بعد از حدود چهار ماه انتظار، شاهد آغاز حیات مجدد هنرهای نمایشی و میزبانی تماشاخانه‌ها و سالن‌ها از ابتدای تیرماه ۱۳۹۹ بودیم؛ اتفاقی که موجب شد از سوم اسفند ماه ۱۳۹۸ به سبب دستورالعمل ستاد ملی مقابله با کرونا، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و ابلاغیه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در راستای جلوگیری از شیوع ویروس کرونا و کمک به قطع زنجیره این ویروس در کشور فعالیت‌های فرهنگی و هنری تعطیل شود.
اما و اگرهای آغاز مجدد حیات تئاتر
اداره‌کل هنرهای نمایشی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی برای آغاز فعالیت تماشاخانه‌ها و سالن‌های نمایشی سراسر کشور در گام نخست از تاریخ ۲۱ تا ۳۱ خردادماه ۹۹، برنامه‌ریزی و اجرای آثار نمایشی در قالب تئاتر خیابانی تحت شعار «من، تو، ما، تئاتر، زندگی و کرونا» مدنظر قرار داد تا از یک سو حضور هنرمندان نمایش خیابانی آغازگر اجرای آثار تئاتری بعد از حدود ۱۰۹ روز در محاق بودن این هنر باشد و از سوی دیگر مردم و مخاطبان نیز طی این ۱۰ روز بار دیگر متوجه آغاز فعالیت هنرمندان تئاتر و حیات مجدد هنر نمایش شوند.
با وجود آنکه این اداره کل طی شیوه نامه‌ای اجرایی و بهداشتی، آغاز فعالیت سالن‌ها و تماشاخانه‌ها را از ابتدای تیرماه ۹۹ صادر کرد اما از همان ابتدا هم گمان می‌رفت که گروه‌های تئاتری برای حضور در تماشاخانه‌ها با اما و اگرهای متعددی مواجه شوند.
نخست آنکه توجه به بازگشت اعتماد مخاطبان برای حضور در سالن‌ها و تماشاخانه‌ها نیازمند فرآیند زمانبری بود و از سوی دیگر تولید آثار تئاتری و تمرین آن‌ها نسبت به فصل اکران آثارسینمایی که آن نیز از ابتدای تیرماه مقرر شده بود فرآیندی متفاوت را می‌طلبد؛ چراکه هر گروه نمایشی برای آغاز فعالیت خود حداقل نیازمند چند هفته تمرین است.
بر همین اساس گروه هایی که شاید تمرین خود را در بهمن و اسفند ماه سال گذشته (۱۳۹۸) پشت سر گذاشته بودند و یا چند روزی از اجرای خود را پیش از تعطیلی سالن‌های نمایشی در مواجهه با مخاطب تجربه کردند برای حضور در سالن‌های نمایشی و آغاز اجرای عمومی آثار دست بالاتری داشتند. اما با تمامی این موارد و مسائل شاهدیم که با گذشت پنج روز از ابتدای تیرماه ۱۳۹۹ و آغاز فعالیت تماشاخانه‌ها و سالن‌های نمایشی تنها هشت نمایش در پایتخت در سالن‌های مختلف که اغلب سالن‌های دولتی هستند کار خود را آغاز کرده‌اند.
دراین‌میان تنها مجموعه تئاتر مستقل تهران با نمایش است به کارگردانی پرنیا شمس و تماشاخانه مهرگان با نمایش آگوست در اوسیج‌کانتی به کارگردانی میکاییل شهرستانی به‌عنوان دو سالن خصوصی از دو نمایش میزبانی می‌کنند.
از سوی دیگر ذکر این نکته نیز الزامی است که آغاز فعالیت پرشور تماشاخانه ها به‌ویژه سالن‌های شناخته‌شده‌ای چون تئاترشهر و تمامی تالار های اقماری آن، تالار مولوی و یا تماشاخانه ایرانشهر با دو سالن خود می‌توانند گامی مهم در راستای بازگشت اعتماد برای مخاطبان باشد اما مساله اینجاست که با وجود اعلام آثار حاضر در تماشاخانه‌های ذکرشده و آغاز فعالیت مجموعه تئاترشهر، تالار مولوی و تالار محراب خبری از تماشاخانه ایرانشهر در راستای میزبانی از آثار نمایشی نیست.
