در ایران هم اجرای برنامه‌های هفته مبارزه با مواد مخدر همانند سالهای گذشته از ۳۱ خردادماه آغاز شده است؛ علی رغم اجرای برنامه‌های جامع مبارزه با این بلای قرن، قاچاق مواد مخدر و اعتیاد به آن همچنان می تازد و خانواده های بسیاری را به ورطه نابودی کشانده است.
چه باید کرد و چاره چیست؟ چرا با وجود مبارزات سخت و نفس گیر با سوداگران مرگ، باز هم مواد مخدر در کشور ما بیداد می کند و طرحهای مختلف مبارزاتی نیز نتوانسته جلوی قاچاق را گرفته و یا از تعداد معتادان به آن کم کند؟.
یزد در شمار استانهای پرخطر
مدیر مرکز تحقیقات اعتیاد و علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی یزد در این زمینه معتقد است: با مطالعه‌های انجام شده از سوی وزارت بهداشت درمان و ستاد مبارزه با مواد مخدر کشور استانهای کشور از نظر مبتلا بودن جمعیت آنها به مواد مخدر به استانهای کم خطر، با خطر متوسط و پرخطر تقسیم شده‌اند.
دکتر محمد هادی فرحزادی گفت: استان یزد در شمار استانهای پر خطر در این ارتباط است و مصرف انواع مواد مخدر در این استان آمار و شیوع بالایی دارد.
مسوول کمیته پژوهش کانون سراسری انجمن‌های صنفی مراکز درمان اعتیاد کشور در ادامه اظهار داشت: بیماری اعتیاد یک بیماری چند عاملی است و عوامل متعدد جسمی ، طبی ، روانی ، اجتماعی ، خانوادگی ، اقتصادی و سیاستهای موجود در یک کشور همه دست به دست هم می‌دهند و موجب زیاد شدن جمعیت مصرف کننده مواد مخدر می‌شوند.
فرحزادی ادامه داد: بر این اساس مداخلات پیشگیری و درمان و شناسایی بیماران نیز باید چند عاملی و با توجه به نظر گرفتن جنبه‌های گوناگون و عوامل ایجاد کننده اعتیاد انجام شود.
مدیر مرکز تحقیقات اعتیاد و علوم رفتاری دانشگاه علوم پزشکی یزد جزیره‌ای عمل کردن و انجام کارهای موازی برای مبارزه با مواد مخدر از سوی ارگانهای مرتبط به عنوان یک مشکل در این حوزه عنوان کرد.
وی با یادآور شدن نقش کلیدی شورای مبارزه با مواد مخدر شهرستان‌ها و استان‌ها در تصمیم گیری‌های علمی و هم اندیشی برای اجرا در این ارتباط گفت: این شورا باید در شهرستان تقویت شده و روسای اداره‌ها و ارگان‌ها خودشان ملزم به حضور در این شورا شوند.
لزوم ارتقای آگاهی و مهارت‌های زندگی
فرحزادی بهترین روش پیشگیری ، درمان و بازتوانی اعتیاد را آموزش و بالا بردن سطح آگاهی افراد جامعه نسبت به مواد مخدر برشمرد که باید استاندارد و همراه با تعییر نگرش ، عملکرد و باور مردم نسبت به خطرناک بودن مواد مخدر و اعتیاد باشد.
وی آموزش مهارت‌های ۱۰ گانه زندگی نظیر خودآگاهی ، مدیریت استرس و هیجان ، برقراری ارتباط ، تفکر خلاق ، جرات‌مندی و حل مسئله که همه افراد جامعه باید تسلط کافی نسبت به آنها داشته باشند را نیز یادآور شد که باید آموزش آنها همراه با دادن تمرین به افراد شرکت کننده در کلاسهای آموزشی باشد.
مسوول کمیته پژوهش کانون سراسری انجمن‌های صنفی مراکز درمان اعتیاد کشور به روشهای مختلف درمان نیز اشاره کرد و گفت: برای درمان نیز بیماران با سطح بندی از طریق مشاوره و آموزش ، درمان‌های دارویی علامتی و جایگزین انجام می‌شود.
وی گفت: یک سری بیماران مصرف آسیب رسان دارند که آنها باید با مداخلات گسترش یافته و همراه با نظارت به صورت طولانی مدت تحت درمان قرار گیرند ، افرادی هم هستند که با دیدن عوارض مصرف مواد دچار اختلال مصرف شده‌اند که برای آنها نیز باید داروهای جایگزین ومشابه مواد برای آنها نجویز کرد.
