سید مسعود ریاضی روز پنجشنبه در مراسم افتتاح فاز سوم جلوخان آرامگاه فردوسی در منطقه توس افزود: رهبر معظم انقلاب سال ۷۵ در بازدید از آرامگاه فردوسی فرمودند اقدامات در این محدوده کافی نیست و مسوولان اهتمام بورزند اما پس از آن توس به شهر پیوست ولی کار زیاد انجام نشد.
وی ادامه داد: با ورود شورای پنجم برای توس مشاور گرفته شد و در کمیسیون ماده پنج این طرح تصویب شد و بیش از یک سال منتظر بودیم تا این طرح در تهران تصویب شود که روز گذشته این اتفاق افتاد و حال می‌توان به فکر ثبت جهانی و جذب سرمایه‌گذار بود.
این عضو شورای شهر مشهد گفت: پروژه‌هایی که در این منطقه وجود دارد از آرامگاه تا سه راه فردوسی تعریف شده است و از سه راه شاهنامه پروژه در اختیار مشاور است و طرح ها از فیلترهای بسیار عبور می‌کند.
تداوم فعالیت‌های عمرانی توس تا نوروز
شهردار مشهد نیز در این مراسم گفت: حداکثر توان خود را در عمران توس به کار بسته‌ایم و تا حدود زیادی مجموعه فعالیت‌های ما موثر بوده است.
محمد رضا کلایی افزود: اقدامات میراث فرهنگی به ویژه برای توس جای تشکر دارد اما تسهیل وضعیت برای پردیس باید مورد توجه قرار گیرد و امیدوارم باز هم میراث فرهنگی ما را یاری کند، البته برای تداوم برنامه‌های پیش رو تاکید دارم مسیر دسترسی کهندژ تا ۱۴۰ روز دیگر تکمیل شود.
وی با بیان اینکه فعالیت‌های عمرانی در آرامگاه فردوسی تا نوروز تداوم خواهد یافت ادامه داد: امیدوارم با مجموع فعالیت‌ها بتوانیم از دین خود به حکیم ابوالقاسم فردوسی کم کنیم، نباید میراث و ارزش‌هایمان را فراموش کنیم.
شهردار مشهد گفت: اقدامات برای طرح تفصیلی شهر مشهد را آغاز کرده‌ایم و امیدواریم ظرف ۱۴۰ روز طرح تفصیلی طراحی و در شورا تصویب شود.
وی افزود: با توجه به وضعیتی که آرامستان شعرا دارد و دیگر امکان دفن بزرگان در آن نیست باید دغدغه‌های میراث فرهنگی را جدی بگیریم و مکانی جهت مقبره بزرگان و شعرا در نظر بگیریم که در این راستا از استادانی چون دکتر یاحقی درخواست کمک می‌کنم.
تشریح فازهای سه گانه جلوخان
معاون عمران، حمل و نقل و ترافیک شهرداری مشهد نیز در تشریح طرح جلوخان فردوسی گفت: آذر ماه ۹۷ اولین فاز عملیاتی جلوخان آغاز شد و اردیبهشت ۹۸ این فاز به بهره‌برداری رسید و همزمان فاز۲ با روزشمار ۱۰۰ روزه شروع شد.
خلیل الله کاظمی افزود: با افتتاح فاز دو، عملیات آخرین فاز به مساحت چهار هکتار آغاز شد که افتتاحیه آن به علت شیوع کرونا به تاخیر افتاد. برای هر سه فاز ۳۰۰ میلیارد ریال هزینه شد. در فاز سوم ۲ هکتار فضای سبز و ۲ هکتار پارکینگ و ایستگاه اتوبوس و تاکسی جانمایی شد.
وی ادامه داد: کار در این محدوده سخت است چون این بخش تاریخی است و عملیات باید دستی و بدون وسایل سنگین انجام شود و همچنین رفت و آمد مردم منطقه نیز وجود دارد.
معاون شهردار مشهد گفت: امروز همچنین مراسم کلنگ زنی مسیر کهن دژ توس نیز انجام شد که در فاز اول به طول حدود ۹۲۰ متر اجرایی می‌شود، مدت این پروژه ۱۴۰ روزه و اعتبار اجرای آن ۶۰ میلیارد ریال است.
