عباس بشارتی عصر پنجشنبه در گفت وگو با خبرنگار ایرنا از یزد به عنوان یکی از مناطق مهم دارای قنات یاد کرد و گفت: این منطقه همواره به مهد این سازه آبی معروف است، و از آن با عنوان قنات ، قنوت و قناعت یاد می شود.
به گفته وی همچنین این منطقه یکی از سکونتگاه های شمار قابل توجهی از مقنیان با تجربه و استادکاران خبره در ایجاد، احیا و بازسازی قنات( کاریز) است.
به گفته وی کمترین تعداد قنات های استان یزد با ۱۳ رشته مربوط به شهرستان ابرکوه است.
آبدهی قنات در یزد رو به کاهش است
وی با اشاره به اینکه در سال زراعی ۹۹-۹۸ متوسط آبدهی هر رشته قنات ۲ لیتر در ثانیه برآورد شده است ، اضافه کرد: در حالیکه متوسط آبدهی این سازه در سال ۱۳۷۷ هجری شمسی یعنی حدود ۲۰ سال قبل چهار لیتر در ثانیه بود.
برداشت سالانه ۱۶۶ میلیون مترمکعب آب از قنات های یزد
این مسوول با بیان اینکه بیشترین آبدهی قنات های استان مربوط به حسن آباد یزد و تاج آباد هرات با آبدهی هر کدام ۱۲۰ لیتر در ثانیه است خاطرنشان کرد: سالانه حدود ۱۶۶ میلیون متر مکعب آب از این سازه استحصال می شود.
بشارتی با اشاره به ۲۵ سال خشکسالی و کاهش آبدهی قنات ها، تاکید کرد: کمبود بارش، لایروبی و مرمت نشدن به موقع قنات ها از طریق بهره‌برداران و حفر چاه‌های غیرمجاز در حریم قنات ها، از جمله دلایل کاهش آبدهی و خشک شدن این سازه آبی است.
حیات قنات های مهریز و تفت به بارندگی وابسته است
مسوول آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی یزد یادآور شد : ۷۲ درصد آب کشاورزی روستاهای شهرستان های تفت و مهریز از چشمه‌ها و قنات‌های موجود منطقه تأمین می‌شود که آبدهی این منابع در گرو بارشآسمانی است و به همین جهت مرمت و حفظ قنات‌ها در اولویت کار این سازمان قرار دارد.
وی با اشاره به اینکه قنات به لحاظ موقعیت به سه دسته کوهستانی، کوهپایه‌ای(دامنه ای) و دشتی تقسیم می شود ، تصریح کرد: ۸۵ درصد قنات های استان در مناطق کوهستانی و کوهپایه‌ای قرار دارد و بقیه در دشت واقع است.
این مسوول ادامه داد: با توجه به محدودیت منابع آبی در استان بهینه‌سازی مصرف آب و افزایش بهره‌وری از طریق ارتقای راندمان آبیاری، کاهش هدر رفت آب ، اصلاح روشهای آبیاری و استفاده از گیاهان کم آبخواه در الگو و ترکیب کشت دارای اهمیت ویژهای است.
۳۰ هزار و ۶۶۲ بهره بردار مستقیم قنات در یزد
وی تعداد بهره‌برداران مستقیم قنات های استان را ۳۰ هزار و ۶۶۲ نفر ذکر کرد و یادآور شد: قنات زارچ و حسن آباد مشیر از جمله طولانی ترین قنات های دنیاست و ثبت جهانی نیز شده است.
بشارتی خاطرنشان کرد: قنات سرمایه ملی و میراث گرانبهای پیشینیان ماست و بالا بودن شمار قنات ها در استان از جمله نکاتی است که به احیا، مرمت و بازسازی قنات اهمیت مضاعف بخشیده است.
صرف ۳۰۴ میلیارد ریال کمک بلاعوض دولت برای مرمت و بازسازی قنات های یزد
این کارشناس سازمان جهاد کشاورزی استان یزد اضافه داد: سال گذشته مجموعاً ۳۰۴ میلیارد ریال از محل کمک های بلاعوض دولت صرف مرمت و بازسازی قنات های استان شد.
از سال ۱۳۷۰ تاکنون برای استفاده و بهره وری بهتر از منابع آبی ۳۰ هزار و ۶۰۰ هکتار اراضی زراعی و باغی استان یزد به آبیاری نوین تجهیز شد.
در استان یزد کشاورزان و دامداران با رعایت الگوی کشت نوین و بهره وری از آب مجازی در بخش کشاورزی و دامداری سالانه افزون بر یک میلیون و ۶۳۰ هزار تن انواع محصول کشاورزی و دامی تولید می کنند.
این میزان تولید به همت۷۰ هزار خانوار روستایی ، کشاورز و دامدار در این حوزه تولید می‌شود که شامل ۷۹۰ هزارتن محصول زراعی و باغی، ۵۱۰ هزار تن محصول گلخانه‌ای و ۳۸۰ هزارتن محصول دامی است.
یزد با ۷۳ هزار هکتار وسعت و یک میلیون و ۲۰۰ هزار نفر جمعیت در منطقه گرم و خشک ناحیه مرکزی ایران قرار دارد و از مناطق کم باران کشور است، ۸۷ درصد جمعیت آن در ۲۱ شهر و بقیه در روستاها و آبادی ها زندگی می کنند.
از ۱۷۵ هزار هکتار اراضی قابل کشاورزی استان یزد هم اکنون به دلیل کم آبی، خشکسالی، تغییر الگوی کشت، توسعه کشت گیاهان کم آبخواه و مهاجرت از روستاها به شهرها در ۱۱۴ هزار هکتار آن کشت و زرع می شود.
البته مجموع قنات های یزد حدود ۶ هزار و ۵۰۰ رشته تخمین زده می شود که تعدادی از آنها در گذر زمان به دلیل خشکسالی ، حفر چاه های عمیق، بی توجهی به مرمت و بازسازی و وقوع سیلاب تخریب و خشک شد و دیگر قابل استفاده نیست.