«محمد خُدادی» روز دوشنبه در دیدار با هیئت رسانه‌ای افغانستان به سرپرستی محمد رسول باوری، معاون فرهنگی وزیر اطلاعات و فرهنگ این کشور، ضمن تاکید بر ضرورت تعمیق روابط و همکاری‌های فرهنگی- رسانه‌ای تهران – کابل، تصریح کرد: روابط مستمر مردم ایران و افغانستان همواره بر بستر مهربانی، مودت، همکاری، همدلی و برادری استوار بوده و همیشه حامی و همراه یکدیگر بوده‌اند.
وی در همین زمینه با اشاره به میزبانی ایرانیان از برادران و خواهران افغاستانی خود، افزود: زندگی میلیون‌ها افغانستانی در ایران و دریافت خدمات رایگان همانند شهروندان ایرانی موید نگاه برادرانه ایرانیان به شهروندان همسایه دیرینه خود می‌باشد.
دنیای امروز عملا با هژمونی رسانه‌ها مواجه است
معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی در ادامه با اشاره به اینکه دنیای امروز عملا با هژمونی رسانه‌ها مواجه است، تصریح کرد: غربی‌ها با بزرگنمایی مسائل و مشکلات کشورهای مسلمان منطقه، عملا به‌دنبال تامین منافع خود هستند؛ آن‌ها سال‌هاست در تلاشند تا کشورهای درحال توسعه بویژه مسلمانان را افرادی جنگ‌طلب و توسعه نیافته که دائما با بحران‌های فرهنگی و اجتماعی روبرو هستند، معرفی کنند.
وی کارکرد اصلی برخی رسانه‌ها را که با پول برخی کشورهای منطقه اداره می شود، در مسیر ایجاد تفرقه و سوء تفاهم بین مردم منطقه دانست و تاکید کرد: قطعا دوستی ایران و افغانستان در تقابل با منافع بسیاری از کشورهای غربی و بعضا منطقه خاورمیانه است و ثبات و آرامش در روابط ما به‌نفع آن‌ها نیست چرا که آن‌ها قدرتشان را در ایجاد احساس ناامنی در منطقه دیده‌اند.
انتقاد از جریان سوم ومسموم رسانه ای
معاون مطبوعاتی وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی از فعالیت جریان سوم رسانه ای برای ایجاد اختلاف بین مردم ایران و افغانستان انتقاد کرد و گفت: این جریان تلاش دارد با جعل خبر، حاشیه و تحلیل و تفسیر نادرست ارائه روایت متناقض از هر حادثه‌ای، فضای دوستانه بین مردم دو کشور را به تقابل و سوء تفاهم و تردید تبدیل نماید که البته مردم دو کشور با توجه به عمق روابط تاریخی - مذهبی خود اجازه جولان چنین ترفندهایی را نخواهند داد.
خُدادی با اشاره به اینکه احساس ناامنی بدتر از ناامنی است، گفت: رسانه‌های غربی در تلاشند اوضاع حاکم بر کشورهای منطقه را به‌گونه‌ای بازنمایی کنند که این کشورها همواره با اغتشاش و ناامنی روبرو هستند و مردمان‌شان نسبتی با فرهنگ، توسعه و پیشرفت ندارند و برعکس خود را سمبل دمکراسی، حقوق بشر و مقابله با تبعیض نژادی معرفی نمایند که اینک شرایط اعتراضات در کشورهای غربی روی دیگر این فریب تاریخی را نمایان کرده است.
امنیت و حفظ تمامیت ارضی افغانستان مورد تاکید ایران
وی جریان رسانه‌ای که با سرمایه‌گذاری کشورهای ثالث راه‌اندازی می‌شود را یکی از واقعیت‌های دنیای امروز دانست و با اشاره به اهداف و ماموریت‌های شبکه‌های رسانه‌ای کشورهای ثالث در پوشش هدفمند، اغتشاش‌آفرین و مخل مناسبات بین مردم کشورها، گفت: دلیلی ندارد رسانه‌ای با هزینه یک کشور ثالث در کشور دیگری راه اندازی شود و برای مردم یک جغرافیای دیگر، خبر تولید کند جز آنکه بخواهد منافع و اهداف تامین کننده مالی را محقق سازد.
