تا دیروز صیاد بایستی با شناور به دنبال ماهی در دریا بود و گاه ماهی چندانی به تور نمی آمد و صیادان از نبود ماهی گلایه می کردند که توسط کشتی های بزرگ صید می شود و به صیادان خرده پا نمی رسد، اما صید ماهی در قفس به روش علمی و تضمین شده که صیادان با رهاسازی بچه ماهی در قفس ها در یک دوره خاص ۶تا ۸ماه پس از بالغ شدن ماهیان یکجا برداشت می کنند.
البته باید گفت که در ایران سابقه زیادی در پرورش ماهی در قفس ثبت نشده، ولی از سال های ۱۳۶۱ با پرورش ماهی در قفس در سد « دز» خوزستان به صورت آزمایشی آغاز و در سال ۱۳۶۴ تولید در این دریاچه شروع شد.
استان هرمزگان نیز با ۲۲ بندر صیادی و بهره‌مندی از ۴هزار و ۵۰۰ فروند شناور صیادی، اشتغال پایدار برای ۳۱ هزار نفر صیاد، صید سالانه افزون بر ۲۷۰هزار تن انواع آبزی، ۳۰درصد بنادر صیادی و ۳۶ درصد صید انواع آبزیان کشور را به خود اختصاص داده است که این آمارها نشان از جایگاه و اهمیت فعالیت‌های شیلاتی این استان در کشور دارد.
در سال ۱۳۶۹ نیز پرورش ماهی در قفس با بسته شدن قراردادی بین شیلات ایران و یک شرکت نروژی در دریای خزر و دریای عمان شکل جدی تری به خود گرفت و طرح پرورشی آن در هرمزگان به ظرفیت ۱۸۰ تن اجرا شد و همچنان ادامه دارد.
رکورداری میانگین تولید در هکتار میگوی پرورشی، رتبه اول تولید لارو میگو در کشور، کسب مقام اول تولید ماهی در قفس، پیشرو در تولید ماهیان خاویاری در جنوب کشور و ایجاد اشتغال پایدار و دائمی برای افزون‌بر ۴۵ هزارنفر در بخش‌های شیلاتی بخشی از توانمندی‌های شیلاتی استان هرمزگان است.
شیلات به عنوان محور طلایی توسعه پایدار هرمزگان در حوزه آبزی‌پروری نیز با داشتن افزون‌بر ۵۰ هزار هکتار زمین‌های مستعد پرورش میگو، ظرفیت تولید ۱۸۰ هزار تن در سال و همچنین ظرفیت پرورش ماهی در دریا با ۱۱۳ هزارتن، در آینده به قطب اول تولید و پروش آبزیان در کشور تبدیل خواهد شد.
پرورش ماهیان دریایی در قفس علاوه بر کمک به حفظ ذخایر آبزیان، یکی از فرصت‌های مناسب سرمایه گذاری در حوزه شیلات است که این طرح در شیلات هرمزگان به صورت آزمایشی از سال ۸۶ در جزیره هنگام و بندر آفتاب اجرایی شده است.
هرمزگان پیشتاز در توسعه طرح های پرورش ماهی در قفس
بواسطه گستردگی دریا و جزیره ها ، علاوه بر صیدهای عادی و استخرهای پرورش آبزیان درساحل براساس آمارها، استان هرمزگان با وجود ۵۳ واحد قفس پیشرو در تولید پرورش ماهی در قفس در کشور است.
کارشناسان حوزه شیلات، ظرفیت بالای تولید به علت وسعت دریاها، نبود نیاز به هوادهی، کاهش هزینه‌های تامین و نگه‌داری، شرایط مناسب پرورشی و کمبود گونه‌های مناسب که طیف وسیعی از غذای مردم را تشکیل می‌دهند را از مهمترین علل موفقیت این استان در پرورش ماهی در دریا عنوان می کنند.
درسالهای اخیر با حمایت های دولت و تلاش سرمایه گذاران استان هرمزگان با ۹۰۰ کیلومتر ساحل و ۱۴ جزیره به عنوان بزرگترین استان جنوبی کشور در زمینه صید و صیادی و پرورش آبزیان مطرح شده است.
معاون هماهنگی امور اقتصادی استانداری هرمزگان در این زمینه گفت: با همکاری مجموعه دستگاه‌های اجرایی، نظارتی، سرمایه گذاران و رفع موانع پیش روی، شرایط برای رونق فعالیت های مرتبط با آبزی پروری در استان تسریع می شود.
