چابهار- ایرنا- درخت"دِی دار" با نام علمی 'افوربیا تیروکالی' و از خانواده افوربیاسه EUPHORBIA TIRUCALLI درختی نادر در شهرهای منطقه بلوچستان و به ویژه نیکشهر است که از هر هکتار آن می‌توان ۱۰ تا ۵۰ بشکه نفت تولید کرد.

به گزارش ایرنا این درخت بسیار شبیه به کاکتوس است ولی در خانواده کاکتوس جایی ندارد و با نام های دیگری ازجمله درخت فرفیون هند، چوب در آتش و یا شیر بوش و در زبان بلوچی به نام درخت "دِی دار" شناخته می شود و از آنجاییکه شاخه هایی شبیه به مداد دارد به درخت «مداد» معروف است.

در این درخت به ندرت برگ دیده می شود و اگر هم برگ ها رشد کنند به سرعت ریزش می کنند، ارتفاع این درختان در زیستگاه اصلی خود معمولا بین ۳ تا ۵ متر و یا حتی بیشتر می رسند.

معمولا این درختان همیشه سبزند ولی زمانی که به سن بالا می رسند از رنگ سبز به رنگ خاکستری، زرد و یا قرمز تغییر می یابند.

دی دار فاقد خار بوده و به عنوان کود و آفت کش طبیعی مورد استفاده کشاورزان قرار می گیرند، این درخت در طبیعت می تواند به گلدهی برسد اما در شرایط آپارتمانی به ندرت این اتفاق می افتد.

دارای گل های بسیار ریز و زرد رنگ هستند که در میان ساقه ها و در اواخر فصل تابستان  رشد می کنند، رایجترین و متداولترین راه برای تکثیر افوربیا تیروکالی روش قلمه زدن است.

افوربیا تیروکالی در طب سنتی مورد استفاده قرار گرفته و در درمان انواع بیماری‌ها موثر است.

 این درختان بیشتر در سرزمین هایی مانند برزیل و آفریقا مشاهده می شوند و در این مناطق از این درخت برای تغذیه دام و یا به عنوان پرچین نیز استفاده می شود. 

 

درخت مداد نیازمند کار تحقیقاتی و توجه بیشتر است

رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیکشهر در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: 'ملوین کالوین' از شیمیدانان معروف آمریکایی می گوید گیاه 'دی دار' به دلیل تولید هیدروکربن لاتکس قابلیت تبدیل به بنزین را دارد و می توان از آن نفت تولید کرد.

منصور رئیسی افزود: این درخت بدون خار و برگ، میوه و گل نمی دهد و فقط شکل ساقه ‎های آن شبیه مداد است که به همین خاطر به درخت مداد و در منطقه بلوچستان با نام بلوچی 'دی دار' معروف شده است.

وی با بیان اینکه در برخی کشورها از این درخت برای تولید چسب و لاستیک استفاده می ‌شود، بیان کرد: تنها استفاده ای که از این گونه همیشه سبز در شهرستان نیکشهر می شود استفاده از حصارکشی مزارع و باغات کشاورزی است.

وی با اشاره به اینکه شیره سفید مانند این درخت خیلی چسبنده و کاربرد درمانی دارد و احشام به دلیل سمی بودن شیره آن نمی توانند آنرا از بین ببرند، گفت: توسعه این درخت نادر می تواند مانع قطع بسیاری از درختان جنگلی در شهرستان نیکشهر شود.

رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیکشهر ادامه داد: این درخت فقط در ابتدای کاشت نیاز به آبیاری دارد و پس از آن با آب باران یا نم خاک می تواند سرسبز باشد.

وی گفت: توسعه این گونه گیاهی به صورت خودجوش توسط کشاورزان برای حصارکشی دورتا دور باغات انجام می شود و تکثیر آن از طریق قلمه‌ زدن صورت می‎ گیرد.

رئیسی خاطر نشان کرد: اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیکشهر به دلیل ارزش بالای گونه 'دی دار' و استفاده های درمانی و غیره کار تکثیر و توزیع آن را بزودی آغاز خواهد کرد.

وی با اشاره به اینکه شیره این درخت سمی بوده و از تماس با دست، چشم، دهان وصورت خودداری شود، افزود:  شیره این درخت در صورت تماس با بدن انسان باعث سوزش پوست می شود و تماس آن با چشم ممکن است باعث کوری موقت شود.

رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیکشهر ادامه داد: درخت دی دار در سطح شهرستان نیکشهر بویژه بخش مرکزی دهستان مهبان و دهستان هیچان بصورت پراکنده  وجود دارد و نیز حدود ۱۰ هکتار آن چه به صورت دست کاشت و چه بصورت خود رو در این شهرستان وجود دارد  و در سالیان گذشته از آن بیشتر به عنوان کود و آفت کش در مزارع کشاورزی استفاده می شده که متاسفانه کودها و آفت کش های شیمیایی جایگزین درختان طبیعی از این دست شده است.

وی گفت: از آنجاییکه چوب ها یا مدادهای آن دارای تراکم بالا و همیشه سبز است در پرچین باغات نیز استفاده می شده است و به دلیل سمی بودن شیره و صمغ آن مورد استفاده انسان ها وچرای دام های سبک قرار نمی گیرد.

رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری نیکشهر تصریح کرد: تاکنون هیچ گونه کار تحقیقاتی و مطالعاتی بر روی درخت مداد انجام نگرفته است و امیدواریم با حضور سرمایه گذاران بخش‌های  خصوصی و دولتی این امر محقق شود، در این زمینه آمادگی لازم برای همکاری با سرمایه گذاران وجود دارد. 

شهرستان نیکشهر در ۵۱۰ کیلومتری جنوب زاهدان مرکز سیستان و بلوچستان واقع شده است و به دلیل شرایط آب و هوایی گونه های نادر گیاهی و درمانی زیادی دارد.