از همان روزهای نخست اسفندماه ۱۳۹۸ و با تعطیل شدن مراکز فعالیت‌های فرهنگی و هنری به سبب شیوع ویروس کرونا؛ جامعه و بدنه فعالان عرصه فرهنگ و هنر کشور برای تجربه شیوه‌هایی متفاوت در راستای زنده نگاه داشتن فعالیت‌های فرهنگی و هنری حتی در سایه شیوع ویروس کرونا دست به کار شدند.
مهمترین اهداف آنها حفظ پویایی جریان فعالیت‌های فرهنگی و هنری، تزریق شور، نشاط و روحیه اجتماعی و تلاش برای افزایش اعتماد به نفس عمومی جامعه در مواجهه با این ویروس ناشناخته بود که با سرعت بالایی حجم اخبار کشور را به سمت رویدادهای تلخ و ناگوار به‌ویژه با محوریت از دست دادن تعدادی از هم‌وطنانمان به شکل روزانه به خود اختصاص داده بود.
در حقیقت یکی از اصلی‌ترین گروه‌هایی که به شکل عملیاتی و نه تنها با اتکا به نگاه شعار گونه «تبدیل تهدید کرونا به فرصت» پا به میدان گذاشتند فعالان عرصه فرهنگ و هنر بودند.
دست پر اهالی هنر هفتم با «سینما ماشین»
یکی از پیش‌قراولان این عرصه که از ۱۲ اردیبهشت‌ماه ۱۳۹۹ پا به میدان گذاشت، بخش هنر سینما و فعالان عرصه هنر هفتم بود که طرح «سینما ماشین» را از تاریخ یاد شده در پارکینگ برج میلاد با نمایش فیلم خروج به کارگردانی ابراهیم حاتمی‌کیا آغاز کرد. با توجه به استقبال گسترده مردم از این طرح در کمتر از یک ماه شاهد افتتاح مکان‌های مختلف برای اکران آثار سینمایی به شکل پروژه‌های سینما ماشین نه تنها در پایتخت که در برخی از نقاط کشور بودیم.
هر چند راه‌اندازی این طرح در گام نخست توسط بخش دولتی (سازمان هنری رسانه‌ای اوج و موسسه سینمایی نورتابان) به وقوع پیوست اما در فاصله کوتاهی و جهت توسعه هر چه سریع‌تر این امکان فعالیت هنری پای بخش خصوصی نیز به میان آمد.
راه‌اندازی این اتفاق و مدیریت اجرایی طرح سینما ماشین توسط بخش خصوصی توسط منوچهر صفرخانی از کارگردانان؛ تهیه‌کنندگان و بازیگران کشور آغاز شد. وی که در کنار فعالیت هنری در مقام تولیدکننده آثار سینمایی، تجربه سه دهه مدیریت و سالن‌داری سینما در برخی از استان‌ها و شهرستان‌های کشور را با خود به همراه داشت، به عنون فعال بخش خصوصی، اقدام به راه‌اندازی این طرح در استان‌های تهران و البرز و عملیاتی ساختن شعار تبدیل کردن تهدیدِ کرونا به فرصتی فرهنگی کرد.
حال بعد از پشت سر گذاشتن دو ماه از اجرای این طرح و افزوده شدن مکان‌های مختلف و متعدد طرح سینما ماشین در تهران و البرز و همچنین تجربیات و مخاطراتی که این طرح برای منوچهر صفرخانی و همکارانش داشته با وی به گفت‌وگو پرداختیم که در ادامه از خاطر شما می‌گذرد.
تجربه سینما ماشین امکان ارائه متفاوت آثار سینمایی به مخاطب
منوچهر صفرخانی در گفت‌وگو با خبرنگار فرهنگی ایرنا با اشاره به آنکه سالن‌های سینما از ابتدای چهارم تیرماه با دو فیلم خوب؛ بد؛ جلف ۲ و شنای پروانه فعالیت خود را به شکل جدی آغاز کردند گفت: به سبب هزینه‌ای که ما طی دو ماه اخیر در این عرصه کرده بودیم؛ تلاش و همت‌مان را بر این مسئله استوار کردیم که این جریان را حتی با وجود بازگشایی سالن‌های سینمایی ادامه دهیم.
چراکه سینما ماشین می‌تواند تداعی کننده نوعی دیگر از حضور در سالن سینمایی به شمار رود. تجربه متفاوت حضور مخاطبان در یک مکان واحد که این‌بار رویکرد و تعریفی دیگرگون از سالن‌های تعریف‌شده ما برای سینما را ارائه می‌دهد به واسطه این طرح در اختیار مخاطب قرار می‌گیرد.
