عمران و آبادانی، توافقی بود بین دولت و بنیاد مستضعفان انقلاب اسلامی برای توسعه مناطق محرومی همچون قلعه‌گنج در جنوب استان کرمان، قرار شد دولت، حمایت و بنیاد، سرمایه‌گذاری کند تا زنگار محرومیت از چهره این دیار زدوده شود. در همین راستا و همزمان با معرفی قلعه‌گنج به عنوان شهر نمونه اقتصاد مقاومتی از سوی رییس جمهوری، جهاد اقتصادی و عمرانی در این خطه آغاز و اقدامات زیادی انجام شد، از طرح‌های توان‌افزایی روستاییان، تا احداث و راه‌اندازی مجتمع‌های بزرگ دامداری و تولید لبنیات که در گزارش‌های متعددی به معرفی آن‌ها پرداخته شده است.
قلعه‌گنج درواقع یک نمونه برجسته از فرهنگ اقتصاد مقاومتی، همان کلیدواژه‌ای که رهبر معظم انقلاب طی دیداری که در شهریورماه سال ۸۹ با جمعی از کارآفرینان داشتند، برای نخستین‌بار بار مطرح و نهایتا در ۲۹ بهمن‌ماه ۹۲ سیاست‌های کلی آن را به سران سه قوه ابلاغ کردند.
دولت نیز با رویکرد آبادانی مناطق محروم، نخستین بند از بندهای ۲۴ گانه اقتصاد مقاومتی که « تامین شرایط و فعال‌سازی تمامی امکانات و منابع مالی و سرمایه‌های انسانی کشور به منظور توسعه کارآفرینی و به حداکثر رساندن مشارکت آحاد جامعه در فعالیت‌های اقتصادی با تسهیل و تشویق همکاری‌های جمعی و تأکید بر ارتقای درآمد و نقش طبقات کم‌درآمد و متوسط» بود را در این منطقه به مرحله اجرا گذاشت. «مشارکت مردم در امر توسعه»
اجرای طرح‌های مختلف اقتصادی تا جایی پیش رفت که امروز قلعه‌گنج به عنوان مقصدی مهم برای افراد و گروه‌های زیادی تبدیل شده است، از گردشگران تا مدیران استان‌های دیگر به این شهرستان سفر می‌کنند تا ببینند اقتصاد مقاومتی با یک منطقه محروم چه کرده است.
قلعه‌گنج این‌بار میزبان مدیران استان گلستان است و ما هم بنا داریم تور یک‌روزه روستای «جَتو» را برایشان اجرا کنیم. یکی از روستاهایی که در دولت یازدهم برای انجام فعالیت‌های عمران و آبادانی انتخاب شد، این روستای کوچک در فاصله ۴۵ کیلومتری از مرکز شهرستان قلعه‌گنج و در منطقه‌ای کوهستانی و سخت‌گذر واقع شده است.
قبل از حرکت، به میهمانان گفتم: می‌خواهیم به دیدار مردمی برویم که سرزمین اجدادی خود را از نابودی حتمی نجات دادند. مردمی که به ندای عُمران و آبادانی نظام، آری گفته و به میدان سازندگی آمدند. کسانی که سال‌ها پیش به علت خشکسالی، از روستای خود مهاجرت کرده بودند و شهرنشین‌ها، حاشیه‌نشین خطابشان می‌کردند و لفظ حاشیه‌نشینی با آن منظره‌ای که ما در ذهنمان داریم، زیبنده‌شان نبود.
راهی روستای جتو شدیم. پس از قرار گرفتن در مسیر قلعه‌گنج به چاه‌دادخدا در سه راهی روستای چاه‌لک به سمت دهستان مارز و «جتو» رفتیم. پس از عبور از ۲ روستای «گزهک و نیزن » وارد سراشیبی جاده فرعی و سنگلاخی شدیم. جاده‌ای خاکی با عرض کم، معمولا با دیدن راه‌های خاکی و رد لاستیک خودروها مشخص می‌شد اخیرا خودرو یا موتورسیکلتی عبور کرده یا نه، خاک‌های کفِ این جاده حاکی از رفت و آمدهای کم به این روستا بود.
روستایی در وسط کوهستان، باید از رودخانه عبور می‌کردیم، آب گرمی داشت وشن‌های کناره آن حسابی داغ شده بود، البته نباید فرآموش کرد که وارد فصل گرما شده‌ایم و حس خنکای آب، کمی پُرتوقعی است.
