زرشک در کنار عناب و زعفران، سه محصول شاخص و راهبردی خراسان جنوبی محسوب می‌شود و این استان مرزی رتبه نخست تولید زرشک را در کشور دارد همچنین خراسان جنوبی تنها تولیدکننده زرشک بی‌دانه در جهان است و از این محصول به عنوان «یاقوت سرخ» یاد می‌شود.
کشاورزی به عنوان یکی از مهمترین بخش‌های اقتصاد که وظیفه تامین امنیت غذایی کشور را برعهده دارد، از تبعات شیوع ویروس کرونا در امان نمانده و فعالان بخش‌های مختلف صنعت کشاورزی در زمینه تولید و فروش محصولات خود با مشکلات و چالش‌هایی روبه‌رو هستند.
سطح زیرکشت زرشک در استان خراسان جنوبی ۱۶ هزار و ۷۲۶ هکتار است که سالانه حدود ۲۱ هزار تن زرشک از آن برداشت می‌شود.
زرشک‌کاران خراسان جنوبی هم این روزها حال و روز خوشی ندارند؛ رکود بازار فروش و کاهش قیمت زرشک باعث شده که محصول روی دستشان بماند و از طرفی هزینه نگهداری آن در سردخانه به دلیل آفت‌زدگی بر اثر گرما هم مضاعف شده است.
شیوع کرونا هرچند از نظر بازه زمانی چند ماه پس از فصل برداشت زرشک بود، اما تاثیر منفی آن بر رکود بازار این محصول محسوس است.
سالانه کمتر از ۵۰۰ تن محصول زرشک خراسان جنوبی از مجموع ۲۱ هزار تن به خارج از کشور صادر و بیشتر این محصول در داخل کشور مصرف می‌شود که تعطیلی رستوران‌ها، خوابگاه‌های دانشجویی، تالارها، مهمانپذیرها و سایر مراکز اقامتی و تفریحی باعث کاهش مصرف و تقاضای این محصول در داخل شده است.
با توجه به تمام نشدن کرونا در دنیا و هشدارهایی که مسوولان درباره همه‌گیری آن در پاییز و زمستان اعلام می‌کنند، برای خروج از بحرانی که ممکن است در سال جاری به واسطه شیوع کرونا بر محصول زرشک ایران وارد شود، باید راهکارها و زیرساخت‌هایی در نظر گرفته شود.
رییس سازمان جهاد کشاورزی خراسان جنوبی به خبرنگار ایرنا گفت: بیش از ۱۶ هزار و ۷۲۶ هکتار از سطح زیرکشت باغات استان مربوط به محصول زرشک است که سالانه ۲۱ هزار تن محصول از این باغات برداشت می‌شود.
غلامرضا قوسی افزود: سالانه ۶ هزار و ۶۰۰ تن محصول زرشک در استان بسته‌بندی و ۲ هزار و ۷۷۰ تن فرآوری می‌شود که به نسبت میزان برداشت محصول، رقم بسیار پایینی است.
وی اظهار داشت: کرونا همچنان که بر اکثر فعالیت‌های اقتصادی و فروش محصولات مختلف کشاورزی تاثیر گذاشته بر بازار زرشک هم تاثیرگذار بوده است.
وی گفت: سالانه کمتر از ۲ درصد زرشک خراسان جنوبی صادر و بیشتر محصول زرشک در داخل کشور مصرف می‌شود که به دلیل شیوع ویروس کرونا مصرف آن کاهش یافته است.
نبود صادرات و کاهش مصرف از دلایل اصلی رکود بازار زرشک است
رییس اتاق بازرگانی، صنایع، معادن و کشاورزی بیرجند هم گفت: یکی از دلایل اصلی کاهش قیمت و رکود بر بازار زرشک، نبود صادرات و تعطیلی رستوران‌ها، خوابگاه‌ها و مراکز اقامتی بر اثر شیوع کرونا است.
محسن احتشام افزود: به صورت کلی سالانه ۵۰۰ تن زرشک از کشور صادر می‌شود که در سال جاری به دلیل شیوع کرونا صادراتی صورت نگرفته است.
وی که خودش تولیدکننده و صادرکننده است عنوان کرد: محصول زرشک بیشتر در داخل کشور مصرف می‌شود که تعطیلی رستوران‌ها، خوابگاه‌های دانشجویی، تالارها، مهمانپذیرها و سایر مراکز اقامتی و تفریحی باعث کاهش مصرف این محصول در داخل شده است.
