پایگاه خبری - تحلیلی "خبر آسیای میانه" مستقر در بیشکک، روز چهارشنبه با استفاده از همه آمارهای ارائه شده در پایگاه "رتبه بندی جهانی توان نظامی - Global Firepower Index"،گزارشی را منتشر کرد که با در بر گرفتن بیش از ۵۰ عامل برای افزایش توان نظامی این کشورها، به دسته بندی توان نظامی هر یک از کشورهای آسیای مرکزی می پردازد.
در این گزارش موارد ذیل اعمال شده است:
-این ارزیابی سلاح‌های هسته‌ای را در بر نمی‌گیرد؛
-این ارزیابی ویژگی‌های جغرافیایی کشور را در نظر می‌گیرد؛
-این ارزیابی تنها میزان سلاح‌ها و تجهیزات را در بر نمی‌گیرد؛
-این ارزیابی تولید و مصرف برخی منابع را در نظر می‌گیرد؛
-کشورهایی که فاقد آبراه می‌باشند در این ارزیابی نمره منفی به دلیل نداشتن نیروی دریایی دریافت نمی‌کنند؛
-برای محدودیت‌های نیروی دریایی نمره منفی تعیین می‌شود؛
-و این ارزیابی ویژگی‌های رهبری سیاسی و نظامی کشور را در نظر نمی‌گیرد.
با توجه به موارد اشاره شده اکنون به بررسی کشور های این فهرست می پردازیم.
ازبکستان
نیروهای مسلح ازبکستان در منطقه آسیای میانه به عنوان قدرتمندترین نیروها محسوب می شوند. نیروهای مسلح این کشور در تاریخ ۱۴ ژانویه ۱۹۹۲ تأسیس شده است و شامل نهادهای فرماندهی و کنترل نظامی، نیروهای زمینی، نیروی هوایی، نیروی دریایی، گارد ملی و نیروی مرزی هستند.
براساس اطلاعات Global Firepower Index رتبه نظامی این کشور در میان ۱۳۸ کشور مورد بررسی سالانه ۵۲ می باشد.
کل بودجه نظامی ازبکستان ۹۷۵ میلیون دلار است. نیروهای مسلح این کشور دارای ۵۰ هزار پرسنل می‌باشد. نیروی هوایی ازبکستان دارای ۷۹ هلیکوپتر، ۲ هواپیمایی آموزشی، ۲۵ هلیکوپتر نظامی، ۱۸ هواپیما، ۶۶ جنگنده و ۲۰ هواگرد تهاجمی است.
نیروی زمینی ازبکستان نیز از این قاعده مستثنی نیست و دارای مواردی چون ۴۲۰ تانک، ۱۳۷ توپخانه خودکششی، ۱۲۱۵ خودروی زره پوش و ۹۸ پروژکتور موشکی است.
قزاقستان
نیروهای مسلح قزاقستان با حکم نورسلطان نظربایف نخستین رئیس جمهور این کشور، مورخ ۷ مه ۱۹۹۲ ایجاد شد. ستادهای فرماندهی و کنترل نیروهای مسلح شامل نهادهای فرماندهی و کنترل نظامی، نیروهای زمینی، نیروهای پدافند هوایی، نیروهای دریایی، نیروهای هوایی، نیروهای ضربتی، مدارس نظامی ، مؤسسات علمی نظامی و سازمانهای دیگر است.
رتبه قزاقستان در میان ۱۳۸ کشور جهان از لحاظ توان نظامی ۶۳ می باشد. بودجه نظامی این کشور ۴ میلیارد دلار بوده و ۱۳۵ هزار نفر در نیروهای مسلح قزاقستان مشغول فعالیت هستند.
نیروی هوایی قزاقستان دارای ۷۶ فروند هواپیمای نظامی، ۱۸ فروند هواپیمای آموزشی، ۳۹ هواگرد تهاجمی، ۷۱ هواپیما، ۱۸ هواپیمای بال ثابت و ۱۸ فروند بالگرد تهاجمی می باشد.
نیروی زمینی قزاقستان نیز دارای ۶۵۰ تانک، ۳۰۰ توپخانه کششی، ۸۰۰ دستگاه خودروی زرهی و ۱۰۰ پروژکتور موشکی است.
اما در نیروی دریایی این کشور تنها ۱۴ کشتی گشت زنی و ۲ کشتی مین یاب به چشم می‌خورد.
ترکمنستان
نیروهای مسلح ترکمنستان در تاریخ ۲۸ ژانویه ۱۹۹۲ ایجاد شده است. این نیروها شامل نهادهای مدیریتی، نیروهای زمینی، نیروهای هوایی و پدافند هوایی، نیروی دریایی، نیروهای مرزی و سایر نهادها هستند.
رتبه ترکمنستان در میان ۱۳۸ کشور جهان از لحاظ توان نظامی ۷۷ می‌باشد. بودجه نظامی این کشور ۲۰۰ میلیون دلار بوده و ۲۲ هزار نفر در نیروهای مسلح ترکمنستان خدمت می کنند.
نیروی هوایی ترکمنستان دارای ۲۵ فروند هلیکوپتر،۲۴ فروند هواپیمای آموزشی، ۲۰ هلیکوپتر نظامی و ۳ هواپیما است.
نیروی زمینی این کشور دارای ۷۱۲ تانک، ۲۶۹ توپخانه کششی، دو هزار خودروی زرهی، ۱۱۶ پروژکتور موشکی و ۶۸ توپخانه خودکششی است.
