نشست یک‌روزه فوق العاده مجازی سران کشورهای ضامن روند آستانه که به ابتکار جمهوری اسلامی ایران برگزار شد روز چهارشنبه با صدور بیانیه‌ای مشترک به کار خود پایان داد.
حجت الاسلام والمسلمین حسن روحانی، ولادیمیر پوتین و رجب طیب اردوغان روسای جمهوری اسلامی ایران، فدراسیون روسیه و جمهوری ترکیه در این بیانیه مشترک که روز چهارشنبه در نشست مجازی سران روند آستانه در ۱۴ بند تدوین شده است، با تاکید بر اینکه بر اینکه منازعه سوریه هیچ راه‌حل نظامی نداشته و تنها از طریق روند سیاسی سوری ـ سوری با تسهیلگری سازمان ملل وفق قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل قابل حل و فصل خواهد بود، عزم خود را برای مقابله با دستور کارهای جدایی طلبانه با هدف تضعیف حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و نیز تهدید امنیت ملی کشورهای همسایه ابراز کردند.
متن بیانیه مشترک سران سه کشور ایران ، روسیه و ترکیه به این شرح است:
رئیس جمهوری اسلامی ایران جناب آقای حسن روحانی، رئیس جمهوری فدراسیون روسیه جناب آقای ولادیمیر پوتین و رئیس جمهوری ترکیه جناب آقای رجب طیب اردوغان نشست مجازی سهجانبه سران را در تاریخ ۱۱ تیرماه ۱۳۹۹ برگزار کردند.
رؤسای جمهوری:
۱. در خصوص اوضاع کنونی در صحنه سوریه بحث و به بررسی تحولات پس از آخرین نشست خود در آنکارا در تاریخ ۲۵ شهریور ۱۳۹۸ پرداخته و بار دیگر بر عزم خود برای تقویت هماهنگی‌های سهجانبه بر اساس توافقات فی ما بین تصریح کردند.
۲. بر تعهد قوی خود به حاکمیت، استقلال، وحدت و تمامیت ارضی جمهوری عربی سوریه و همچنین به اهداف و اصول منشور ملل متحد تأکید و تصریح کردند که این اصول باید مورد احترام همگان بوده و هیچ اقدامی، فارغ از عاملان آن، نباید این اصول را تضعیف نماید.
۳. در این راستا تمامی تلاش‌ها برای ایجاد واقعیات جدید میدانی را به بهانه مبارزه با تروریسم، از جمله ابتکارات غیرمشروع خودمختاری را مردود دانسته و عزم خود را برای مقابله با دستور کارهای جدایی طلبانه با هدف تضعیف حاکمیت و تمامیت ارضی سوریه و نیز تهدید امنیت ملی کشورهای همسایه ابراز کردند.
۴. شرایط شمال شرق سوریه را بررسی و تأکید کردند که دستیابی به امنیت و ثبات در منطقه تنها در سایه حفظ حاکمیت و تمامیت ارضی کشور ممکن است و به این منظور توافق کردند تلاشهای خود را هماهنگ نمایند. رؤسای جمهور مخالفت خود را با تصرف و انتقال غیرقانونی درآمدهای نفتی که متعلق به جمهوری عربی سوریه است، ابراز کردند.
۵. بار دیگر بر عزم خود مبنی بر تداوم همکاری به منظور نابودی نهایی داعش، جبهه النصره و تمامی دیگر افراد، گروه‌ها، تشکلها و موجودیتهای وابسته به القاعده یا داعش و سایر گروههای تروریستی مشخص شده از سوی شورای امنیت سازمان ملل تأکید کردند و بر طبق حقوق بین‌الملل بشردوستانه، خواستار محافظت از غیرنظامیان و زیرساختهای غیرنظامی شدند.
۶. اوضاع منطقه کاهش تنش ادلب را به تفصیل مورد بررسی قرار دادند و بر لزوم تأمین آرامش در این منطقه با اجرای کامل تمامی توافقات مرتبط تأکید کردند.
