«محمد حنیف اتمر»، سرپرست وزارت خارجه افغانستان روز یکشنبه اول تیرماه در رأس هیاتی بلندپایه جهت یک دیدار رسمی دوروزه به تهران آمد و با «محمدجواد ظریف»، وزیر امور خارجه کشورمان دیدار کرد. طرفین با اشاره به همکاری و هماهنگی خوب دو کشور در مجامع بین‌المللی و موضوعات موردعلاقه و دغدغه‌های مشترک از جمله حقوق بشر و حمایت از حقوق اتباع، بر تداوم این همکاری‌ها در آینده تأکید کردند.
وزیر امور خارجه دو کشور همسایه همچنین در مورد حوادث اخیر که باعث تلفات انسانی شده، با جزییات بحث و تبادل‌نظر و توافق کردند تدابیری را به‌منظور جلوگیری از وقوع چنین حوادثی اتخاذ کنند.
دو ملت بزرگ ایران و افغانستان با توجه به روابط برادرانه و مستحکم خود هرگز به دشمنان اجازه نخواهند داد با بزرگ‌نمایی حوادث اخیر از این موضوع سوءاستفاده کنند. سفر هیات بلندپایه افغانستان به ایران و دیدار با مسئولان کشورمان بیانگر روابط مطلوب دو کشور است.
پژوهشگر ایرنا با «پیرمحمد ملازهی»، کارشناس مسائل آسیای مرکزی در مورد سفر هیات افغانستان به ایران گفت‌وگو کرد.
هیچ مساله‌ای نمی‌تواند روابط تهران- کابل را تضعیف کند
ملازهی در ابتدای این مصاحبه اظهار داشت: با سفر هیات عالی‌رتبه افغانستان به ایران، تلاش دشمنان برای ایجاد اختلاف در روابط دو کشور ناکام ماند. طی دو ماه گذشته حوادثی برای برادران مهاجر افغان در راه ورود به ایران روی داد که دو طرف از این حادثه ابراز تأسف کردند و گفت‌وگوهای در این زمینه انجام شد.
در همین راستا، دشمنان دو ملت با بهانه قرار دادن این رخدادها اقدام به تحریک تعداد معدودی از مردم هم‌زبان و هم‌کیش افغانستان کردند تا با توهین به بزرگان دو ملت، روابط دو کشور را به سمت دیگری خلاف خواست دو ملت ببرند، اما تدابیر دو دولت به روشنگری ابعاد این قضایا کمک کرد. روابط میان ایران و افغانستان به دلیل منافع مشترک فرهنگی، سیاسی و اقتصادی همواره برای هر دو کشور حائز اهمیت بوده است. در سال‌های اخیر نیز این همکاری‌ها افزایش‌یافته و دو کشور توافق کرده‌اند که با تهیه و امضاء سند جامع همکاری مشترک ساختار مناسبات دوجانبه را مستحکم کنند. اکنون بیش از ۴۰ سال است که ایران مأمن و پناهگاه خواهران و برادران مهاجر افغان شده و آنان برای گریز از خطرات ناشی از جنگ‌های خانمان‌سوز حملات تروریستی گروه‌های معاند اعم از طالبان و داعش به کشور ما مهاجرت کردند و در پاره‌ای از موارد نیز شاهد چنین حوادثی برای مهاجرین بوده‌ایم.
حوادث پیش‌آمده برای مهاجران افغانی در ایران به شکل موقت می‌تواند در روابط تهران –کابل تأثیرگذار باشد، اما با توجه به شرایط افغانستان و میزبانی ایران از سه میلیون مهاجر این کشور در درازمدت، این موضوعات تأثیر عمده‌ای ندارد. روایت‌های دو کشور در مورد حوادث پیش‌آمده متفاوت است. تحلیل افغان‌ها از این وقایع متضاد است و آنان حاضر نیستند از مواضع خود کوتاه بیایند. گفتگوهای اولیه دوجانبه بین طرفین نتوانست جمع‌بندی واقع‌بینانه صورت دهد، تا دو کشور بتوانند به نتیجه واحدی دست پیدا کنند. حادثه یزد در حالی اتفاق افتاد که مهاجرین صدها کیلومتر بیش از مرز فاصله داشته و در مرکز کشور بودند. اقدام به تیراندازی در این حادثه باید به‌صورت دقیق مورد بررسی قرار گیرد و با کسانی که خواسته یا ناخواسته مرتکب این حادثه شدند به‌صورت قانونی برخورد شود. این اقدام می‌تواند مانع سوءاستفاده دشمنان از اختلاف میان دو کشور شود و بهانه‌ای دست آنان ندهد.