در نیروی دریایی ترکمنستان نیز ۴ زیر دریایی و ۲۰ کشتی گارد ساحلی وجود دارد.
تاجیکستان
برخلاف دیگر جمهوری های شوروی سابق آسیای میانه، تاجیکستان هیچ گونه تسلیحاتی از ارتش شوروی سابق به ارث نبرد. نیروهای مسلح این کشور در ۲۲ فوریه ۱۹۹۳ تأسیس شدند.
این نیروها متشکل از نیروهای زمینی، نیروهای هوابرد، نیروهای هوایی، نیروهای ویژه، نیروهای هوا-زمین، نیروهای پدافند هوایی، گارد ملی ریاست جمهوری و نیروهای امنیتی (نیروهای داخلی و مرزی) می‌باشند.
رتبه تاجیکستان در میان ۱۳۸ کشور جهان از لحاظ توان نظامی ۹۴ است. بودجه نظامی این کشور ۱ میلیارد و ششصد میلیون دلار بوده و ۹ هزار نفر در نیروهای مسلح این کشور خدمت می کنند.
نیروی هوایی تاجیکستان دارای ۲۰ فروند هلیکوپتر، ۴ هواپیمای آموزشی و ۶ هواپیمای نظامی است.
نیروی زمینی تاجیکستان نیز دارای ۲۵۳ تانک، ۹۰ توپخانه کششی، ۳۴۷ خودروی زرهی و ۱۲۸ پروژکتور موشکی است.
قرقیزستان
نیروهای مسلح قرقیزستان در تاریخ ۲۹ مه ۱۹۹۲ تشکیل شد. با حکم عسکر آقایف نخستین رئیس جمهور قرقیزستان، تشکیلات و یگانهای ارتش شوروی مستقر در این کشور تحت اختیار وی قرار گرفت. این نیرو ها شامل نیروهای زمینی، نیروهای پدافند هوایی، نیروهای مرزی ایالتی و گارد ملی قرقیزستان هستند.
قرقیزستان در میان ۱۳۸ کشور جهان از لحاظ توان نظامی رتبه ۹۸ را کسب می‌کند. بودجه نظامی این کشور ۲۰ میلیون دلار بوده و ۱۱ هزار نفر در نیروهای مسلح قرقیزستان خدمت می کنند.
نیروی هوایی قرقیزستان دارای دو فروند هلیکوپتر و دو هواپیمای تهاجمی است.
نیروهای زمینی این کشور نیز دارای ۱۵۰ دستگاه تانک، ۱۴۱ توپخانه کششی، ۳۸۵ خودروی زرهی، ۳۰ دستگاه توپخانه خودکششی و ۲۱ پروژکتور موشکی است.
در حال حاضر با توجه به این اطلاعات و آمار، بودجه دفاعی قزاقستان در آسیای میانه بیشترین مقدار یعنی حدود چهار برابر بودجه دفاعی ازبکستان است. اما رتبه نظامی آن پایین تر است. به گفته استانیسلاو روگوفسکی، خلبان جنگی و جانباز جنگ در افغانستان، دلیل این اتفاق جمعیت کمتر ازبکستان و درگیری های منطقه ای این کشور است.
وی گفت: "مرزهای خارجی با افغانستان، جنبش های مختلف رادیکال و تجربه تلخی که آنها تحمل کرده اند، همه و همه به عنوان معیاری برای این رتبه بندی محسوب می‌شوند. همچنین، وضعیت نیروهای مسلح می‌تواند از نظر کمی متفاوت بوده و از لحاظ فنی می‌توان دریافت که این ویژگی به طور قابل توجهی بر مشخصه ها تأثیر می‌گذارد."
با این حال، همانطور که استانیسلاو روگوفسکی خاطرنشان می‌کند، درگیری میان کشورهای منطقه بسیار غیر محتمل است. در این رابطه، ژئوپلیتیک بسیار جایگاه مهمی دارد. به گفته وی، ازبکستان به هیچ وجه با همسایگان خود درگیر نخواهد شد، زیرا بسیاری از کالاهای صادراتی را تولید می‌کند.
به نظر آندره گروزین مدیر بخش آسیای میانه و قزاقستان موسسه کشورهای مشترک المنافع، رتبه بندی مذکور سطح آمادگی برای انجام عملیات نظامی شامل فعالیت های فنی جدید را ارزیابی نمی‌کند. این موضوع با پهپادها، فرماندهی و کنترل بوسیله سیستم های جنگ الکترونیکی و تمام چیزهای مرتبط با فناوری پیشرفته در ارتباط است. به طور کلی، تجهیزات فنی ارتش‌های کشورهای آسیای میانه عمدتاً از تولیدات روسیه است یا مواردی است که از ارتش شوروی سابق برجای مانده است.
با این حال زمانی که صحبت از نوسازی به میان می‌آید، نباید از کادر نظامی غافل شد. گروزین می‌گوید، حقیقت این است که یک کشور می‌تواند ارتش خود را مجهز به پیشرفته‌ترین تسلیحات کند، اما سوال اینجاست که چه کسی قرار است از آنها استفاده کند. به نظر می‌رسد که ارتش کشورهای آسیای میانه به آموزش بالای نیروهای انسانی خود در این حوزه نیاز دارند.