۷. نگرانی عمیق خود را نسبت به شرایط انسانی در سوریه و تأثیر همه‌گیری کووید-۱۹ ابراز کردند و اذعان داشتند که این همه‌گیری می‌تواند نظام سلامت و شرایط اجتماعی - اقتصادی و انسانی سوریه را با چالش جدی مواجه سازد. رؤسای جمهور کلیه تحریم‌های یکجانبه مغایر با حقوق بین‌الملل، حقوق بین‌الملل بشردوستانه و منشور ملل متحد را بویژه در شرایط همه‌گیری کووید-۱۹ مردود دانستند. در این راستا، بر ضرورت حیاتی فراهم کردن دسترسی بشردوستانه سریع، امن و بلامانع در سراسر سوریه برای تسکین آلام مردم سوریه تأکید کردند و از جامعه بین‌الملل بویژه سازمان ملل و نهادهای بشردوستانه آن خواستند به دور از تبعیض، سیاسی‌کاری و پیش‌شرط، کمکهای خود به تمام سوری‌ها را افزایش دهند.
۸. بار دیگر بر این عقیده خود تصریح کردند که منازعه سوریه هیچ راه‌حل نظامی نداشته و تنها از طریق روند سیاسی سوری ـ سوری با تسهیلگری سازمان ملل وفق قطعنامه ۲۲۵۴ شورای امنیت سازمان ملل قابل حل و فصل خواهد بود. در این راستا، بر نقش مهم کمیته قانون اساسی در ژنو که تشکیل آن حاصل مشارکت مسلم ضامنین آستانه و اجرای تصمیمات کنگره گفت و گوی ملی سوریه در سوچی است، تأکید کردند. رؤسای جمهور از توافق حاصله درخصوص برگزاری سومین نشست کمیته قانون اساسی در آگوست ۲۰۲۰ استقبال و بر آمادگی خود مبنی بر حمایت از کار کمیته از طریق تعامل مستمر با اعضای آن و فرستاده ویژه دبیر کل سازمان ملل در امور سوریه، گیر اُ. پدرسون به عنوان تسهیل‌گر برای اطمینان از عملکرد پایدار و مؤثر کار کمیته مجدداً تأکید کردند.
۹. بر عزم خود مبنی بر تداوم عملیات آزادسازی متقابل بازداشت‌شدگان/ربوده‌شدگان در چارچوب کارگروه ذیربط در روند آستانه تصریح کردند. رؤوسای جمهور تأکید کردند که این کارگروه سازوکار منحصربفردی است که در اعتمادسازی بین طرف‌های سوری، مؤثر بوده و وجود آن ضروری است و نیز توافق کردند اقداماتی برای تداوم فعالیت آن اتخاذ کنند.
۱۰. ضمن تصریح بر برخورداری پناهجویان و مهاجران اجباری داخلی از حق بازگشت و حق حمایت، بر لزوم تسهیل بازگشت داوطلبانه و ایمن آنان به اقامتگاه‌های اصلی خود در سوریه تأکید کردند. در این راستا، از جامعه بین‌الملل خواستند به منظور استقرار مجدد و بازگشت آنان به زندگی عادی، کمکهای مناسب ارائه دهند و مسئولیت بیشتری در راستای مشارکت در تقویت کمک‌رسانی به سوریه از جمله در طرح‌های بهبود سریع شامل زیرساختهای اساسی – تأسیسات تأمین آب و برق، مدارس و بیمارستانها و مین‌زدایی انساندوستانه –عهده‌دار شوند.
