به گزارش روز دوشنبه دانشگاه علوم پزشکی شهید بهشتی، هادی خانیکی در وبینار تخصصی مصرف گرایی رسانه ای در بحران، فرصت ها و چالش ها با محوریت بحران کووید-۱۹ با بیان این که اپیدمی کرونا بر دو جنبه زیستی و اجتماعی و ارتباطی زندگی انسان ها اثر گذاشته است، به شکل گیری اصطلاح «اینفودمی» توسط سازمان جهانی بهداشت و ورود آن به ادبیات مربوط به بیماری کرونا اشاره کرد.
مدیر گروه مطالعات ارتباطی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان این که اینفودمی به اطلاعات پیرامون کرونا وشیوع آن اشاره دارد، اظهارداشت: افراد و کاربران رسانه های اجتماعی پا به پای شیوع ویروس به تبادل اخبار و اطلاعات درباره ویروس می پردازند.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان این که جامعه در برابر ویروس کرونا با شرایط بحرانی مواجه شده است، شرایط غیر منتظره، تهدیدزا که الزام آور واکنش زودهنگام است را از ویژگی های شرایط بحرانی برشمرد.
خانیکی اطلاعات علمی و شبه علمی مربوط به ویروس کرونا را از مسایل مهم در مورد این اپیدمی عنوان کرد و توجه به آن ها را از ساز و کارهای مهم ارتباطات بحران دانست.
وی با یادآوری دو ویژگی نوپدیدی و عالم گیری ویروس کرونا، گفت: این دو ویژگی باعث می شود که برخورد با این اپیدمی قبل مقایسه با اپیدمی هایی همچون فلج اطفال و وبا نباشد.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با بیان این که کرونا باعث پرتاب جامعه به وضعیتی جدید شد، ادامه داد: ویروس کرونا مجهولات بسیاری را در برابر معلومات بشری قرار داده است.
خانیکی در ادامه بر ضرورت استفاده از تجارب موفق و ناموفق جهانی در زمینه کرونا تاکید کرد و افزود: عالم گیری کرونا ما را در شرایطی قرار می دهد که به این نتیجه برسیم اطلاع رسانی درباره این بیماری به گونه اپیدمی های قبلی ممکن و مطلوب نیست.
استاد علوم ارتباطات با بیان این که کرونا علاوه بر بهداشت تن، توجه بشر را به بهداشت روان و بهداشت اجتماعی جلب کرد، گفت: کرونا با خود فرهنگ انزوا و فرهنگ قرنطینه را به همراه آورد.
وی به اثر کرونا در حوزه هایی چون معرفت، فرهنگ، سیاست و اقتصاد اشاره کرد و یادآور شد: در برابر کرونا با پدیده چند وجهی رو به رو هستیم که نیازمند به کارگیری ارتباطات بحران است.
خانیکی شرایط ایجاد شده توسط کرونا را مستلزم به کارگیری شیوه های ارتباطی جدید دانست و افزود: دریافت رسانه ای ما در معرض تغییر قرار می دهد.
وی با تاکید بر اینکه علوم ارتباطات بسیار فراگیرتر از رسانه هاست، گفت: در مساله اپیدمی کرونا، به طور خاص به بازسازی به بازسازی، ترمیم و ایجاد اشکال جدیدی از ارتباطات نیاز داریم.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: کرونا افراد را در شرایطی قرار می دهد که مدام به قطع روابط اجتماعی تشویق می شوند و در چنین وضعیتی فرد در موقعیتی قرار می گیرد که باید بداند با چه ساز و کاری با حال، گذشته و آینده خود ارتباط برقرار کند.
خانیکی به برجسته شدن اهمیت ارتباطات مجازی، آموزش مجازی و تجارت مجازی در دوران کرونا اشاره کرد و گفت: ورود ناگهانی بخش عظیمی از جامعه به وب ناشی از شرایط پیش آمده از کرونا بود.
وی همچنین بهبود ذهنیت عموم نسبت به فضای مجازی و افزایش استفاده از فضای وب را از دیگر آثار اپیدمی کرونا دانست.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی با اشاره به افزایش بازدیدهای لایوهای اینستاگرامی، افزایش تولیدات فرهنگی آنلاین و افزایش تغییرات در حوزه فرهنگ، سوگواری ها، جشن ها و سایر مناسک گفت: اپیدمی کرونا باعث تغییراتی در تجربه زیسته افراد و زیست بوم های فرهنگی جامعه شد.
این استاد ارتباطات افزود: اپیدمی کرونا باعث برجسته شدن علومی مانند اپیدمیولوژی در علوم پزشکی و علوم ارتباطات در علوم اجتماعی شد.
خانیکی همچنین در ادامه بر ضرورت نزدیکی بیشتر علوم مختلفی همچون اقتصاد، مدیریت، فرهنگ، ارتباطات، روان شناسی، جامعه شناسی و فلسفه اشاره کرد و گفت: کرونا باعث شد جامعه به شرایط جدیدی پرتاب شود و در حوزه هایی مانند اقتصاد و آموزش خود را سریعا برای فعالیت در این شرایط آماده کند.
وی تاکید کرد: در شرایط مقابله با شیوع کرونا، برای رساندن پیام نمی توان تنها به کنشگران رسانه ای دستورالعمل داد، بلکه باید به ساختارها و جامعه مخاطبان نیز توجه کرد.
عضو هیات علمی دانشگاه علامه طباطبایی مدیریت صحیح شرایط، توانمند کردن جامعه مدنی و همچنین مسئولیت پذیری شهروندان را لازمه مدیریت بحران کرونا در کشور دانست.