تهیه‌کننده و کارگردان فیلم عروسک شکسته یادآورشد: در بسیاری از کشورهای دیگر نیز تجربه استفاده از مبحث سینما ماشین در شرایط عادی و به گونه‌ای که تمامی سالن‌های سینمایی اعم از پردیس‌های سینمایی یا سالن‌های ممتاز و درجه یک مشغول فعالیت هستند، به‌عنوان محیطی متفاوت در راستای کارکردی واحد که همان اکران آثار سینمایی است وجود داشته و دارد.
وی با تاکید بر آنکه در حقیقت سینما ماشین می‌تواند تنوعی به مبحث اکران آثار سینمایی بدهد و مخاطبان خاص خود را نیز داشته باشد تصریح کرد: شاید خانواده‌ها به خاطر حساسیت‌های ویژه‌ای که به سبب شیوع ویروس کرونا در کشور حتی با وجود باز شدن سالن‌های سینمایی هنوز وجود دارد و یا خانواده‌هایی که شاید تاکنون تمایلی نسبت به حضور در سالن‌های سینمایی نداشتند، با سینما ماشین به شکل خانوادگی این تجربه را در محیطی متفاوت از منزل از سر گذرانند.
تشریح آسیب‌ها و موانع توسعه سالن‌های سینما
صفرخانی در پاسخ به این پرسش که باتوجه به آغاز این طرح از ۱۲ اردیبهشت‌ماه و گذشت بیش از دو ماه از تجربه اکران آثار سینمایی در طرح سینما ماشین تا چه حد این طرح توسعه پیدا کرده و چند سینما ماشین توسط شما به عنوان بخش خصوصی در کشور دایر شده است گفت: قصد ما از آغاز این پروژه آن نبود که در تمام نقاط کشور این کار را پیگیری کنیم؛ به سبب سختی‌هایی که در این مسیر وجود دارد و هزینه‌های بسیار سنگینی که راه‌اندازی هر طرح سینما ماشین می‌طلبد. البته در این میان نمی‌توان از بحث بروکراسی اداری و مواردی از این دست نیز غافل شد.
وی با بیان آنکه درحال حاضر تصمیم‌مان بر آن است که تمرکز خود را بر توسعه سینما ماشین در تهران و استان البرز قرار دهیم و تاکنون در مجموعه ورزشی انقلاب کرج، مجموعه ورزشی تختی و فرهنگسرای خاوران در تهران این طرح را راه‌اندازی و سازمان‌دهی کردیم، گفت: خوشبختانه تاامروز مجوزهای دیگر نقاط کشور را نیز توانسته‌ایم دریافت کنیم که در صورت جذب سرمایه و حل‌شدن برخی از مشکلات امکان گسترش این طرح را در استان‌ها و شهرستان‌های کشور خواهیم داشت.
تهیه‌کننده و کارگردان فیلم کوتاه مهتاب خاطرنشان کرد: یکی از مهمترین مشکلات در عرصه اکران آثار سینمایی در این طرح به خود فیلم‌ها باز می‌گردد. بیش از سه دهه است که تجربه مدیریت و سالن‌داری سینما در نقاط مختلف کشور از جمله سینمای فرهنگیان تبریز؛ سینما کانون همدان؛ سینمای میبد و سالن‌هایی در شهرضا و گلپایگان را در کارنامه‌ام داشته و دارم. اما به سبب مشکلات متعدد به جای توسعه این امر مجبور به کاستن سالن‌های سینمایی در شهرستان شدم.
وی با تاکید بر آنکه به دلیل مشکلات مختلف و هزینه‌های هنگفت و سرسام‌آور به جای توسعه سالن‌های سینمایی مجبور به کاستن آنها شدم و درحال حاضر در تمام استان‌ها و شهرستان‌های کشور تنها مدیریت سه سالن سینمایی را برعهده دارم تصریح کرد: نکته تلخ ماجرا اینجاست که تا همین لحظه هنوز موفق به عقد قرارداد با توزیع‌کنندگان آثار سینمایی برای آغاز اکران‌ها از ابتدای تیرماه در سالن‌های سینمایی که مدیریت آنها را بر عهده دارم نشدم و درهای سالن‌های سینمای من هنوز بسته است.