ایرج حیدری اظهار داشت: هرمزگان با تلاش و اقدامات صورت پذیرفته در زمینه توسعه طرح های پرورش ماهی در قفس در سطح کشور پیشتاز بوده و سرمایه‌گذاری های متعددی در این زمینه جذب گردیده است.
وی تصریح کرد: ایجاد اشتغال پایدار، افزایش تولید و ارز آوری از اهداف مهم سرمایه گذاری ها در حوزه توسعه طرح های مرتبط با آبزی پروری در هرمزگان است و ضروری است متولیان این حوزه تحقق این اهداف مهم را با حساسیت دنبال کنند.
تولید یک میلیون و ۸۰۰هزار بچه ماهی در هرمزگان
سرپرست اداره شیلات هرمزگان گفت: ظرف سال گذشته یک میلیون و ۸۰۰هزار قطعه بچه ماهی در این استان تولید شده که درصورت تامین اعتبار برای راه اندازی مرکز تکثیر و بازسازی ذخایر ماهیان دریایی در جنوب کشور علاوه بر با افزایش مصنوعی آبزیان و رهاسازی در زیستگاه طبیعی، می توان بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون بچه ماهی به صورت مدرن تولید کرد.
عبدالرسول دریایی افزود: تامین اعتبار مورد نیاز برای مرمت و بازسازی تجهیزات مرکز کلاهی در پی وقوع طوفان و سیلاب، پرورش ۱۵ هزار قطعه ماهیان خاویاری گونه فیل ماهی از مرکز شهید بهشتی گیلان و شمال کشور در منابع آب شیرین استان و استفاده از ماهیان آب شیرین گرم آبی از استان های خوزستان و سیستان و بلوچستان از جمله پیشنهادهای شیلات این استان در برنامه های سال جاری است.
وی یادآورشد: پرورش ماهیان دریایی در قفس علاوه بر کمک به حفظ ذخایر آبزیان، یکی از فرصت‌های مناسب سرمایه گذاری در حوزه شیلات است که این طرح در شیلات ای استان به صورت آزمایشی از سال ۸۶ در جزیره هنگام و بندر آفتاب اجرایی شده است.
دریایی خاطر نشان کرد: بازسازی ذخایر آبزیان نقش مهمی در ایجاد اشتغال پایدار صیادان ایفا کرده اما با توجه به اینکه این ذخایر در خطر نابودی قرار گرفته، توجه به این موضوع بسیار با اهمیت است.
حفظ ذخایر آبزیان با توسعه طرح های پرورش ماهی در قفس
رییس گروه پروش ماهیان دریایی شیلات هرمزگان گفت: در سالهای اخیر با افزایش صید بی رویه و کاهش ذخایر برخی آبزیان ، لزوم توسعه طرح‌های مرتبط با پرورش ماهی در قفس در هرمزگان دو چندان شده است.
ایرج قایینی بیان داشت: این طرح علاوه بر اشتغال جامعه صیادی در آبزی‌پروری موجب کاهش برداشت از ذخایز طبیعی آبزیان می‌شود و نقش موثری در حفظ این ذخایر خواهد داشت.
وی تصریح کرد: به منظور اهمیت حفظ ذخایر طبیعی آبزیان دریایی، یکی از برنامه‌های اولویت‌دار این طرح مشارکت تعاونی‌های صیادی در اجرای آن است.
رییس گروه پرورش ماهیان دریایی شیلات هرمزگان، این استان را در حوزه پرورش ماهی در دریا به عنوان قطب طلایی دانست و بیان داشت: از طرح پرورش ماهی در قفس به عنوان شاخص ارزیابی فعالیت های شیلاتی می توان نام برد و این طرح مهم ترین پروژه اقتصاد مقاومتی شیلات است.
ورود نخستین محموله قفس دریایی به قشم
ایرج قایینی گفت: نخستین محموله قفس دریایی و تجهیزات نرسری در راستای جهش تولید و توسعه پروش ماهیان دریایی با ۶ دستگاه کاتتینر وارد قشم شد.
وی افزود: این کانتینرها شامل قفس، تور و سایر تجهیزات برای نرسری ۶ میلیون قطعه بچه ماهی و به وزن رسانی برای انتقال به قفس های پرورش ماهی است.