مدیر تعاون روستایی خراسان جنوبی در گفت و گو با خبرنگار ایرنا اظهار داشت: در شرایط فعلی کشور بر اثر شیوع ویروس کرونا، خرید و فروش زرشک سخت شده و شاهد کاهش قیمت و رکود بر بازار این محصول هستیم.
وحید ضیائیان احمدی گفت: امسال تشکل‌های تعاون روستایی استان خرید توافقی خوبی از محصول زرشک انجام دادند که به دلیل شیوع ویروس کرونا، زرشک خریداری شده توسط آنان روی دستشان باقی مانده است.
وی اظهار داشت: اکثر محصول زرشک پفکی از اسفندماه به این طرف از داربست‌های بارگاه‌های زرشک خشک‌کنی تکانده می‌شود و اکنون به صورت تخمینی حدود یک سوم محصول زرشک استان روی دست کشاورزان باقی مانده است.
وی گفت: ۲ ماه نخست سال جاری هیچ‌گونه خرید و فروش محصول زرشک انجام نشد و بازار در رکود مطلق به سر می‌برد، در یک ماه اخیر هم که تا حدودی بازار از رکود مطلق خارج شد، شاهد کاهش شدید قیمت زرشک هستیم به طور مثال قیمت هر کیلوگرم زرشک پفکی از ۶۰ هزار تومان در سال گذشته به ۴۰ هزار تومان کاهش یافته است.
مدیر تعاون روستایی خراسان جنوبی با بیان اینکه امسال تشکل‌های تعاون روستایی ۶۰۰ تن زرشک تر را خریداری و در انبارهای بهداشتی خشک کردند گفت: هر کیلوگرم زرشک خشک برای آنان ۵۰ هزار تومان بدون هزینه نگهداری تمام شد که امروز مجبورند آن را زیر قیمت به فروش برسانند و متضرر می‌شوند، البته بیشتر محصول بدون فروش باقی مانده است.
وی با اشاره به این مطلب که زرشک بین محصولات کشاورزی یک محصول لوکس است افزود: معمولا با توجه به قیمت بالای زرشک همه مردم از آن استفاده نمی‌کنند و بیشتر در رستوران‌ها، خوابگاه‌های دانشجویی، تالارها و سایر مراکز اقامتی و تفریحی استفاده می‌شود.
ضیائیان احمدی عنوان کرد: کرونا باعث توقف صادرات محصولات کشاورزی به خارج از کشور شد که این موضوع نیز بر کاهش قیمت و رکود بازار زرشک تاثیر داشت.
صادرات و عرضه تازه‌خوری برای رونق بازار زرشک
وی راهکار رفع چالش بازار زرشک را صادرات محصول دانست و گفت: اما برای محصول امسال می‌توان با برنامه‌ریزی از جمله افزایش عرضه محصول به صورت تازه‌خوری مشکل را حل کنیم.
مدیر تعاون روستایی خراسان جنوبی افزود: برای زرشک امسال تشکل‌های ما در حال برنامه‌ریزی هستند و وسایل و تجهیزات نگهداری و بسته‌بندی را خریداری کردند تا در سطح کشور عرضه تازه‌خوری این محصول را افزایش دهند و با این اقدام محصول کمتری روی دست کشاورزان باقی خواهد ماند.
وی گفت: با فرآوری بیشتر این محصول نیز می‌توانیم رکود بازار را کاهش دهیم و واحدهای فرآوری خوبی در زمینه محصول زرشک در استان وجود دارد که می‌توانند بیش از ۶۰ درصد محصول را پوشش دهند.
وی افزود: در حال حاضر در بازار داخلی تقاضا برای خرید محصول زرشک خیلی کم شده است و طی هفته گذشته به صورت آزمایشی شبکه مجازی در سطح تعاون روستایی‌های کشور برای فروش محصولات کشاورزی راه‌اندازی شد که ما نیز اتحادیه و تعاون روستایی شهرستان قاینات را برای فروش زرشک در این شبکه معرفی کردیم ولی خرید و فروش چندانی انجام نشد.
ضیائیان احمدی گفت: ما به تمام تعاونی‌های کشور اعلام کردیم که حاضریم محصول زرشک را بدن واسطه به دست متقاضیان برسانیم که این کار راهکاری موقت برای فروش محصول زرشک است.
وی عنوان کرد: در صورت ادامه شیوع ویروس کرونا اگر در سال جاری عرضه بیشتر تازه‌خوری و فرآوری بیشتر محصول را در دستور کار قرار دهیم یقینا کشاورزان ما مشکل کمتری خواهد داشت.