خانیکی اعتماد به رسانه ها را به معنای اعتماد سیاسی، اجتماعی و فرهنگی دانست و افزود: در کنار ستادهای فرماندهی باید نهادهای مدنی، علمی و شبکه های اجتماعی نیز جلب همکاری شوند.
وی با بیان این که در صورت از دست رفتن مرجعیت رسانه های داخلی، میل به اخبار منفی بیشتر می شود، گفت: باید تلاش کرد گسست های بین نهاد های حاکمیتی و حرفه ای کم شود.
وی در بخش دیگری از سخنان خود، رحجان صداقت بر امید، تلاش برای منابع رسمی و مسئولیت پذیر و رعایت فاصله با ساختارهای حاکمیتی را از مهمترین اصول فعالیت ارتباطی و رسانه ای در دوران شیوع کرونا عنوان کرد.
خانیکی همچنین اولویت دادن به مسئله آموزش همگانی با به مشارکت گذاشتن دانش را ضرورت ارتباطات سلامت دانست و بر اهمیت صداقت و راستگویی در دورانی که شبکه های اجتماعی گسترش فراوان یافته اند تاکید کرد.
دکتر حمید سوری استاد اپیدمیولوژی دانشگاه نیز در این وبینار با بیان این که علم و دانش بشری همواره در حال به روز رسانی و عاری از اشکال نیست، اظهار داشت: تلاش برای به حداقل رساندن خطا در علوم مختلف و تحلیل داده ها یکی از مهمترین اهداف بشر امروزی است.
وی با اشاره به شرایط متفاوتی که آورده اپیدمی های مختلف است افزود: اپیدمی ها غیر قابل پیش بینی و ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و امنیتی را تحت الشعاع قرار می دهند.
سوری ادامه داد: اپیدمی هایی همانند کرونا به دلیل کافی نبودن زیرساخت های اجتماعی و درمانی می تواند تمامی ارکان زندگی جوامع بشری را دچار اختلال کند که استرس و اضطراب یکی از پیامدهای آن است.
عضو هیات علمی دانشگاه با بیان این که تشخیص مرز نحوه درست اطلاع رسانی از سوی رسانه های مختلف و در زمان بحران کار بسیار حساس و اختصاصی است توضیح داد: هر مطلب نابجا و یا غلطی که در رسانه ها منتشر می شود می تواند باعث وحشت و یا گسترش اپیدمی شده و عوارض شدید و خطرناکی بجای بگذارد.
سوری گفت: خبرهای ضد و نقیض و نادرست علاوه بر تشویش اذهان عمومی می تواند سیاست گذاران را نیز در تصمیمات اساسی دچار سردرگمی کند.
وی با تاکید بر این که پیام ها در اپیدمی ها سیال هستند، تغییر ماهیت اخبار در الگوی اپیدمی ها را بسیار سریع دانست.
استاد اپیدمیولوژی دانشگاه علوم پزشکی ایران با یادآوری این که در اپیدمی های پیش رونده مولفه ها بسیار تاثیرگذارند خاطرنشان کرد: سواد رسانه ای می تواند در جهت دهی فکری اهمیت داشته باشد.
سوری در بخش دیگری از این نشست واکنش سریع و مهم رسانه ها را در راستای اطلاع رسانی به موقع خواستار شد و گفت: شفافیت، پرهیز از تناقض گویی، انتخاب منبع درست برای اطلاع رسانی و پرسش های متناسب با موضوع از اهمیت ویژه ای برخوردار است.
این استاد دانشگاه به خبرنگاران و فعالین حوزه اطلاع رسانی توصیه کرد: حرکت به سمت پاسخگویی نیازها و انتشار اطلاعات صحیح و به موقع به مردم یکی از موثرترین کارکردهای رسانه است. وی در ادامه از عملکرد برخی رسانه ها در راستای مایوس کردن مردم خصوصا در حوزه سلامت انتقاد کرد و افزود: باید تعادل منطقی بین بیم و امید در بین مردم ایجاد شود.
رعایت ملاحضات در انتشار تصاویر، پرهیز از نشر اخبار جعلی و اطلاعات غلط، کاهش وحشت عمومی، رعایت اصول اخلاقی در انشار مطالب و تامین اطلاعات از مراکز تحقیقاتی در شرایط پاندمی ها یکی دیگر از مواردی بود که سوری به آن اشاره کرد.
وی با بیان این که اپیدمی تهدید کننده ای همانند کرونا می تواند به طور کلی نظام های اجتماعی را دچار مخاطره کند افزود: رسانه ها می توانند با انتشار اخبار نادرست هزینه های سنگینی را به جامعه وارد کنند.
وی در ادامه با اشاره به این که کشور ما در منطقه ای پرخطر به لحاظ موقعیت استراتژیک واقع شده خاطرنشان کرد: اختلافات سیاسی کشورهای همسایه، ساختارهای غیربهداشتی و مهاجرت ها می تواند از عوامل تهدید کنند ه بروز اپیدمی ها به شمار بیایند بنابراین در این شرایط ضرورت برنامه ریزی مدون بیش از پیش احساس می شود.
به گفته این استاد دانشگاه تصمیم گیری به موقع نقش مهمی در سیاست گذاری ها ایفا می کند به شکلی که در دنیای امروزی نمی توان با اقدامات لحظه ای و مقطعی مشکلات را مرتفع کرد.
سووری ایجاد فضای همزبانی و ارتقا سطح دانش را راه حل مناسبی برای ارتباط موثر تر رسانه ها با مردم ذکر کرد و گفت: یکی از مهم ترین رسالت های رسانه ها آموزش است به شکلی که با ارتقا آن در موضوعات مختلف و مبتلا به مردم به مرجعی قابل استناد تبدیل شوند.