رییس گروه پرورش ماهیان دریایی شیلات هرمزگان خاطر نشان کرد: یکی از شرکت‌هایی دارای مجوز طرح پرورش ماهی در قفس باتوجه به ظرفیت‌های تعیین شده در خلیج فارس و دریای عمان و همچنین مجوزهای صادرشده در استان سال جاری برای تولید ۲هزار تن ماهی در قفس اقدام به خرید قفس و تجهیزات متعلقه کرده است.
قایینی اظهار داشت: با واردات قفس های پرورش ماهیان دریایی در محموله‌های بعدی انتظار می‌رود در سال جهش تولید افق روشنی برای افزایش تولیدات ماهی در قفس و به دنبال آن اشتغالزایی و رونق اقتصادی در قشم و سراسر استان رقم بخورد.
وی خاطرنشان کرد: پرورش ماهی در دریا یکی از طرح‌های مهم و اقتصاد مقاومتی کشور است و جزیره قشم به دلیل دارا بودن شرایط و برخورداری از امکانات مناسب، منطقه آزاد و دسترسی آسان تر به بازارهای صادراتی از نقاط مناسب برای سرمایه گذاری و تولید ماهی در دریا است.
رییس گروه پرورش ماهیان دریایی شیلات هرمزگان یادآور شد: تاکنون مجوز بیش از ۱۰۰هزارتن پرورش ماهی در قفس برای این استان صادر شده که حدود ۳۵درصد از این میزان مجوز به شهرستان قشم اختصاص دارد.
حمایت از سرمایه گذاران پرورش ماهی در قفس در هرمزگان
استاندار هرمزگان گفت: این استان ظرفیت های مناسبی برای پرورش ماهی در قفس دارد و از سرمایه گذاران متقاضی و فعال در این بخش حمایت می شود لذا باید شرایط بهره‌گیری از ظرفیت‌های دریا را برای مردم و به خصوص نسل جوان فراهم کنیم و حمایت کامل را از این بخش انجام دهیم.
فریدون همتی با بیان اینکه از طریق پرورش ماهی در قفس می‌توانیم ضمن تامین مصرف داخلی، صادرات آبزیان هم داشته باشیم تصریح کرد: از رویکردهای مهم دولت در هرمزگان توسعه صنعت پرورش ماهی در قفس است و فعالان این عرصه را مورد حمایت قرار می گیرند تا به سطح مطلوبی از تولید برسند.
ایران ظرفیت تولید سه تا پنج میلیون تن پرورش ماهی در قفس را دارد
قائم مقام سازمان شیلات ایران در نشست با مدیران شیلات کشور گفت: بر اساس مطالعات مهندسان مشاور داخلی و نظارت شرکت‌های معتبر خارجی، ایران ظرفیت تولید بین سه تا پنج میلیون تن پرورش ماهی در قفس در دریا را دارد.
سیف الله حقیقی افزود: مجموع تولید آبزیان از محل آبزی پروری و صید از سواحل شمال و جنوب کشور (دریای خزر، خلیج فارس و دریای عمان) و فراسرزمینی (اقیانوس هند) سال گذشته حدود یک میلیون و ۲۰۰ هزارتن بود.
مجری طرح پرورش ماهی در قفس وزارت جهاد کشاورزی یادآور شد: با وجود اینکه تولید آبزیان کشور نسبت به اوایل انقلاب اسلامی ۴۰ برابر رشد داشته و حتی از برنامه ششم توسعه جلوتر هستیم اما با وجود ظرفیت‌های خوبی که داریم از برخی کشورهای همسایه نیز در این زمینه عقب افتاده ایم.
این مقام مسوول در سازمان شیلات ایران، تنها راهکار کشور برای تامین گوشت سفید و پروتئین مورد نیاز کشور را اجرای طرح پرورش ماهی در قفس عنوان کرد.
حقیقی، متوسط برداشت ماهیان گرمابی در سواحل جنوب کشور را ۴تن در هکتار دانست و گفت: اگر بخواهیم به تولید ۵هزارتن ماهی گرمابی دست پیدا کنیم باید حدود یک هزار و ۵۰۰ هکتار زمین و آب شیرین داشته باشیم اما در روش پرورش ماهی در قفس می توانیم این میزان تولید را در ۶۰ هکتار عرصه آبی انجام بدهیم.
وی ادامه داد: پرورش ماهی در قفس در دریا به دلیل صرفه جویی در منابع آبی کشور و ارزآوری بالا از محورهای اقتصاد مقاومتی است و به نفع منافع ملی و اقتصادی کشور خواهد بود.