مدیر عامل اسبق خبرگزاری جمهوری اسلامی(ایرنا) در همین زمینه افزود: ثبات و امنیت، توسعه و حفظ تمامیت ارضی افغانستان همواره مورد تاکید جمهوری اسلامی ایران است و رسانه‌های ما همواره حمایت‌های همه‌جانبه‌ای از سیاست‌های کلان دولت افغانستان داشته و خواهند داشت.
خُدادی با اشاره به اشتراکات فرهنگی، تاریخی، دینی و زبانی دو کشور اعلام آمادگی کرد تمام زمینه‌های لازم برای حضور فعالان رسانه‌ای افغانستان در ایران و توسعه همه‌جانبه همکاری‌های رسانه‌ای طرفین را مهیا کند.
وی همچنین به افزایش حمایت‌ها و توسعه تفاهمات رسانه‌ای با افغانستان به‌عنوان یکی از کارویژه‌های معاونت مطبوعاتی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی اشاره کرد و افزود: ما در حوزه‌های مختلف رسانه‌ای از جمله انتقال تجربیات از طریق برگزاری دوره‌ها و کارگاه‌های آموزشی روزنامه‌نگاری مطابق با تحولات روز، آماده کمک و افزایش تعاملات هستیم.
اجازه نداده‌ایم رسانه‌هایمان بر خلاف منافع دو کشور عمل کنند
به گزارش روابط عمومی معاونت امور مطبوعاتی و اطلاع‌رسانی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، در ادامه این دیدار ، معاون فرهنگی وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان ، ضمن تشریح فضای حاکم بر رسانه‌های این کشور گفت: رسانه‌ها در افغانستان، به دو صورت دولتی و غیر دولتی فعالیت دارند؛ رسانه‌های دولتی به‌صورت مستقیم از سوی وزارت اطلاعات و فرهنگ راهبری و هدایت می‌شوند و رسانه‌های غیر دولتی هم که تحت قوانین و مقررات جاری کشور عمل می‌کنند، دارای قیودات و صلاحیت‌هایی هستند و فعالیت آن‌ها نیز بر اساس معیارهای حاکمیتی تنظیم می‌شود.
«محمدرسول باوری» با اشاره به اهتمام دولت افغانستان در حمایت همه‌جانبه از سیاست‌های کلان و تعمیق روابط فرهنگی- رسانه‌ای با ایران، گفت: ما به هیچ عنوان اجازه نداده‌ایم رسانه‌هایمان بر خلاف منافع دو کشور عمل کنند چراکه معمولا آنچه در اذهان مردم شکل می‌گیرد ساخته و پرداخته رسانه‌ها است.
تاکید بر دوری از افراط و تفریط در رویکردهای خبری
معاون وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان، دوری از افراط و تفریط در رویکردهای خبری را بسیار ضروری دانست و اظهار کرد: مطابق اصول خبرنگاری نباید واقعیت‌ها و بحران‌ها را تحریف کنیم اما باید ضمن بازنمایی واقعیت‌ها، تلاش‌هایی نیز برای ارائه راه حل‌ها و نشان دادن جنبه‌های مثبت مسائل را داشته باشیم. سعی ما باید بر این باشد که در گزارش وقایع و بحران‌ها، زمینه را برای وقوع بحران‌های مشابه بعدی کاهش دهیم. وی آمادگی کشورش را برای همکاری همه جانبه رسانه‌ای با ایران ابراز داشت و توسعه و تسهیل تبادل خبرنگاران دو کشور را مورد تاکید قرارداد.
امضای تفاهم نامه رسانه ای ایران و افغانستان بزودی
باوری همچنین با اشاره به تفاهم‌نامه همکاری رسانه‌ای که قرار است بزودی در کابل و میان معاونین وزاری فرهنگ دو کشور امضا شود، نیز توضیح داد: در این تفاهم‌نامه، بندی را اضافه کرده‌ایم که مطابق آن ایران دارای یک مرکز فرهنگی در هرات خواهد شد و ما نیز خواهان راه‌اندازی مرکز فرهنگی افغانستان در شهر مشهد هستیم.