نگاه انحصارطلبانه؛ آسیب مهم توزیع‌کنندگان آثار سینمایی است
صفرخانی در تبیین دلایل این مساله با اشاره به آنکه یکی از مسائلی که به این آسیب دامن زده و بسیار دارای اهمیت است به نحوه پخش و توزیع آثار سینمایی بازمی‌گردد گفت: برای تولید اثر سینمایی گروه‌های مختلفی از بدنه هنرمندان، فعالان بخش فنی و سرمایه‌گذاران دست به دست یکدیگر می‌دهند تا با تمام سختی‌ها و مصائب یک اثری را تولید کنند؛ اما نکته مهم آنست برای آنکه حاصل تلاش این افراد دیده شود، هر اثر سینمایی نیازمند اکران است و مسئله اکران در سالن‌های سینمایی است که رنگ عینی و اجرایی به خود می‌گیرد.
وی یادآور شد: شیوع ویروس کرونا کار را برای اکران آثار سینمایی سخت و سخت‌تر کرده و این خود مهمترین دلیل برای راه‌اندازی طرح سینما ماشین در کشور برای ارائه آثار سینمایی همکارانم که برای تولید آن سختی‌های فراوانی کشیده‌اند به شمار می‌رود. در آن روی دیگر سکه با توجه به شرایطی که جامعه ما همسو با دیگر مردمان جهان در سایه شیوع ویروس کرونا از سر گذرانده، در این زمان بیش از هر لحظه دیگری هنرمندان رسالت و وظیفه خود می‌دانند که برای افزایش اعتماد عمومی و تزریق روحیه و نشاط اجتماعی پای به میدان بگذارند.
صفر خانی با اشاره به آن که هم‌زمان با افزایش میزان هزینه در عرصه تولید آثار سینمایی بخشی از توزیع‌کنندگان آثار سینمایی؛ اکران فیلم‌ها را به شکلی انحصاری مختص تهران و یا چند استان و شهرستان کلان کشور کردند به ذکر مثالی پرداخت و گفت: به‌عنوان تجربه شخصی از شهرستان گلپایگان که تنها یک سالن سینمایی دارد و مدیریت آن برعهده من بود نام می‌برم؛ برخی از آثار سینمایی پرفروش به سبب همین نگاه انحصارطلبانه توزیع‌کنندگان به چرخه اکران در استان‌ها و شهرستان‌های کم برخوردار که از پردیس‌های سینمایی و یا سینماهای ممتاز برخوردار نیستند محروم شدند.
مدیر طرح سینما ماشین خاطرنشان کرد: نکته عجیب و در عین حال متفاوت برای من آنست که در طرح سینما ماشین نیز ما با همین مسئله یعنی نگاه انحصارطلبانه برخی از توزیع‌کنندگان فیلم مواجه هستیم! به شخصه اطمینان دارم کسانی که در اکران‌های طرح سینما ماشین حضور پیدا می کنند بیشتر افرادی هستند که کمتر تمایل به حضور در سالن‌های سینمایی داشتند و یا حتی ممکن است که نخستین تجربه خود را در مواجهه با آثار سینمایی فارغ از تماشای این آثار در محیط منزل در کنار خانواده با طرح سینما ماشین از سر گذرانده‌اند؛ اما ما برای اکران آثار جدید با توزیع‌کنندگان مشکل داشتیم.
وی افزود: برای اجرای این طرح نیز توزیع‌کنندگان آثار سینمایی فیلم‌های جدید را به ما ندادند و ما مجبور به اکران آثاری شدیم که پیش از این در فضای مجازی و در قالب تلویزیون‌های تعاملی اکران آنلاین را تجربه کرده بودند. دلیل آنها این بود که فیلم‌های جدید به سبب تضمین فروش بالا نیازی به اکران در سینما ماشین ندارند و سالن‌های سینمایی برای آنها کافی هستند!
حضور مردم و استقبال از سینما ماشین؛ نظر توزیع‌کنندگان را تغییر داد
مدیر طرح سینما ماشین در پاسخ به این مسئله که استقبال از این طرح با توجه به نوپا بودن آن و تجربه دو ماهه از اجرای آن در پایتخت چگونه بوده؟ با ابراز تاسف از آنکه چون فیلم‌های این طرح آثار جدید نبوده و مردم آنها را در قالب اکران آنلاین دیده بودند در آغاز راه استقبالی که مدنظر بود از این طرح صورت نگرفته استف گفت:
هرچند خوشبختانه با توجه به حضور برخی از تهیه‌کنندگان و توزیع‌کنندگان فیلم از تجربه حضور مردم در سینما ماشین توانستیم در قراردادهای جدید، اکران فیلمِ جدید شنای پروانه را هم‌زمان با سالن‌های سینمایی در طرح سینما ماشین به دست بیاوریم. این خود گامی بزرگ و بلند در راستای اعتماد جامعه توزیع‌کنندگان آثار سینمایی به این طرح نوین و همچنین تلاش برای افزایش اقتصاد و درآمد حاصل از فروش آثار سینمایی برای قدرت بیشتر به حرکت چرخ تولیدات آثار سینمایی در قامت اقتصاد هنر هفتم در کشور است.