قائم مقام سازمان شیلات ایران اضافه کرد: تخصیص ارز دولتی به منظور واردات تجهیزات پرورش ماهی در قفس در دریا به دلیل ارزاوری ۸۰۰ میلیون دلاری توجیه اقتصادی دارد.
آبزی پروری مهمترین بخش کشاورزی هرمزگان است
رییس سازمان جهادکشاورزی هرمزگان در این زمینه به خبرنگار ایرنا گفت: آبزی پروری مهمترین بخش کشاورزی این استان به شمار می رود و نیمی از جمعیت استان، ساکن روستاها هستند که معیشت آنها از این راه است.
علی باقرزاده همایی افزود: هرمزگان در بخش کشاورزی به خصوص شیلات، از ظرفیت های بسیاری برخوردار است به گونه ای که ۵۰هزار هکتار زمین مستعد پرورش آبزیان، ۲۸هزار هکتار عملیاتی شده است.
وی بیان داشت: در صورتی که پرورش ابزیان در هر ۵۰هزار هکتار زمین این استان عملیاتی شود، تاثیر بسزایی را برای اقتصاد هرمزگان خواهد داشت و با عرضه محصولات صادراتی در تامین ارز کشور موثر خواهد بود.
رییس سازمان جهادکشاورزی هرمزگان خاطر نشان کرد: در حال حاضر حمایت اندکی برای تولیدات محصول شیلاتی وجود دارد که به همین منظور باید درآمد بخش کشاورزی در مواقع بحران به این بخش بازگردد و ردیف اعتباری خاصی برای این موضوع اختصاص یابد.
باقرزاده اظهار داشت: وجود شرایط آب و هوایی مناسب برای کشت گونه های گرمسیری و نیمه گرمسیری و خارج از فصل، وجود ذخایر شیلاتی و ظرفیت های آبزی پروری، قابلیت استقرار صنایع تبدیلی و فرآوری با توجه به تنوع مواد اولیه شیلاتی، سهولت دسترسی به بازارهای مصرف منطقه ای و فرا منطقه ای با اتصال به آب های آزاد، امکان توسعه محصولات با استفاده از آب دریا و نزدیکی به صیدگاه تن ماهیان اقیانوس هند و امکان توسعه صید این ماهیان، از مزیت های نسبی حوزه شرق هرمزگان است.
وی تصریح کرد: مناطق حاصلخیز شیلاتی در شرق هرمزگان شامل، شهرستان های میناب، رودان و حاجی آباد از قطب های کشاورزی این استان است.
شیلات یکی از مولدهای تولید آبزیان و توسعه ادرات غیرنفتی در سال های اخیر
بخش شیلات و آبزیان به عنوان یکی از بخش های مولد، در سال های اخیر نقش بسیار مؤثری در تولید انواع آبزیان و توسعه صادرات غیرنفتی داشته است، لذا یکی از برنامه های در حال توسعه این قسمت، پرورش ماهی در قفس (در دریا) است.
این بخش قادر است با استفاده از منابع جدید، غیر تعریف شده (به لحاظ موقعیت طبیعی) و در مناطقی که فعالیت تولیدی دیگری برای آن ها متصور نیست اقدام به تولید، اشتغال، تأمین بخشی از اهداف امنیت غذایی و در کنار آن ها ارزآوری کند تا جایی‌که پروژه پرورش ماهی در قفس های دریایی به عنوان یکی از سرفصل ها و پروژه های اقتصاد مقاومتی با هدف دستیابی به تولید سالانه ۲۰۰ هزار تن در پایان برنامه ششم توسعه، مورد توجه قرار گرفته است.
ظرفیت تولید ۱۱۳هزار تن انواع ماهیان دریایی در قفس، ۵۰هزارهکتار زمین‌های مناسب برای تولید میگوی پرورشی با امکان تولید۲۰۰ هزارتن در سال، وجود زمین‌های جدید پرورش ماهیان خاویاری در آب‌های داخلی استان، پرورش ماهیان گرمابی و تیلاپیا، امکان تولید و پرورش خیار دریایی، گیاهان دریایی و صدف‌های مرواریدساز، آرتمیا و لابستر از جمله ظرفیت‌های آبزی‌پروری هرمزگان است.
با توجه به ظرفیت های موجود در استان هرمزگان کارشناسان حوزه کشاورزی و شیلات بر این عقیده هستند که می‌توان از این ظرفیت‌ها برای ارزآوری هر چه بیشتر و جایگزینی با نفت استفاده کرد.