فرحزادی تاکید کرد : درمانی استاندارد است و نتیجه می‌دهد که در آن سطح‌بندی بیماران به خوبی انجام و مداخلات و مدیریت چند عاملی در نظر گرفته‌شود.
مصرف کنندگان طولانی مدت مواد مخدر به مراکز MMT مراجعه کنند
مسوول شبکه و بهداشت و درمان میبد نیز گفت: افرادی که به صورت طولانی مدت مواد مخدر مصرف کرده و مرتب برای ترک اعتیاد با شکست مواجه شده‌اند می‌توانند به مراکز MMT مراجعه کنند و تحت درمان کوتاه مدت با داروهای ب ۲ و متادون و درمان‌های نگهدارنده طولانی مدت قرار گیرند.
دکتر مهدی حفیظی اظهار داشت: با مصرف داروهای نگهدارنده که عوارضی ندارد درگیری ذهنی افراد برای تهیه مواد مخدر کمتر شده و می‌توانند زندگی عادی و روابط اجتماعی و برگشت به شغل داشته‌باشند.
به گفته وی در میبد با تشخیص اعتیاد افراد به دنبال انجام فعالیت‌های غربالگری در مراکز هشت‌گانه شبکه بهداشت شهرستان ، جلسه‌های مشاوره و روانشناسی برای افراد تشکیل می‌شود.
حفیظی افزود: در صورت نیاز به درمان در سطوح بالاتر افراد درگیر مواد مخدر به مرکز شماره چهار ارجاع شده و برای آنها جلسه‌های مشاوره کامل‌تر برگزار و در صورت ضرورت درمان دارویی برای آنها شروع می‌شود.
اشتغال زیاد و بیکاری، هر دو در اعتیاد به مواد مخدر نقش‌آفرین هستند
مسوول صدای مشاور استان یزد هم اظهار داشت: میزان مصرف مواد مخدر به دلایل زیست شناختی و بیولوژیک نظیر حساسیت به مواد مخدر ، عوامل جامعه شناختی مانند بیکاری ، اشتغال بیش از حد و در دسترس بودن مواد و دلایل فردی روانشناختی برمی‌گردد.
محمد علی صادقی پور افزود: علت‌های فردی روانشناختی مانند عزت نفس پایین و ضعیف بودن در مهارت ارتباطی ، نداشتن مهارت‌های نه گفتن و تصمیم‌گیری صحیح و ضعیف بودن مبانی تفکر و عدم شناسایی خوب از بد و سره از ناسره، سهمبالایی در آلوده شدن شدن افراد به مواد مخدر دارند.
وی رو آوردن به درمان را تنها راه رهایی از مواد مخدر عنوان کرد و افزایش آگاهی و آموزش افراد جامعه که متاسفانه از سوی مسوولان مرتبط زیاد هزینه برای آن نمی‌شود را مهم شمرد.
وی تاکید کرد: آموزش دادن و بالا بردن سطح آگاهی افراد جامعه نسبت به مواد مخدر باید در اولویت باشد اما هزینه‌های کمتری در این ارتباط نسبت به هزینه کردن برای کاهش دادن آسیب‌ها و درمان شده و متاسفانه نگاه ها هم پیشگیرانه نیست.
مسوول صدای مشاور استان یزد در ارتباط با داروهای جایگزین مواد مخدر نیز گفت: این داروها مانند داروهای فشارخون و دیابت بوده وبه عنوان درمان نگهدارنده محسوب شده ؛ روش درمانی خوبی هستند و به دنبال آن افرد دچار اعتیاد زندگی بهتر با عوارض کمتری دارند.
فعالیت سه مرکز مشاوره در میبد
رییس اداره بهزیستی میبد نیز به فعالیت سه مرکز مشاوره اعتیاد اشاره کرد که در مجموع به ۳۲۰ نفر خدمات ارائه می دهند.
سید محسن فلاح به برگزاری کلاسهای آموزشی دراین ارتباط نیز اشاره کرد.
سطوح درگیری با اعتیاد مرتبط با قشر خاصی نیست
به گفته معاون پرورشی اداره آموزش و پرورش شهرستان میبد در طول سال کلاسهای مختلف آموزشی با حضور کارشناسان شبکه بهداشت و درمان ، اداره بهزیستی و نیروی انتظامی و مراکز مشاوره‌ای برای دانش آموزان برگزار می‌شود.
جعفر شفاعی، سطوح درگیری افراد دچار اعتیاد را مرتبط به قشر خاصی در جامعه ندانست.
