طبق آمار سازمان جهاد کشاورزی مازندران تاکنون ۴۴ هزار و ۳۷۳ هکتار از اراضی کشاورزی استان به آبیاری نوین مجهز شده است و در حال حاضر این طرح در ۲ هزار هکتار در حال انجام است.
کارشناسان آب و خاک می گویند؛ روش های آبیاری نوین علاوه بر جلوگیری از تلفات آب، باعث بالا بردن کیفیت تولید در واحد سطح می شود به طوری که راندمان آبیاری بارانی ۷۰ درصد و در آبیاری قطره ای ۹۵ درصد است.
به گفته آنان در روش آبیاری مزارع به شکل سنتی، روشی که بیشتر زمین های کشاورزی در کشور با این شکل آبیاری می شوند حتی با صرف هزینه های گزاف تسطیح اراضی ،راندمان آبیاری ۴۰ درصد است.
خشکسالی واقعیت اقلیم ایران است؛ این پدیده بنا به اظهار کارشناسان به دلیل رشد نیازهای آبی کشور در بخش های مختلف در سال های آتی نیز شدت خواهد یافت و طبق آمار کم آبی و خشکسالی به منابع آبی استان مازندران به عنوان استان پر آب کشور نیز نفوذ پیدا کرده است.
مازندران از لحاظ آب و هوایی در منطقه معتدل خزری واقع است، میانگین بارش باران در این استان تا یک دهه پیش، بیش از ۸۰۰ میلیمتر بود که در سال‌های اخیر به کمتر از ۷۰۰ میلیمتر رسید و سال ۹۷ هم در خشک‌ترین سال تجربه شده طی نیم قرن، میزان بارندگی به ۵۲۲ میلیمتر کاهش یافت.
افزایش وام بلاعوض اجرای طرح آبیاری نوین به ۱۸میلیون تومان
مدیر آب و خاک سازمان جهاد کشاورزی مازندران با اظهار این که تاکنون حدود ۴۵ هزار هکتار از اراضی کشاورزی استان زیر پوشش سامانه های نوین آبیاری قرار گرفته است ، گفت : از این سطح ۱۰ هزارو ۳۰۰هکتار آن طی سال های ۹۲ تاکنون عملیاتی شده است.
فرزین فرهادی در گفت و گو با ایرنا توضیح داد: اگرچه هزینه تجهیز هر هکتار به سامانه آبیاری قطره ای در یک سال اخیر افزایش چشم گیری یافته است اما اما دولت برای حمایت از کشاورزان مبلغ وام بلاعوض را از ۱۳میلیون به ۱۸میلیون تومان افزایش داده است.
وی اجرای طرح های کشاورزی را منوط به درخواست کشاورزان و بهره برداران دانست و ادامه داد: با توجه به اهمیت تولیدات کشاورزی برای امنیت غذایی و نقش ملی کشاورزی مازندران ، بهره برداران بخش های مختلف کشاورزی می توانند از فرصت های حمایتی دولت به درستی استفاده کنند.
به گفته این کارشناس آب و خاک کشاورزی مازندران با اجرای سامانه های نوین آبیاری کاهش حداقل ۳۰ درصدی مصرف آب در اراضی کشاورزی را شاهد خواهیم بود.
وی به اهمیت اجرای طرح های زیرساختی برای مدیریت آب کشاورزی در مازندران اشاره کرد و بیان داشت: تسریع در اجرای طرح های زهشکی و تسطیح و تجهیز اراضی زراعی استان که در سال های اخیر با تاکید دولت تدبیر و امید مورد توجه جدی تری گرفته است ، نقش اساسی دارد.
وی اظهار داشت: در حال حاضر استقبال باغداران ، پرورش دهندگان آبزیان و گل و گیاه به آبیاری نوین به ویژه آبیاری قطره ای و تحت فشار مطلوب است و هر سال شاهد افزایش اجرای این طرح ها هسیم.
فرهادی تصریح کرد: امروز عبور از کشاورزی سنتی و حرکت به سوی روش های نوین آبیاری بیش از پیش در کشور احساس می شود و طبق آمار خشکسالی های پیاپی، کاهش نزولات آسمانی و افت قابل توجه سطح آب زیر زمینی در سال های اخیر، ضرورت اصلاح روش های آبیاری را بیش از پیش نشان می دهد.
وی بیان داشت : با بهره گیری از آبیاری نوین در بخش کشاورزی از هدر رفت و اتلاف آب جلوگیری کرده و راندمان آبیاری را می توان به میزان قابل توجهی افزایش داد.
مدیر آب و خاک کشاورزی مازندران افزود: هر یک درصد بهبود در راندمان آبیاری در بخش کشاورزی معادل ساخت سه سد بزرگ در کشور است.
زهکشی و آبیاری تناوبی مهمترین برنامه مدیریت منابع آب کشاورزی مازندران
رییس سازمان جهادکشاورزی مازندران هم زهکشی و تسطیح اراضی زراعی را از طرح های توسعه ای زیر ساختی کشاورزی برای مدیریت آب در استان نام برد و گفت: حل معضل نبود زهکش از سه سال پیش که به دستور شخص دکتر روحانی رئیس جمهوری و مهندس حجتی وزیر وقت جهاد کشاورزی مبنی بر کشت برنج فقط در ۲ استان مازندران و گیلان انجام شود ، مورد توجه جدی قرار گرفت.