توس برای قرن‌ها عمده‌ترین و پررونق‌ترین منطقه مسکونی در این بخش از خراسان بزرگ تاریخی بود و نقطه‌ای به نام مشهد تا زمان شهادت حضرت علی بن موسی‌الرضا (ع) در این خطه وجود نداشت بنابراین مورخان قدیم پس از شهادت هشتمین امام شیعیان در خراسان محل دفن پیکر مطهر و حرم نورانی آن امام همام را که آن زمان در باغی در جوار روستای نوغان و ۳۰ کیلومتری توس قرار داشت "ارض توس" نامیدند.
توس در زمان حمله مغول ویران شد اما خیلی زود به همت ایرانیان دوباره حیاتش را بازیافت تا حدی که چند مرتبه به عنوان مقر فرمانروایان مغول نیز انتخاب شد. همچنین بازسازی عمارت باستانی قلعه توس پس از مرگ تیمور گورکانی صورت گرفت. تا مدتی در این مقطع از تاریخ خراسان، نام‌های توس و مشهد به طور مترادف به عنوان نام این منطقه به کار برده می‌شد اما روند روزافزون سال‌های متمادی سفر و مهاجرت شیعیان برای زیارت و همجواری با مرقد مطهر حضرت امام رضا (ع) موجب رشد تدریجی مشهد به عنوان یک شهر و مرکز این بخش از خراسان بزرگ در اطراف مضجع شریف رضوی شد و به این ترتیب نام دیرقدمت "توس" تحت‌الشعاع مشهد قرار گرفت و رفته رفته از زبانها افتاد.
بقایای شهر تاریخی توس که بناهایی همچون زندان یا گنبد هارونیه در آن قرار دارد هم‌اینک محدوده‌ای ۳۶۰ هکتاری را دربرمی‌گیرد که در فهرست آثار ملی ایران نیز به ثبت رسیده است.
بازدید تیر ماه ۱۳۷۵ رهبر فرزانه انقلاب اسلامی از شهر تاریخی توس و مقبره حکیم ابوالقاسم فردوسی نقطه عطفی برای توجه به این منطقه و ارزش‌های تاریخی و فرهنگی آن بود زیرا پس از این تاریخ اقدامات عملی برای خروج توس از مهجوریت و رکود آغاز شد.
در پی توجه رهبری، توس در بهمن ۱۳۹۱ با تایید شورای عالی معماری و شهرسازی ایران به عنوان یک محدوده منفصل شهری به شهرداری مشهد واگذار شد و به این ترتیب محدوده منفصل شهری توس سال ۱۳۹۳ به شهر مشهد پیوست و هم‌اینک تحت مدیریت شهرداری منطقه دوازدهم کلانشهر مشهد اداره می‌شود. همچنین از سال ۱۳۹۳ با هدف حراست از میراث تاریخی توس اهالی ساکن این منطقه از هرگونه عملیات ساخت و ساز و دخل و تصرف زمین و ساختمان در آن منع شدند.
معادن برداشت شن و ماسه و رفت و آمد کامیون‌ها به همین منظور در محدوده توس نیز یکی از ویرانگرترین معضلات این عرصه مهم تاریخی بود که از سال ۱۳۹۴ به طور جدی مورد توجه قرار گرفت تا این که از این فعالیت مخرب در آن منطقه جلوگیری شد.
سال ۱۳۹۶ در ادامه اقدامات به منظور رونق توس، برای تدوین "طرح راهبردی توس" مشاور استخدام شد و نتیجه این کار مطالعاتی سال ۱۳۹۷ در اختیار شورای عالی معماری و شهرسازی کشور قرار گرفت.
کمیسیون ویژه توسعه و بهسازی توس در شورای اسلامی شهر مشهد نیز شهریور ۱۳۹۶ از سوی پنجمین دوره شورای شهر مشهد تاسیس شد و در پی آن با توجه به ظرفیت بسیار گردشگری این خطه و جذابیت آن برای گردشگران، اقدامات توسعه و بازآرایی این منطقه آغاز شد.