۱۱. بر لزوم احترام به تصمیمات حقوقی شناخته شده بین‌المللی از جمله مفاد قطعنامه‌های ذیربط سازمان ملل در رد اشغال جولان سوریه بویژه قطعنامه ۴۹۷ شورای امنیت سازمان ملل تأکید و تصمیم دولت آمریکا در خصوص جولان اشغالی سوریه را که نقض فاحش حقوق بین‌الملل محسوب شده و صلح و امنیت منطقه‌ای را به خطر می اندازد محکوم کردند. رؤسای جمهور حملات نظامی رژیم صهیونیستی را در سوریه بی‌ثبات کننده و ناقض حاکمیت و تمامیت ارضی آن کشور و تشدید کننده تنش در منطقه تلقی کردند.
۱۲. علاوه بر موضوع سوریه، بر قصد خود مبنی بر تقویت هماهنگی‌های سهجانبه در عرصه‌های مختلف به منظور افزایش همکاریهای مشترک اقتصادی تأکید کردند.
۱۳. توافق کردند نمایندگان خود را مکلف نمایند تا جلسه آتی نشست بین‌المللی سوریه در چارچوب روند آستانه را در اولین فرصت ممکن برگزار کنند.
۱۴. توافق کردند جلسه آتی نشست سهجانبه سران را به دعوت رئیس جمهوری اسلامی ایران جناب آقای حسن روحانی در اولین فرصت ممکن در جمهوری اسلامی ایران برگزار کنند.
روحانی: احترام به حاکمیت ملی و استقلال سوریه اصلی خدشه‌ناپذیر است
حجت الاسلام و المسلمین حسن روحانی رییس جمهوری ایران عصر چهارشنبه در نشست مجازی سران کشورهای روند آستانه خطاب به آقایان "ولادیمیر پوتین" و "رجب طیب اردوغان" گفت که معتقدم روند آستانه به عنوان تنها روند موفق در کمک به حل و فصل مسالمت آمیز بحران سوریه دستاوردهای بسیاری کسب نموده که حفظ و توسعه آن وظیفه سه کشور دوست و همسایه به عنوان ضامنان این روند می‌باشد.
متن سخنان رئیس جمهوری به این شرح است:
بسم‌الله الرحمن الرحیم
جناب آقای پوتین
جناب آقای اردوغان
از دیدار شما دوستان عزیز بسیار خرسندم. شیوع ویروس کرونا منجر به تاخیر برگزاری اجلاس سران سه کشور گردیده و در این مدت تحولات زیادی در صحنه سوریه رخ داده است. به همین دلیل تصمیم گرفتیم اجلاس سران سه کشور را به صورت مجازی برگزار کنیم. انشاءالله در اولین فرصت جلسه حضوری را به میزبانی جمهوری اسلامی ایران برگزار خواهیم کرد.
معتقدم روند آستانه به عنوان تنها روند موفق در کمک به حل و فصل مسالمت‌آمیز بحران سوریه، دستاوردهای بسیاری کسب نموده که حفظ و توسعه آن وظیفه ما سه کشور دوست و همسایه به عنوان ضامنان آن می‌باشد.
مایلم در ابتدا بر اصول اساسی و تغییرناپذیر مشترکمان در موضوع سوریه یعنی لزوم حفظ یکپارچگی و تمامیت ارضی، احترام به حاکمیت ملی و استقلال سوریه و تعیین سرنوشت این کشور تنها به دست مردم آن از طریق گفتگوهای سوری- سوری و بدون مداخله خارجی تاکید کنم.
امروز در حالی اجلاس مجازی سران روند آستانه را برگزار می‌کنیم که جهان با معضلی به نام پاندمی ویروس کرونا مواجه است و مردم سوریه نیز از این بیماری مستثنی نیستند. در شرایط شروع این ویروس که مشکلات بهداشتی و اقتصادی گسترده‌ای را در این کشور ایجاد نموده و در نتیجه نیاز به دسترسی‌های بشردوستانه از جمله اقلام پزشکی و دارویی به منظور مقابله با این پاندمی و تسکین آلام مردم سوریه را ضروری می‌نماید، رژیم آمریکا در ادامه تحریم‌های گذشته و تلاشهای مذبوحانه خود برای فشار بر مردم سوریه تحریم‌های یکجانبه و غیرانسانی تازه‌ای موسوم به سزار را با هدف رسیدن به امیال نامشروع سیاسی خود تحمیل نموده است. این اقدام رژیم آمریکا، تروریسم اقتصادی است که ناقض حقوق بین‌الملل، حقوق بشر، حقوق بشردوستانه بین‌الملل و حاکمیت ملت‌هاست.