مدیر تعاون روستایی خراسان جنوبی اظهار داشت: باید حمایت از تشکل‌های تعاون روستایی افزایش یابد چرا که این تشکل‌ها زمانی ورود پیدا می‌کنند که بازار محصول مناسب نیست و نیاز است با پرداخت تسهیلات سرمایه گردش با نرخ پایین از آنها حمایت شود.
وی گفت: خرید حمایتی از محصول امسال راهکار دیگری در زمینه حل مشکل زرشکاران منطقه است و باید دولت همچنان که از سایر محصولات حمایت می‌کنند، محصول زرشک را هم خرید حمایتی کند.
وی اظهار داشت: با توجه به گرم شدن هوا و افزایش آفت‌زدگی محصول، هزینه نگهدای زرشک بالا می‌رود و باید حتما کشاورزان محصول خود را در سردخانه نگهداری کنند که این کار هزینه‌هایی را روی دست آنان باقی می‌گذارد.
نماینده مردم بیرجند، درمیان و خوسف در مجلس شورای اسلامی هم گفت: در سال جاری به دلیل رکود بازار، محصول زرشک روی دست کشاورزان باقی مانده و کشاورزان دچار مشکل شده‌اند.
حسین خسروی افزود: باید از کشاورزان حمایت شود تا در سال جاری مجدد دچار این مشکل نشوند و دولت باید با خرید تضمینی و حمایتی از کشاورزان حمایت کند.
وی با بیان اینکه معیشت تعداد زیادی از کشاورزان منطقه وابسته به محصول زرشک است که در این شرایط دچار مشکل شده‌اند گفت: امسال شاهد کاهش قیمت زرشک هستیم و بیشتر محصول زرشک روی دست کشاورزان باقی مانده است.
وی عنوان کرد: محصول زرشک هم از تبعات شیوع ویروس کرونا در امان نمانده و امروز به دلیل نبود تقاضا، زرشک‌کاران در زمینه تولید و فروش محصولات خود با مشکل روبه‌رو هستند.
دلالان هم سراغ زرشک را نمی‌گیرند
یکی از زرشکاران منطقه قهستان شهرستان درمیان به خبرنگار ایرنا گفت: با شیوع ویروس کرونا بازار زرشک دچار رکود شد و قیمت محصول به شدت کاهش یافت.
علی عبداللهی افزود: در حال حاضر کسی سراغ محصول زرشک را نمی‌گیرد حتی دلالان هم برای خرید اقدام نمی‌کنند.
وی بیان کرد: قیمت زرشک از هر کیلوگرم ۶۵ تا ۷۰ هزار تومان در سال گذشته به ۳۵ هزار تومان در سال جاری کاهش یافته و نصف قیمت شده ولی با همین کاهش قیمت واسطه‌ها هم محصول را خریداری نمی‌کنند چرا که محصول روی دست آنان هم باقی مانده است.
این بهره‌بردار گفت: برخی کشاورزان برای جلوگیری از آفت‌زدگی، محصول خود را در سردخانه نگهداری می‌کنند تا در صورت بازار مناسب به فروش برسانند و به دلیل طولانی شدن مدت نگهداری هزینه زیادی به آنان تحمیل می‌شود.
وی اظهار داشت: اکثر کشاورزان منطقه محصول خود را به صورت پفکی در بارگاه‌های بهداشتی خشک می‌کنند و با توجه به اینکه از فصل برداشت زرشک حدود پنج ماه در این بارگاه‌ها زمان می‌برد که زرشک خشک شود، می‌توان گفت که در حال حاضر اغلب زرشک پفکی منطقه بدون فروش باقی مانده است.
وی گفت: با توجه به اینکه معیشت مردم منطقه وابسته به کشاورزی و محصول زرشک است نیاز است راهکاری برای فروش محصول از سوی مسوولان ارائه شود تا دغدغه و مشکل کشاورزان حل شود.
ویروس کرونا موسوم به کووید ۱۹ از اوایل اسفند سال گذشته همزمان با سراسر کشور در خراسان جنوبی شیوع یافت و اکنون ۶ شهرستان از ۱۱ شهرستان استان در وضعیت خیلی پرخطر (قرمز) هستند.
براساس آخرین اعلام وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی تاکنون ۲۴۰ هزار و ۴۳۸ نفر در کشور به طور قطعی به ویروس کرونا مبتلا شده‌اند و با فوت ۱۶۳ نفر در ۲۴ ساعت گذشته، شمار جان باختگان کرونا در کشور به ۱۱ هزار و ۵۷۱ نفر رسید.