به گفته صفرخانی؛ برای دو فیلم شنای پروانه و خوب بد جلف ۲ و گرفتن طرح اکران آنها در بحث سینما ماشین با دفاتر پخش و توزیع این آثار سینمایی ارتباط برقرار و درخواست به شکل مکتوب به آنها ارائه شد، که بعد از برگزاری جلسه درنهایت مجوز اکران شنای پروانه به طرح سینما ماشین داده شد.
حداقل هزینه پرده و سازه طرح سینما ماشین ۶۰ میلیون تومان
مدیر طرح سینما ماشین در پاسخ به پرسش دیگر خبرنگار ایرنا درباره هزینه بالای طرح اکران آثار سینمایی در طرح سینما ماشین با توجه به فضا و محیط بیرونی آن و اتفاقاتی که طی این دو ماه از سر گذرانده مانند وزش باد و یا صدمه دیدن و پاره شدن پرده‌های اکران در محیط عمومی گفت: همین چند روز پیش در مجموعه ورزشی تختی شاهد وزش شدید باد بودیم که پرده اکران طرح سینما ماشین در این نقطه را به شکل کامل از بین برد.
وی افزود: در کوتاهترین زمان ممکن، پرده‌ای دیگر با سازه‌ای متفاوت و جدید را سفارش دادیم که این نیز باز هزینه‌ای افزون نسبت به چشم‌انداز و طرح ما در استفاده کردن از سازه‌هایی که از پیش مدنظر داشتیم و پرده‌هایی که برای اکران آثار در نظر گرفته بودیم، تحمیل کرد.
صفر خانی در پاسخ به این پرسشی در مورد هزینه پرده و سازه‌هایی که برای هر طرح سینما ماشین پرداخت شده است، گفت: کمترین میزان برای تهیه سازه و پرده در ابعاد متوسط و نه برای محیط‌های بزرگ که امکان حضور ماشین‌های بیشتر در آنها فراهم است؛ چیزی بین ۶۰ تا ۷۰ میلیون تومان است. این درحالی‌ست که برای تغییر ابعاد سازه و یا پرده در محیط‌های بزرگ‌تر هزینه ها ممکن است بین ۱۰ تا ۱۵ میلیون تومان نیز افزایش داشته باشد.
وی ادامه داد: فقط در ورزشگاه تختی طی این دو ماه چهار بار به سبب وزش باد و اتفاق‌های محیطی و طبیعی مجبور به تعویض پرده به دلیل از بین رفتن آن و همچنین تقویت سازه شدیم که این خود جزو هزینه‌هایی بود که در شروع این طرح کمتر مورد توجه قرار گرفته بود.
فاصله اقتصاد سینمای ما با استاندارهای روز
بازیگر فلیم‌های خانه‌ای در دور دست، سوگند و خطر بی‌انتها با اشاره به آنکه سینمای کشورمان در حوزه اقتصادی و در نگاهی کلان و نه تنها متمرکز بر چند فیلم پرفروش در قیاس با استانداردهای جهانی مقوله اقتصاد سینما، هنوز بدنه نحیفی دارد گفت: خواهش من نه به‌عنوان یک سالن‌دار بلکه به‌عنوان یک فعال در هنر سینما در قامت بازیگر، تهیه‌کننده و کارگردان از عموم مردم آنست که برای رشد، پویایی و بالندگی هنر سینمای ایران که در خارج از مرزهای کشورمان نیز حرف‌های فراوانی و مخاطبان بسیاری دارد آنکه از حمایت آثار سینمایی غافل نشوند و به‌عنوان تفریحی سالم برای اوقات فراغت خود به آن توجه ویژه‌ای داشته باشند.
صفرخانی در پایان گفت: ایمان دارم که اگر تنها دو درصد از مردم کشورمان ماهی فقط یک بار به سینما بروند صنعت سینمای ما با رشد بسیار بالایی مواجه خواهد شد و آن‌جاست که می‌توان به اقتصاد این هنر و اثرگذاری آن در اقتصاد کلان کشور بسیار امیدوار بود.