عزیزالله شهیدی فر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا با اعلام اینکه هم اکنون اجرای طرح زهکشی اراضی شمال کشور مهم ترین برنامه های آب و خاک وزارت جهادکشاورزی است ، توضیح داد: همسو با برنامه وزارت جهاد کشاورزی اداره آب و خاک و امور فنی و مهندسی جهاد کشاورزی استان نیز طرح جامع زهکشی اراضی استان را در گستره ۱۵۵ هزار هکتار واقع در ساحل غربی نکا رود تا ساحل شرقی بابلرود در محدوده هفت شهرستان نکا، میاندرود، ساری، قائمشهر، جویبار، بابل و بابلسر و در ۴۲۷ روستا تهیه کرده است.
شهیدی فر گفت : این طرح در چهار حوضه از رودخانه نکا رود تا تجن در سطح ۳۵ هزار هکتار، حوضه رودخانه تجن تا سیاهرود در سطح ۴۰ هزار هکتار، حوضه سیاهرود تا تلار در سطح ۴۰ هزار هکتار و از حوضه رودخانه تلار تا بابلرود در سطح ۴۰ هزار هکتار است.
رییس جهاد کشاورزی مازندران با اظهار این که صرفه جویی ۳۰درصدی آب با اجرای آبیاری تناوبی در مزارع برنج به عنوان مهمترین و در عین حال پر مصرف ترین آب در بین محصولات کشاورزی استان به اثبات رسیده است، گفت: میزان آب مصرفی اراضی شالیزاری به ازای هر هکتار به طور میانگین هشت تا ۱۰ هزار مترمکعب است که با احتساب سطح شالیزاری استان ۲ میلیارد مترمکعب آب مورد نیاز است که با اعمال مدیریت و کارهای فنی و مهندسی مانند آبیاری تناوبی تا ۳۰ درصد می توان از میزان آب مصرفی کم کرد.
شهیدی فر با اشاره به این نکته که آب زمین های شالیزاری از طریق چاهها و آببندان ها تامین می شود به راحتی قابل مدیریت است، اظهار داشت: یعنی می توان آبیاری تناوبی را تا سه مرحله انجام داد.
وی توضیح داد: صد البته اگر طرح تسطیح و یکپارچه سازی زمین های کشاورزی استان مازندران به صورت کامل اجرا شود، به طور یقین مصرف آب در برنجکاری تا نصف یعنی از ۲میلیارد متر مکعب به یک میلیارد متر مکعب نیز کاهش می یابد.
کنترل و جلوگیری از شور شدن زمین، کنترل و جلوگیری از ماندابی شدن، کننترل فرسایش، کنترل سیل، حفاظت محیط زیست، سلامت عمومی و بهداشت، جلوگیری از راکد شدن آب و ایجاد بوی تعفن و نامطبوع در محیط مزرعه، به زیر کشت بردن اراضی جدید، زودتر گرم شدن خاک در فصل بهار، شروع زودتر عملیات کشاورزی، کیفیت و کمیت بهتر محصولات، حفاظت از ابنیه و تأسیسات عمومی و توسعه روستایی و امنیت غذایی از جمله مزایای مهم اجرای طرح زهکشی و تسطیح و تجهیز و نوسازی زمین های کشاورزی است.
بر اساس گزارش موسسه بین المللی مدیریت آب(IWMI) کشور ایران باید بتواند برای حفظ وضع فعلی خود تا سال ۲۰۲۵، ۱۱۲ درصد به منابع آب قابل استحصال خود بیفزاید؛ تحقق این مهم نیازمند مدیریت هوشمندانه مصرف آب در بخش آشامیدنی، کشاورزی، خانگی و صنعت است.
بنابر این در چنین شرایط ،تدبیر آسان، حیاتی و زودبازده حفظ و استفاده بهینه از منابع آب موجود است؛ از آنجا که مصرف آب در بخش کشاورزی بسیار بیشتر از سایر بخش هاست، بهره وری مصرف آب در این بخش از مهمترین شاخص های در برنامه ریزی های کلان مصرف اصولی آب به شمار می رود.
بازدهی مطلوب آبیاری در جهان بر اساس استناد منابع بین ۷۰ تا ۸۰ درصد است. توسعه سامانه های نوین آبیاری، توسعه کشت های گلخانه ای، نشاکاری به جای بذرکاری و استفاده از آبیاری الگو و زیرسطحی در زراعت که موجب جلوگیری از تبخیر آب می شود از عوامل مؤثر در افزایش بازدهی آبیاری است.
مازندران دارای ۴۶۰ هزار هکتار زمین زراعی و باغی است و سالانه بیش از هفت میلیون تن انواع محصولات کشاورزی تولید می کند. حدود یک میلیون تن برنج سفید، ۲میلیون و ۵۰۰ هزار تن مرکبات، ۱۸۰ هزار تن گوشت سفید، ۸۵ هزار تن انواع آبزیان، ۹۰ درصد کیوی کشور، انواع گل و گیاه، گندم، علوفه و،کلزا که ۱۰ درصد ارزش افزوده محصولات کشاورزی کشور را شامل می شود.