جمهوری اسلامی ایران ضمن محکوم نمودن هرگونه تحریم علیه ملت‌ها در جهان خصوصا سوریه، تاکید می‌کند که به حمایت‌های خود از مردم و دولت مشروع سوریه با قدرت بیشتری ادامه خواهد داد. این اقدامات نامشروع و غیرانسانی رژیم آمریکا هیچگونه خللی در اراده کشورهای دوست و متحد سوریه ایجاد نخواهد کرد و آمریکا مطمئن باشد که آنچه از طریق فشار نظامی و توسل به گروههای تروریستی به دست نیاورده را نمی‌تواند از طریق ابزار فشار اقتصادی و مجازات مردم سوریه به دست آورد.
مساله آوارگان داخلی و پناهجویان سوری نیز موضوع بسیار مهمی است، ما و جامعه جهانی می‌بایست به بازگشت آوارگان به خانه و کاشانه خود کمک کنیم. این هم یک موضوع انسانی است و هم به بازگشت صلح و ثبات و اعتمادسازی میان مردم سوریه کمک خواهد کرد. هرگونه مشروط نمودن کمکهای انسانی به تحقق اهداف سیاسی، این روند را مختل خواهد کرد.
همکاران گرامی
امروز با گذشت بیش از ۹ سال از آغاز بحران سوریه، جمهوری اسلامی ایران همچنان معتقد است تنها راه حل بحران سوریه سیاسی بوده و راه حل نظامی ندارد. ما به عنوان کشورهای ضامن روند آستانه، همواره از گفتگوهای سوری- سوری در چارچوب توافقات ایجاد شده در روند آستانه حمایت نموده و بر عزم خود برای مبارزه با تروریسم داعش و القاعده و تمامی مجموعه‌های ذیل آن در تمامی منطقه از جمله سوریه تاکید می‌نماییم.
امروز در شرایطی با افتخار از مبارزه با تروریسم سخن می‌گوییم که فداکاری‌های زیادی در این راه صورت گرفته است. لازم می‌دانم از تمامی شهدای مبارزه با تروریسم به ویژه در راس آنها شهید سپهبد قاسم سلیمانی یاد کنم کسی که ادعای مبارزه با تروریسم را دارد قهرمان مبارزه با تروریسم در منطقه و همراهانش را به شهادت می‌رساند و این نشانه ادعای دروغین رژیم آمریکا در مبارزه با تروریسم است.
تاکید می‌کنم مبارزه با تروریسم تا محو کامل آن از سوریه و به طور کلی منطقه ادامه خواهد داشت. در این راه در حالی که نباید امنیت و جان غیرنظامیان در خطر افتد نمی‌بایست اجازه داد تا تروریست‌ها از مردم به عنوان سپر انسانی استفاده کنند.
روسای محترم جمهوری
در حالی که سخن از مبارزه با تروریسم زده می‌شود، اما احترام به حاکمیت ملی و استقلال سوریه نیز اصلی خدشه‌ناپذیر است. سوریه‌ای متحد، مستقل و بدون حضور نامشروع خارجی نه تنها منجر به بازگشت آرامش به این کشور پس از سالهای طولانی رنج مردم این کشور می‌گردد، بلکه به ثبات و امنیت همسایگان آن نیز کمک خواهد نمود.
حضور نامشروع نیروهای اشغالگر رژیم آمریکا در خاک سوریه به عاملی بی‌ثبات‌کننده برای سوریه و کل منطقه تبدیل شده و در کنار آن با افزایش پایگاه‌های نظامی غیرقانونی در مناطق نفت‌خیز سوریه در شرق فرات، در حال غارت منابع طبیعی این کشور می‌باشد.