مشکلات مهاجران افغانستان از طریق مذاکره قابل‌حل است
به گفته ملازهی با توجه به اوضاع کنونی ایران ازنظر اقتصادی بیشتر مهاجرین افغان قصد ماندن در کشور ما ر ا ندارند و می‌خواهند از طریق ایران به ترکیه و بعد به کشورهای اروپایی بروند. بیکاری، فقر، کمبود امکانات و جنگ داخلی در افغانستان باعث شده که مردم این کشور چاره‌ای جز مهاجرت نداشته باشند. با توجه به هم‌مرز بودن و همسایگی ایران با افغانستان کشور ما با چالش‌های متعددی در مورد مهاجران روبه‌رو شده است. نزدیک به هزار کیلومتر مرز مشترک زمینی دو کشور کنترل رفت‌وآمد اتباع را تا حدی دشوار کرده است؛ تا یک دولت واحد و فراگیر در افغانستان روی کار نیایید مشکلات مربوط به مهاجرین افغانی وجود دارد. مهاجرین به‌راحتی از مرزها عبور و مرور می‌کنند و دولت افغانستان در شرایط فعلی توان کنترل مرزی خود را ندارد، اما ایران در این زمینه هزینه‌های زیادی را برای ورود مواد مخدر و جلوگیری از مهاجرین غیرقانونی در مرزهای افغانستان پرداخت کرده است.
ملازهی در ادامه اظهار داشت: می‌توان دیدگاه متفاوت ایران و افغانستان در مورد مهاجرین و مشکلات مرزی را از طریق مذاکره به هم نزدیک کرد و نگذاشت که چنین مسایلی با توجه به اشتراکات تاریخی و فرهنگی دو ملت را از هم دور کند. باید راه‌حلی برای مشکلات مهاجرین در افغانستان از طریق مذاکره و گفت‌وگو پیدا کرد. تا زمانی که جنگ داخلی در افغانستان وجود دارد به تبع آن مشکلات مهاجرین نیز قابل‌حل نیست. اگر دولت متمرکز و قدرتمندی در افغانستان روی کار آید که اعمال مدیریت فراگیر داشته باشد می‌توان به بهبود چالش‌های دو کشور در مورد مهاجرین امید داشت.
ایران می‌تواند با دادن ویزای قانونی به مهاجرین، آنان را کنترل کند. جمعیت افغانی تبار که پدرشان افغانی و مادرشان ایرانی است ازجمله موضوعات است که دو طرف باید به آن توجه کنند و این موضوع می‌تواند حامل مشکلاتی در آینده برای دو طرف باشد. ایرانی‌ها در ابتدای ورود افغان‌ها به کشورمان به‌صورت انسانی با آنان برخورد کرده، اما با توجه به شرایط امروزی کشورمان از نظر بیکاری، مشکلات اقتصادی و تحریم‌ها اوضاع تا حدی دچار تغییراتی شده است. ایران با توجه به مشکلاتی که دارد خواهان این نیست که جمعیتی از بیرون را پذیرا باشد. راه‌حل مشکلات دو کشور در این زمینه از طریق مذاکره قابل‌حل است و حوادث اخیر نمی‌تواند تأثیر عمده‌ای در روابط دو کشور به وجود آورد.
ملازهی با اشاره به سفر حنیف اتمر به کشورمان و پیگیری مسائل مربوط به مهاجران افغانی که جمعیتی بیشتر از سه میلیون نفر دارند، بیان داشت: اتمر شخصیت مهم و شناخته‌شده‌ای از لحاظ سیاسی در منطقه است و می‌تواند با شناختی که از شرایط بین‌الملل دارد دو کشور ایران و افغانستان را به هم نزدیک کند. اگر سند راهبردی ایران با افغانستان امضا شود و چارچوب مشخص برای همکاری‌های ایران و افغانستان به وجود آید در ذیل این همکاری‌ها مساله مهاجرین به‌خودی‌خود حل می‌شود. قرارداد سه‌جانبه ایران، هند و افغانستان در مورد ترانزیت کالا فرصت گران‌بهای برای کل منطقه و افغانستان است که این کشور می‌تواند به بندر آزاد در اقیانوس راه پیدا کند. نقش بندر چابهار به‌عنوان یک منطقه استراتژی برای افغانستان مهم است و اگر همکاری‌های دوجانبه در مورد مبادلات اقتصادی توسعه یابد مشکلات مهاجرین نیز تا حدودی حل می‌شود.