یکی از همراهانمان با تعجب گفت: چرا راه روستا از بستر رودخانه عبور می‌کند و اهالی اینجا مسلما موقع بارندگی ساعت‌ها و حتی روزها پشت رودخانه معطل می‌شوند. او، امیر محمدی‌پور مدیرکل بازرسی استانداری گلستان است که برای دیدن اقدامات دولت و بنیاد مستضعفان به قلعه‌گنج سفر کرده است، محمدی‌پور از رییس بنیاد مستضعفان شنیده بود که «طرح سرمایه گذاری در قلعه‌گنج کرمان سال ۹۳ آغاز و برای توانمندسازی این منطقه اقدامات گسترده‌ای انجام شد که منجر به اجرای طرح‌های تولیدی و عمرانی فراوانی در این شهر شده است»
مدیرکل بازرسی استانداری گلستان در این سفر با ما همراه شد تا از تجربه محرومیت‌زدایی دولت و بنیاد مستضعفان برای توسعه مناطق محروم استان خود، ایده بگیرد.
در عبور از پیچ و خَم‌های متعدد مسیر کوهستانی، کبک‌های وحشی را دیدیم که از دامنه کوه بالا می‌روند، همگی دارای ترکیب رنگ‌های یکسانی بودند «قهوه‌ای مایل به خاکستری در بالا و زرد کمرنگ در قسمت شکم» وقتی به چنین مناطقِ بکری سفر می‌کنید باید چشم‌ها باز و حواس‌ها جمع باشد تا بهتر بتوانید شگفتی‌ها را نظاره کنید. شنیدم بسیاری از جانوارن مناطق کوهستانی ازجمله همین کبک‌های تک‌همسر در زیستگاه طبیعی خود، رنگشان بسته به موقعیت منطقه، متغیر است.
همینطور که رد می‌شدیم دیدم که دسته‌های کبک، خود را در شکاف‌های صخره‌ها جا دادند و از دید ما پنهان شدند و قامت نخل‌های جَتو از بالای دره، نمایان شد.
اهالی جتو به استقبال آمدند و پس از سلام و احوالپرسی، مهدی شهسواری فرماندار قلعه‌گنج با همراهی عطاالله امیری از جوانان روستا و مهمانان به بازدید از فعالیت‌های اشتغالزایی و طرح‌های آبادانی روستا پرداختند.
از اسپانیا تا جتو
نخستین طرح، مجتمع محلی پرورش بز مورسیای اسپانیایی متعلق به شکوفه امیری بانوی سختکوش قلعه‌گنجی است که با دریافت تسهیلات ۱۳۰ میلیون تومانی از بانک سینا و بنیاد مستضعفان و حمایت جهاد کشاورزی در دل کوه‌های جتو راه‌اندازی شده است. او بدون موتورپمپ کشاورزی و تنها با استفاده از آب جاری رودخانه و چشمه‌های روستا این مجتمع را راه‌اندازی کرده است. امیری ازجمله شیرزنان این مرز و بوم است که برای به دست آوردن یک زندگی بهتر حاضر نشد قید زادگاهش را بزند و از روستای اجدادی خود مهاجرت کند، او در مقابل تمامی محرومیت‌ها و سختی‌ها ایستادگی کرد، مقاومت کرد و خون دل خورد تا بتواند با سعی و تلاش، آبادانی زادگاهش را به رخ بکشد، انگار بنا دارد این روستای دورافتاده و صعب‌العبور را به گونه‌ای رونق بدهد که ساخت جاده آسفالت و تامین زیرساخت‌های عمرانی آن برای دولت، یک سرمایه‌گذاری محسوب شود.
مزیت بزهای مورسیا نسبت به سایر بزها در تولید ۲ و نیم لیتر شیر با چربی پنج درصد، چندقلوزایی، اقتصادی بودن و سازگار بودن با اقلیم منطقه قلعه‌گنج است. بنیاد مستضعفان در قالب طرح توسعه و آبادانی، سه هزار راس بز شیری از اسپانیا به قلعه گنج آورد.