گران هیواد، سخنگو و مدیرکل امور رسانه‌های وزارت امور خارجه، شفیق شرق، وابسته فرهنگی سفارت جمهوری اسلامی افغانستان در تهران و «فاطمه تالقانی» دبیر اول سفارت افغانستان در ایران از جمله همراهان معاون فرهنگی وزیر اطلاعات و فرهنگ افغانستان در این دیدار بودند.
انعقاد تفاهم‌نامه‌های همکاری رسانه‌ای، تبادل هیئت‌های رسانه‌ای و برگزاری دوره‌های آموزشی روزنامه‌نگاری از جمله نکات مورد اشاره اعضای هیئت رسانه‌ای افغانستان بود که ضمن تاکید بر تعمیق روابط فرهنگی و بازنمایی دوستی و صمیمیت میان مردم ایران و افغانستان در رسانه‌های دو کشور، در این نشست مطرح شد.
تعاملات فرهنگی ایران و افغانستان در یک نگاه
دو ملت ایران و افغانستان در طول صدسال روابطی حسنه با هم داشته و در مواقع ضروری در حل بحران و مشکلات داخلی به همدیگر کمک کرده‌اند. به نظر می‌رسد علاوه بر فعالیت رسمی و دیپلماتیک دو دولت ، ملت ها باید انجمن‌های صلح و دوستی ایران و افغانستان را برای شناخت بیشتر مشترکات فرهنگی تقویت کنند و این می‌تواند با تأثیرگذاری مثبت در فرهنگ دو کشور، به صلح و ثبات افغانستان کمک کند. بی‌تردید امنیت افغانستان، امنیت ایران و مرزهای شرقی ما را تضمین می‌کند. ما بدون اینکه حق انتخاب همسایه خود را داشته باشیم در درون یک سیستم و مجموعه قرارگرفته‌ایم که تنش و ثبات در یک کشور، می‌تواند دیگر کشورهای درون سیستم و همسایه را تحت تأثیر قرار دهد.
افغانستان به دلیل همسایگی، مسلمان‌بودن و داشتن مرز مشترک و اشتراکات فرهنگی و تاریخی، در سیاست خارجی جمهوری اسلامی ایران مقصدی مهم محسوب می‌شود. اولین روابط سیاسی دو کشور پس از استقلال افغانستان به سال ۱۹۲۰ زمان حکومت «شاه امان‌الله» برمی‌گردد. در زمان حکومت وی، نماینده افغانستان برای مذاکرات سیاسی وارد ایران شد و پیشنهاد پنج ماده‌ای افتتاح مذاکره دوستی، مبادله سفرا، اقامه کنسول افغانی در مشهد، استقرار روابط پستی و روابط تجاری را به دولت ایران داد.
در ادامه این مذاکرات و بعد از یک سال، معاهده دوستی در سال ۱۹۲۱ بین نمایندگان دو کشور امضاء شد. همچنان در سال ۱۹۲۶ معاهده بین دو دولت در ۹ فصل در کابل به امضا رسید که تأیید مواد معاهده قبلی، عدم‌تعرض و حفظ بی‌طرفی هنگام تعرض دولت‌های دیگر و امضای قراردادهای تجاری جزء مفاد این معاهده بود.
ایران و افغانستان در طول صدسال، روابط سیاسی و مبادلات تجاری مطلوبی به عنوان دو کشور دوست و همسایه با هم داشته و دارند. تاریخ، فرهنگ و تمدن دو کشور ایران و افغانستان مشترک است لذا ابتکارات و دستاوردهای هر دو در عرصه‌های فرهنگی و تمدنی به‌وفور دیده می‌شود. در مقابل، قدرت‌های جهانی برای جلوگیری از گسترش نفوذ فرهنگی ایران در افغانستان تلاش کردند با رسمی کردن زبان پشتو از نفوذ فرهنگی ایران در این کشور جلوگیری کنند اما علاقه و تمایل مردم افغانستان و گسترش روابط فرهنگی، باعث حفظ و اشاعه زبان و ادب فارسی در آن کشور شد. با وجود فراز و نشیب‌های زیاد در روابط دو کشور، روابط فرهنگی همواره حوزه مورد اتکا در گسترش روابط دو کشور بوده است.
به عقیده بسیاری از کارشناسان و صاحبنظران با افغانستان دارای زیست فرهنگی مشترک هستیم که همین مشترکات منجر به گره خوردن سرنوشت آینده ما با یکدیگر شده است.