در همین راستا با دبیر شورای سیاستگذاری تماشاخانه ایرانشهر به گفت‌وگو درباره آغاز فعالیت‌های این مجموعه نشستیم که در ادامه از خاطر شما می‌گذرد.
عدم آمادگی و تردید در بازگشت سرمایه دو مساله مهم گروه‌ها
حسین مسافرآستانه در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با اشاره به آنکه به محض اعلام آغاز فعالیت‌های نمایشی در سالن‌ها و تماشاخانه‌ها از ابتدای تیرماه با گروه‌هایی که در فهرست اجرا برای حضور در دو سالن سمندریان و ناظرزاده کرمانی برای اجرا در تیر و مرداد بودند صحبت کردم.
وی با اشاره به آنکه پس از گفتگوهایی که شکل مستقیم و غیرمستقیم داشت هیچکدام آمادگی برای اجرای عمومی نداشتند و آمادگی خود را برای شهریور و مهرماه اعلام کردند، تصریح کرد: تردیدی در این مساله وجود ندارد که دلایل آن‌ها با متر و معیار تولید آثار تئاتری قابل درک است زیرا فراهم کردن شرایط برای اجرا و به آمادگی رسیدن گروه‌ها به واسطه تمرین‌های مستمر مساله‌ای زمان‌بر بود و این گروه‌ها با توجه به این مساله که باید در سالنی با ۵۰ درصد ظرفیت به صحنه روند نیز در حوزه مسائل مالی و بازگشت سرمایه خود تردید داشتند.
در صورت آمادگی گروه‌ها، تماشاخانه ایرانشهر شرایط میزبانی دارد
دبیر شورای سیاستگذاری تماشاخانه ایرانشهر تصریح کرد: از سوی دیگر طی چند وقت اخیر باتوجه به اخباری که از طریق رسانه‌ها مبنی بر آغاز موج دوم کرونا در برخی از استان‌ها منتشر شده است، برخی هنرمندان بیم دارند که ممکن است همین اخبار به عاملی دیگر برای عدم میل و حضور مخاطبان در تماشاخانه‌ها منتج شود. چراکه حضور تماشاگران در تماشاخانه ها در سایه اعتماد و اطمینان به واسطه اتفاقاتی که در این چهار ماه در پس سلسله حوادث تلخ و ناگوار کرونا در کشورمان افتاده است خود مساله‌ای مجزاست و حال عنوان شدن آغاز موج فراگیری دوم می تواند دلیلی دیگر برای پرهیز مخاطبان جهت حضور در سالن‌های نمایشی باشد.
هنرمندان نیز مانند مدیران و مسئولان از یک سو مهم‌ترین دغدغه‌شان سلامت مخاطبان و اعضای گروه‌شان است و ازسوی دیگر به اقتصاد و معیشت حاصل از فعالیت‌شان در چنین شرایطی می‌اندیشند.
وی افزود: اگر گروهی با توجه به تمامی این شرایط برای به صحنه بردن اثر خود اعلام آمادگی کند و بتواند توفیقی در حوزه تبلیغات داشته باشد، بی‌هیچ تردیدی تماشاخانه ایرانشهر از این رویداد استقبال خواهد کرد و پرواضح است که حضور گروه تئاتری و اجرای آن‌ها بهتر از خالی ماندن تماشاخانه و عدم فعالیت آن تا اواخر شهریور و یا مهرماه سال جاری است.
«برگشتن»؛ روزهای نخست تمرین را می گذراند
مسافرآستانه با اشاره به نمایش برگشتن که با کارگردانی او در سال ۱۳۹۸ به صحنه رفت و مقرر شد تا با آغاز سال ۹۹ این نمایش اجرای مجدد خود را آغاز کند گفت: شرایط من نیز برای جمع کردن اعضای گروه، تمرین و حضور در سالن نمایشی متأثر از چنین اتفاقاتی است. باوجود آنکه انجمن تئاتر انقلاب و دفاع مقدس این نمایش را برای اجرا در سالن سرو دعوت کرده بود و ما نیز تمرینات خود را آغاز کرده بودیم اما شیوع کرونا باعث توقف آن شد.
وی یادآور شد: درحال حاضر تنها چند روز است که تمرینات خود را برای اجرای مجدد با تغییرات مختلف آغاز کردیم و با همه این اوصاف هنوز هم نمی‌دانیم که چه زمانی می‌توانیم به آن انسجام و آمادگی برسیم تا بتوانیم کاری با کیفیت را به مخاطب ارائه دهیم.