تولید و بسته‌بندی علوفه در جتو
یکی دیگر از اهالی جتو با استفاده از تسهیلات بانک سینا، طرح کاشت، تولید و بسته‌بندی یونجه و علوفه دام را با استفاده از آب دره و سد آبخیزداری، اجرایی کرده است. در میانه کوه‌های بی آب و علف و طبیعت خشکِ جتو، یونجه‌های او شکوفه کرده‌اند. «درآمد حاصل از کاشت یونجه و تولید علوفه خشک می‌تواند به‌طور میانگین ۱۰ میلیون تومان در هر هکتار باشد که این مبلغ با توجه به شرایط مختلف تا ۲ برابر افزایش می‌یابد»
پرورش بوقلمون توسط بانوان جتو
طرح بعدی، پرورش بوقلمون خانگی است که توسط یکی دیگر از بانوان روستای جتو راه‌اندازی شده است. همانطور که می‌دانید، نیاز پروتئینی کشور و خواص بی نظیر گوشت بوقلمون، باعث شده این گوشت لذیذ مورد توجه عموم مردم قرار گیرد و از آنجا که سالانه به قیمت گوشت بوقلمون افزوده می‌شود باید گفت، کسب و کار پرورش بوقلمون در کشور ما آینده‌ای درخشان دارد.
اهالی جتو بنا دارند زنجیره تولید را در منطقه خود تکمیل کنند. برخی از آن‌ها علوفه و یونجه تولید می‌کنند و برخی به پرورش بوقلمون و دام‌های دیگر روی آورده‌اند و شاید بتوان گفت، آن‌ها نخستین کسانی هستند که جهش تولید را در عمل، پیاده کرده‌اند.
عطاالله امیری از اهالی جتو، با بیان اینکه تا سال ۹۱ تنها ۲ خانوار در این روستا زندگی می‌کردند اظهار داشت: توجه دولت به توسعه مناطق محروم و حمایت از طرح‌های اشتغالزایی باعث شد برخی از خانوارهای مهاجر مجددا به روستا برگردند. هم‌اکنون بیش از ۱۵ خانوار در جتو زندگی می‌کنند و به دامداری، کشاورزی و حصیربافی مشغول هستند.
گفتیم علت اصلی مهاجرت روستاییان چه بوده و او پاسخ داد: روستای جتو، دکل مخابرات و اینترنت، خانه بهداشت، مدرسه و حتی مسکن روستایی و طرح هادی بی‌بهره است و هیچ یک از این طرح‌ها در اینجا اجرا نشده است و امیدواریم با کمک خیران و مسوولان بتوانیم کاری کنیم همه خانوارهایی که مهاجرت کرده‌اند با آستین‌های بالا به روستای خود برگردند.
شهسواری فرماندار قلعه‌گنج هم از تماشای این همه شور و شوق به وجد آمد و خطاب به اهالی جتو، اظهار داشت: برای ما بسیار خوشحال کننده است که می‌بینیم روستاییان برای ماندگاری خود در روستا و آباد کردن زادگاهشان از هیچ تلاشی دریغ نمی‌کنند. راه‌اندازی و اجرای طرح‌های زود بازده را برای تامین نیازها و تقویت معیشت خود دنبال کرده‌اند. او با تاکید بر اینکه دولت، همچنان در کنار اهالی روستا خواهد ماند تصریح کرد: تلاش می‌کنیم اجرای طرح‌های خوداشتغالی و توان‌افزایی در روستاها تداوم پیدا کند.
فرماندار جوان به مشکل پوشش اینترنت و ضعف آنتن‌دهی تلفن همراه در روستای جتو اشاره کرد و گفت: با برنامه‌ریزی‌های انجام شده درصدد هستیم دکل مخابراتی و گیرنده‌های تلویزیونی برای این روستا احداث کنیم. جاده روستا تیغ زنی خواهد شد و سایر مشکلات اهالی هم پیگیری می‌شود.
وی با بیان اینکه قلعه‌گنج دورترین و محروم‌ترین منطقه استان کرمان است افزود: از سال ۱۳۹۳ و از زمان حضور بنیاد مستضعفان در این شهرستان شاهد توسعه و آبادانی بسیار خوبی در بخشی از حوزه‌ها هستیم و امیدواریم این مسیر تا توسعه همه‌جانبه قلعه‌گنج تداوم داشته باشد.