اغلب معتادان مراجعه کننده، کم‌سواد و کارگر هستند
به گفته مسوول دارویی یکی از کلینیک های ترک اعتیاد، مراجعه کنندگان به این کلینیک بیشتر افراد کارگر و دارای مدرک دیپلم و پایین‌تر هستند و از هر ۱۰ نفر دو تا سه نفر افراد تحصیل کرده دارای مدرک لیسانس و بالاتر می باشند.
"مریم موتاب" در ارتباط با داروها نیز اظهار داشت: داروهای تجویز شده داروهای جایگزین هستند که نسبت به میزان مصرفی که فرد مبتلا به مواد مخدر داشته با دوز بالا و پایین تر برای افراد تجویز می‌شود.
همنشینی با دوستان ناباب، عامل اصلی اعتیاد به مواد مخدر
مشاور این کلینیک درمانی هم گفت: بیشترین عاملی که افراد مراجعه کننده به کلینیک را به سمت و سوی اعتیاد کشانده دوستان ناباب می باشد.
زهره ایرانپور افزود: گران بودن هزینه تهیه مواد مخدر و مشکل ارتباط‌های اجتماعی باعث مراجعه آنها به کلینیک‌های ترک اعتیاد و مصرف داروهای جایگزین اعتیاد می‌شود.
متقاضیان ترک اعتیاد چه می‌گویند؟
به گفته یکی از افراد مراجعه کننده به کلینیک، وی از سنین جوانی و هنگامی که از خدمت سربازی برگشته به واسطه همنشینی با دوستان ناباب به سوی مصرف مواد مخدر رفته است.
وی با اشاره به اینکه نتیجه مصرف مواد مخدر نابودی است، افزود: در حال حاضر با مصرف داروهای جایگزین، مواد مخدر را کنار گذاشته‌ام و زندگی آرامتری با خانواده‌ام دارم.
به گفته مراجعه کننده دیگر، همنشینی با رفقای ناباب باعث اعتیاد وی در سال دوم دبیرستان شد.
وی که تحصیل را تا مقطع لیسانس نیز ادامه داده ادامه داد: لطمه خوردن به زندگی‌ام سبب شد به سوی مصرف داروهای جایگزین روی آورم.
او با اشاره به اینکه مصرف مواد مخدر ارتباطی به اوضاع بد اقتصادی ندارد گفـت: افراد پولدار و مرفه، اعتیاد خود را پنهان می‌کنند اما اعتیاد افراد نادار، عیان و آشکار است .
وی به افرادی که می‌خواهند به سمت مواد مخدر روی آورند توصیه کرد که در ابتدا چاهی برای دفن کردن خود حفر کنند.
افزایش کشف مواد مخدر در میبد
فرمانده انتظامی میبد به خبرنگار ایرنا گفت:کشف مواد مخدر در سال ۹۸ نسبت به ۹۷ ، ۵۶ درصد افزایش داشته و در راستای آن ۱۳۲ پرونده تشکیل و ۱۶۲ نفر دستگیر شدند.
سید طاهر موسوی در ادامه با اشاره به اینکه از این افراد ۱۹ نفر قاچاقچی مواد مخدر بوده‌اند، افزود: کشف این مواد در سه ماهه اول سال ۹۹ نسبت به سه ماهه اول سال ۹۸ نیز ۶۴ درصد افزایش داشته و در ارتباط با آن ۳۹ پرونده تشکیل و ۴۱ نفر دستگیر شدند.
وی یک نفر از این افراد دستگیر شده را نیز قاچاقچی عنوان و تصریح کرد: نیروی انتظامی نسبت به مبارزه با عرضه مواد مخدر تلاش زیادی دارد اما باید توجه داشت تا تقاضای این مواد زیاد نباشد عرضه آن افزایش نمی‌یابد.
فرمانده انتظامی میبد نقش اداره‌ها و ارگانهای مرتبط برای کاهش تقاضای این مواد در میان افراد جامعه را مهم شمرد.
سه کلینیک مشاوره و درمان اعتیاد تحت نظارت اداره بهزیستی و حدود ۱۰ کلینیک با مجوز وزارت بهداشت و درمان و دانشگاه علوم پزشکی استان یزد در میبد فعال هستند و به افراد درگیر مصرف مواد مخدر خدمات ارائه می‌دهند.
مرکز شهرستان ۱۰۵ هزار نفری میبد در ۵۰ کیلومتری شمال غرب شهر یزد قرار دارد.