رییس سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی معتقد است اگر به هر کشوری نگاه عاقلانه داشته باشیم، به افغانستان نیز نگاه عاشقانه داریم، زیرا مانند یکدیگر در طول تاریخ، خندیدیم و گریستیم. در واقع زیست فرهنگی مشترک چنان استوار و جدی و خلل‌ناپذیر است که از مجاهدت‌های دو ملت مستقل، فرهنگ مشترکی پدیده آورده است.
ابوذر ابراهیمی ترکمان تأکید دارد که اکنون دورانی پیش رو است که اگر دست به دست هم ندهیم، دشمن مشترک و سرنوشت مشترکی خواهیم داشت و در نهایت آسیب جدی می‌بینیم، پس از تفرقه بپرهیزیم و به دنبال ارتقای سطح روابط باشیم، چراکه ایران و افغانستان دارای روابط بسیار مناسب و نزدیکی هستند.
او بر لزوم گفت‌وگو برای یافتن زمینه‌ها و بسترهایی برای نزدیک کردن دیدگاه‌ها و فهم مشترک ایران و افغانستان از یکدیگر تأکید و اظهار می دارد ما در گفت‌وگوها باید اول زبان فرهنگ را انتخاب کنیم، اما نکته حائز اهمیت آن است که زبان فرهنگ، زبان معرفت است و زبان علم نیست. شما باید از زبانی استفاده کنید که مفهوم را به درستی برساند. هنر برای این خلق شده است که زبان معرفت را به زبان علم نزدیک کنند تا همه یک برداشت از یک تابلو نقاشی یا فیلم داشته باشند.
در عرصه روابط فرهنگی بین ایران و سایر دولت‌ها و ملت‌ها، هیچ کشوری به اندازه افغانستان با ایران دارای مشترکات فرهنگی، دینی و تمدنی نیست، البته اگر بخواهیم حق مطلب را به طور کامل ادا کنیم، شایسته است که به جای واژه مشترکات از عبارت «یگانگی فرهنگی» نام ببریم.
عمق و گستردگی این یگانگی‌ها در حد و اندازه‌ای بوده و هست که هیچ‌گاه تحولات غیرفرهنگی در جغرافیای سیاسی هر دو منطقه نتوانسته‌اند، به وحدت فرهنگی خدشه جدی وارد کنند و مانع اساسی بر سر راه تعامل و تبادل فرهنگی شوند.
امروز آنچه حائز اهمیت است اینکه توسعه روابط بین ایران و افغانستان بویژه در زمینه‌های فرهنگی و هنری مورد تاکید قرار گیرد و بر تقویت روابط دوستانه یکدیگر در سایر زمینه‌ها نیز تأکید شود.
هر چند در دیدار مقامات، وزرای فرهنگ و مسئولان رسانه ای دو کشور و همچنین در همایش ها و برنامه های مختلف مباحثی مانند «ارزش‌های فرهنگی مشترک جوامع ایران و افغانستان»، «تحلیل تأثیر متقابل فرهنگی ایران و افغانستان (هنر کلاسیک، ادبیات، آداب و رسوم و...) روابط فرهنگی میان ایران و افغانستان در دوران معاصر»، «تحلیل فرصت‌ها و موانع موجود برای گسترش همکاری‌های فرهنگی ایران و افغانستان»، «بین‌المللی‌سازی آموزش عالی و بررسی حوزه‌های همکاری علمی - فرهنگی ایران و افغانستان»، «مفاهیم و اندیشه‌های فلسفی مشترک در میان نخبگان فکری ایران و افغانستان»، «نقش زبان در همگرایی فرهنگی ایران و افغانستان»، پیشینه تاریخی و روابط فرهنگی ایران و افغانستان»، «باستان‌شناسی و پاسبانی از میراث فرهنگی مشترک ایران و افغانستان»، «ظرفیت‌های همکاری رسانه‌ای ایران و افغانستان»، همکاری‌های فرهنگی ایران و افغانستان در سطح منطقه‌ای» و «همکاری‌های فرهنگی ایران و افغانستان در سطح جهانی» به بحث و تبادل نظر گذاشته شده است اما لازم است دو کشور در زمینه توسعه و تعمیق روابط فرهنگی، رسانه ای و ...تاکید کنند.