سد آبخیزداری ۳۰ هزار متر مکعبی در جتو
موسی امیری رییس اداره منابع طبیعی و آبخیزداری قلعه‌گنج نیز اظهار داشت: احداث سد آبخیزداری در روستای «جتو» نقش بسزایی در جلوگیری از مهاجرت روستاییان داشت. این سد در سال ۹۷ با ظرفیت ذخیره آب ۳۰ هزار مترمکعب با مشارکت بنیاد علوی و اداره کل منابع طبیعی جنوب کرمان با اعتبار ۲۷۰ میلیون تومان احداث شد.
به گفته او، قبل از احداث این سد نخل‌های پایین دست و بالادست روستا در آستانه خشک شدن بودند اما امروز می‌بینیم که جان تازه‌ای گرفتند و اهالی روستا از آب آن برای کشاورزی و دامپروری استفاده می‌کنند.
جتو، تجربه‌ای مثمر ثمر
و اما محمدی‌پور مدیرکل بازرسی استانداری گلستان پس از مشاهداتش اظهار داشت: استفاده از ظرفیت‌ها و تجربیات مدیران قلعه‌گنج می‌تواند برای ما در شهرستان "مراوه تپه" که اخیرا بنیاد مستضعفان برای آبادانی آن گام برداشته مثمر ثمر باشد.
وی بر لزوم خدمات‌رسانی به روستاها تاکید کرد و گفت: مسلما وقتی روستایی تخلیه می‌شود، مردم از آن روستا می‌روند اما امروز در روستای جتو مشاهده کردیم که خدمات نظام و دولت موجب شده که مهاجرت معکوس انجام شود و مردم با رغبت و انگیزه بیشتر، برای آبادانی روستای خود تلاش کنند. این روستا محل اجرای طرح‌های اشتغالزایی توسط جوانان تحصیل‌کرده بومی شده است.
الگوی جتو در راه مراوه تپه
محمدرضا فکری دبیر نهاد پیشرفت و آبادانی شهرستان مراوه تپه نیز که در بازدید از روستای «جتو» با ما همراه بود بیان داشت: جمعیت مراوه تپه ۶۵ هزار نفر است و بنا داریم الگوی توسعه و آبادانی قلعه‌گنج را در مراوه تپه با مشارکت بنیاد مستضعفان و دولت اجرایی کنیم اما در این سفر، عمق محرومیت شهرستان قلعه‌گنج برای ما قابل توجه بود، میزان تحمل و انگیزه اهالی روستای جتو که در این طبیعت سخت به دنبال زندگی و امرار معاش هستند و اینکه آنان یک بار دیگر توانستند روستایشان را از برهوت نجات دهند بسیار ارزشمند است.
وقت خداحافظی، اهالی روستا با خرمای معروفِ مُرداسَنگ و دوغ محلی از ما پذیرایی کردند، طعم شیرین خرما همراه با عطر پودنه‌های کوهی در سبوهای دوغ، به معنای واقعی کلمه، خستگیِ راه را از تنمان زدود. کاسه دوغ محلی را همزمان با آهنگ خوش‌نواز زندگی در جتو، سر کشیدم و خدا را شکر کردم که نام روستای جتو با همت مردان و زنان با ایمانش از لیست سیاهِ ویرانه‌ها پاک شده است. پس بنویسید، مردمانِ جتو با چنگ و دندان از زادگاهشان در مقابل ناملایمات روزگار دفاع کردند و محرومیت را به زانو درآوردند. بنویسید جتو، دیار دست‌های پینه‌بسته و قلب‌های با طراوت است و بنویسید در سرزمین ایران، خطه‌ای است که زنانش، مردترین انسان‌های روزگارند.
سرعتِ شاتِر دوربین‌ها زیاد شد و میهمانان حتی لحظه‌های آخر سفر را هم برای عکس گرفتن از طرح‌های روستایی، هدر نمی‌دادند. آن‌ها از طرح‌هایی تصویربرداری می‌کردند که اگر اجرا نمی‌شد امروز در جتو با خرابه‌ای بیش مواجه نبودیم. ساده بگویم نسخه‌ای برای جهش اقتصادی روستاها، بهترین سوغاتی است که میهمانان ما از قلعه‌گنج به مراوه تپه می بردند.
قلعه‌گنج یکی از شهرستان‌های جنوب کرمان است که با بیش از ۸۰ هزار نفر جمعیت در فاصله ۴۲۰ کیلومتری مرکز استان واقع شده است.
مراوه‌تپه نیز یکی از شهرستان‌های استان گلستان و بیش از ۶۵ هزار نفر جمعیت دارد.