمایند.
وی با بیان اینکه رعایت اصول بهداشتی همچنان مورد تاکید است، گفت: گرمای هوا ربطی به کاهش بیماری و ضعیف شدن ویروس کرونا ندارد.
سرپرست معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان با بیان این که برگزاری مراسم‌های شلوغ و پرازدحام ، موجب انتشار بیماری می گردد، افزود: فرهنگ رعایت دستورالعمل‌های بهداشتی و فاصله اجتماعی باید همه گیر شود.
وی تاکید کرد؛ شدت کشندگی بیماری نسبت به قبل کمتر نشده است و به علت رعایت کردن مردم فقط تعداد مبتلایان نسبت به روزهای اول بیماری کمتر شده است.
ماسک چقدر از ابتلا به بیماری جلوگیری می کند
ماسکی که طی هفته های اول فقط برای استفاده افراد بیمار توصیه می شد اکنون کارآیی های مختلفی برای آن تخمین زده شده است. ماسک علاوه بر کارآیی در پیشگیری از ابتلا ، در رفتار اشخاص و مراقبت و حفاظت های شخصی نیز موثر است در واقع ماسک به نوعی یادآوری کننده است که دستانتان آلوده است.
سرپرست معاون بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی گیلان در این رابطه گفت :در حال حاضراهمیت استفاده از ماسک به دلیل بازگشایی بسیاری از کسب و کارها و خروج از ایزولاسیون مطلق خیلی جدی تر از قبل است.
آبتین حیدرزاده افزود :وقتی ماسک می زنیم باعث می شود افراد با خیال آسوده تری در جامعه برای انجام امور ضروری خود حاضر شوند؛ ضمن آنکه مراقبت بیشتری برای دست نزدن به صورت توسط حساسیتی که در خود شخص ایجاد می کند، فراهم می شود.
وی عنوان کرد : اگر فرد اراده ای برای دست زدن به صورت نداشته باشد بصورت خود بخودی و نا خود آگاه هر ساعت ۲۳ بار صورت(بینی، چشم، لب ها ) را لمس و با توجه به اینکه ویروس کرونا می تواند بر روی سطوح مختلف مانند دستگیره درب ها و کلیدهای آسانسور تا ۹ روز زنده بماند این اقدام می تواند خطرناک باشد.
وی تصریح کرد : در واقع وقتی افراد ماسک می زنند بیشتر به افراد طرف مقابل کمک می کنند و توجه همه بیشتر به پیشگیری از ویروس کرونا جلب می شود.
وی عنوان کرد : برای تعویض به موقع ماسک مردم می توانند چند تا ماسک دست دوز نخی داشته باشند و هر دو ساعت آنها را تعویض کنند و در یک کیسه بسته نگهداری کنند و در پایان روز در منزل بشویند.
ماسک زدن راه مقابله با موج دوم کرونا
اما نتیجه مطالعه ای در دانشگاه کمبریج در مورد تاثیر زدن ماسک در کنترل شیوع منتشر شده است که نشان می دهد زدن ماسک توسط پنجاه درصد افرادی که در سطح جامعه تردد می کنند می تواند به بیان ساده، جلوی موج دوم کرونا را بگیرد.
دکتر میر شهرام صفری متخصص علوم اعصاب در بیان این نتایج می گوید :تصور عمومی بر این است که مردم برای حفاظت از خودشان ماسک می زنند، در حالی که ماسک منافعش برای دیگران بیشتر از فردی است که ماسک می زند.
اوافزود : ما با زدن ماسک از دیگران محافظت می کنیم که بر این مبنا کمپینی در انگلیس توسط این دانشگاه به نام «ماسک من از تو محافظت می کند، ماسک تو از من» شکل گرفته و براساس تحقیقات انجام شده؛ زدن ماسک توسط ۱۰۰ درصد مردم در اماکن عمومی توان جلوگیری از موج دوم تا ۱۸ ماه را دارد، زمانی که برای رسیدن همه واکسن‌های در حال تولید کرونا کافی است.
او تصریح کرد که بر اساس این مطالعه در صورت استفاده گسترده از ماسک نیازی به قرنطینه کامل جامعه نیست و فقط با بسته نگه داشتن برخی تجمعات یا مراکز پرخطر و رعایت فاصله اجتماعی می توان جلوی موج دوم را گرفت اما بدون زدن گستره ماسک حتی قرنطینه اجتماعی هم توان جلوگیری از موج دوم را ندارد، زیرا ویروس کرونا هوابرد است و می تواند با سرفه و عطسه و حتی حرف زدن منتقل شود و ماسک از این مسأله جلوگیری می کند.
اما آیا ما می توانیم با رفتارهای خود جلوی موج دوم کرونا را بویژه در فصل پاییز که دوباره بر مبنای احتمالات و بیان مسئولان اوج مضاعفی به خود خواهد گرفت و این روزها هم روند صعودی یافته را بگیریم.
نحوه صحیح استفاده از ماسک
حال بعد از این مباحث در باب ضرورت ماسک و رعایت مباحث بهداشتی در مقابله با کرونا آنچه اهمیت می یابد نحوه استفاده صحیح ما از ماسک به عنوان اقدامی اولیه در پیشگیری است؛ وزارت بهداشت درباره استفاده از ماسک عنوان کرده که استفاده طولانی از ماسک پزشکی اگر صحیح پوشیده شده باشد نه مسمومیت دی اکسید کربن و نه کمبود اکسیژن ایجاد می کند.
-همچنین وقتی ماسک می زنید طوری تنظیم کنید که بینی و دهان را کامل بپوشاند اما بتوانید راحت نفس بکشید.
-به محض مرطوب شدن ماسک آنرا تعویض و دوباره استفاده نکنید.
آنچه به نظر می رسد ماسکی که تا چندین ماه قبل کاربرد چندانی مگر در موارد پزشکی نداشت امروز به یکی از ضروریات زندگی روزمره برای حفظ سلامت افراد تبدیل شده و باید بدانیم که هزینه برای پیشگیری به طور قطع بسیار کمتر از درمان بیماری بویژه بیماری کروناست که هر روز رنگی از عوارض جانبی از خود نشان می دهد.
: تاکنون ۲۰۲ هزار و ۵۸۴ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و با فوت ۱۱۵ نفر در ۲۴ ساعت گذشته، شمار جان باختگان کرونا در کشور به ۹ هزار و ۵۰۷ نفر رسید.
بر اساس اعلام آخرین آمار اعلامی از سوی وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی از وضعیت کرونا در کشور تا روز شنبه هفتم تیرماه ۲۲۰ هزار و ۱۸۰ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده و با فوت ۱۲۵ نفر در ۲۴ ساعت گذشته، تعداد جان باختگان کرونا در کشور به ۱۰ هزار و ۳۶۴ نفر رسید.
بر این اساس در فاصله روز ششم تا هفتم تیر ۱۳۹۹ و بر اساس معیارهای قطعی تشخیصی، دو هزار و ۴۵۶ بیمار جدید مبتلا به کووید ۱۹ در کشور شناسایی شد که هزار و ۱۳۹ مورد بستری شدند. با این حساب، مجموع بیماران کووید ۱۹ در کشور به ۲۲۰ هزار و ۱۸۰ نفر رسید.