تاکید می‌کنم، ضروری است هر چه سریع‌تر نیروهای تروریست آمریکایی از کل منطقه به ویژه سوریه خارج شوند و حاکمیت دولت سوریه در تمامی سرزمین آن گسترش یابد.
همچنین لازم است به افزایش دامنه تجاوزات رژیم صهیونیستی به خاک سوریه اشاره و این قبیل اقدامات تجاوزگرانه را شدیدا محکوم نمایم. اقدامات رژیم صهیونیستی در کنار اشغال منطقه جولان علاوه بر نقض حاکمیت سوریه، به عنوان عامل بی‌ثباتی و تهدیدکننده صلح و امنیت منطقه بوده و پیامدهای آن متوجه این رژیم اشغالگر خواهد شد.
پوتین: حفظ استقلال و حاکمیت ملی سوریه از مهمترین اهدافی است که باید دنبال شود
ولادیمیر پوتین رئیس جمهوری فدراسیون روسیه نیز در این نشست با قدردانی از ابتکار جمهوری اسلامی ایران برای برگزاری نشست فوق العاده مجازی سران کشورهای ضامن روند آستانه، تلاش های سه کشور درباره سوریه را تاکنون موثر و باعث کاهش میزان خشونت ها در این کشور دانست و گفت: مطمئنا حفظ استقلال و حاکمیت ملی سوریه از مهمترین اهدافی است که باید دنبال شود.
رئیس جمهوری روسیه مبارزه با تمامی گروههای تروریستی باقی مانده در سوریه بویژه در شرق فرات را حائز اهمیت عنوان کرد و ادامه داد: باید برقراری رژیم آتش بس در مناطق کاهش تنش و اقدامات کمیته قانون اساسی در ژنو را با جدیت پیگیری کنیم.
پوتین ادامه داد: سه کشور باید در راستای توسعه اقتصادی و بازگشت آوارگان سوری به این کشور و بازسازی زیرساخت های سوریه اقدامات را با هم هماهنگ کرده و به صورت فعالانه با هم همکاری کنیم.
رئیس جمهوری روسیه اعمال تحریم علیه سوریه را غیرقانونی برشمرد و بر ضرورت انجام کمک های انسان دوستانه به سوریه برای جلوگیری از وخیم شدن شرایط اقتصادی در این کشور تاکیدکرد.
پوتین ضمن حمایت از بیانیه مشترک سه کشور در این نشست فوق العاده در راستای کاهش تنش ها و خنثی کردن اقدامات گروههای تروریستی، از دعوت رئیس جمهور کشورمان برای سفر به ایران و برگزاری اجلاس حضوری سران کشورهای ضامن روند آستانه در تهران پس از شرایط شیوع کرونا، استقبال کرد.
اردوغان: همکاری سه کشور تاکنون آثار خوبی در توسعه صلح و ثبات سوریه داشته است
همچنین رجب طیب اردوغان رئیس جمهوری ترکیه نیز در این نشست فوق العاده با اشاره به اینکه این ششمین نشست سران کشورهای ضامن روند آستانه است، اظهارداشت: همکاری سه کشور تاکنون آثار خوبی در توسعه صلح و ثبات سوریه داشته است.
رئیس جمهوری ترکیه خاطرنشان کرد: همکاری کشورهای ضامن روند آستانه و مشورت‌هایی که میان سران سه کشور انجام می شود، مطمئنا در تحکیم و ادامه روند توسعه صلح و ثبات در سوریه موثر خواهد بود.
دستیابی به یک حل و فصل مسالمت آمیز در سوریه که به روند آستانه معروف است در ژانویه (بهمن) ۲۰۱۷ توسط ایران، روسیه و ترکیه در شهر «آستانه» که بعدها به «نور سلطان» تغییر نام یافت، آغاز شد.