به گزارش روز پنجشنبه مرکز خبر شورای عالی انقلاب فرهنگی، جلسه دوم شورای هنر شورای عالی انقلاب فرهنگی به ریاست عباس صالحی، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی و با حضور سعیدرضا عاملی، دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگ به صورت مجازی در محل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی و با موضوع بررسی پیش نویس سند توسعه هنر، ماده واحده تأسیس مؤسسه هنرمندان پیشکسوت همچنین اصول و سیاست‌های موسیقی کشور برگزار شد.
در این جلسه مقرر شد در زمینه تشکیل شورای هماهنگی موسیقی کشور و ساختار آن، اعضای شورای هنر پیشنهادات و نظر نهایی را ظرف دو هفته آینده به شورای هنر اعلام کنند.
عاملی در مورد دستور اول جلسه به بررسی پیش‌نویش سند توسعه هنر اختصاص داشت، گفت: گاهی اوقات بین دغدغه‌هایی که مقام معظم رهبری «مدظله‌العالی» برای استقرار جامعه اسلامی و رسیدن به تمدن اسلامی بیان می‌کنند با اقداماتی که در مسیر تحقق آن انجام می‌شود، تفاوت دیده می‌شود.
عاملی اظهار داشت: معماری و مبلمان شهری، زبان و ادبیات و شعر، موسیقی، تئاتر و سینما، نقاشی، هنر های تجسمی، همچنین مد و لباس و امور مرتبط با زیبایی انسان و همچنین صنایع دستی حوزه فرهنگ مردم پسند را تشکیل می دهند و آمیخه با امور هنری و زیبائی شناسی هستند.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی ادامه داد: در ارتباطات بین فرهنگی از طرحواره‌ها که منابع مهم ارتباط با دیگری هستند سخن گفته می شود. طرح واره ها منابع قضاوت‌های اجتماعی مردم و منابع الگوسازی مردم است.
استاد گروه ارتباطات دانشگاه تهران با بیان اینکه طرح واره ها تسهیل کننده ارتباطات هستند ولی منشاء فکری و اندیشه ای ندارند، افزود: طرح واره ها محصول قضاوت های لحظه ای محسوب می شوند و بخش عظیم از این الگوواره‌ها تجربه زندگی افراد نیست بلکه از الگوی زندگی که در ذهن فرد است، تأثیر می‌گیرد.
به گفته وی، جامعه ای قدرتمند است که از نگاه طرح واره ای عبور کند و به اندیشه تدبیر دست یابد که موجب می شود هر نوع مطلبی را نپذیرد و در مورد همه امور قضاوت نکند.
هنر حوزه بزرگی است که می تواند ظرفیت نگاه طرح واره ای را به حوزه اندیشه ای منتقل کند و الگوهای فرهنگی جدیدی مبتنی بر اندیشه اسلامی بسازد.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به موضوع آسیب‌های اجتماعی گفت: بررسی آسیب‌های اجتماعی کشور نشان می‌دهد الگوی فرهنگی بخشی از جامعه به طور ناقص از نظام غربی الگو گرفته است. الگوی فرهنگی یک نظام اجتماعی و یک نظام زندگی را تولید می کند.
عاملی تأکید کرد: ضروت دارد توانمند سازی های متفاوتی برای تقویت شناخت و بینش فرهنگی در جامعه فراهم شود. استقرار جامعه اسلامی در درجه اول منوط به عمل صالح و توسعه عمل صالح و تغییر در جهان بینی و شناخت فردی و اجتماعی است.
وی اظهار داشت: در تدوین طرح توسعه هنر هدف تمدن نوین اسلامی و استقرار جامعه اسلامی باشد و راهکارهای رسیدن به این هدف نیز بررسی و ارائه شود.
عاملی با بیان اینکه لازم است به اسناد مرجع حوزه هنر مراجعه کنیم، گفت: ۳۴ جلسه شورای عالی انقلاب فرهنگی به سند مهندسی فرهنگی اختصاص داشته است و ستاد راهبری اجرایی سازی سند مهندسی فرهنگی در سطح عالی برگزار می‌شود و امکان ابلاغ مصوبات آن فراهم است و همچنین راهبردهای مرتبط با هنر دارد.
عاملی افزود: در سند مهندسی فرهنگی کشور سند ملی معماری، ملی سینما، ملی موسیقی و... پیش‌بینی شده است.
دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی تأکید کرد: در تدوین سند توسعه هنر به اسناد بالادستی شورای عالی انقلاب فرهنگی استناد و به مصوبات این شورا احترام گذاشته شود چرا که این امر منجر به پیوسته شدن مسیر و شکل گیری سرمایه اجتماعی می‌شود.
عاملی با بیان اینکه در سند مهندسی فرهنگی کشور یکی از اسنادی که پیش‌بینی شده است سند ملی موسیقی است تأکید کرد: به منظور جلوگیری از پراکندگی اسناد، هدف باید رسیدن به سند ملی موسیقی باشد.
وی به سوابق تهیه پیش نویسی سند سیاست های کلان موسیقی اشاره کرد و گفت: در تدوین این سند بزرگان موسیقی کشور مشارکت داشته اند و حتما در ادامه کار هم نیازمند توجه به نظر متخصصین امر هستیم.
دبیر شوای عالی انقلا فرهنگی تصریح کرد: با توجه به اینکه اسناد ستاد مهندسی فرهنگی قالب مصوب و مشخص دارد، اصول و سیاست‌های موسیقی کشور بر مبنای آن قالب تدوین شود.
استاد دانشگاه تهران بر ضرورت تعیین زمان‌بندی برای تصویب اصول و سیاست‌های موسیقی کشور تأکید و ابراز امیدواری کرد: سند ملی موسیقی کشور در این دوره دولت به تصویب رسد.
شورای موسیقی کشور تشکیل شود
صالحی در تشریح دستور دوم جلسه که درمورد بررسی اصلاح ماده واحده تأسیس موسسه هنرمندان پیشکسوت بود، خاطرنشان کرد: ماده واحده تأسیس مؤسسه هنرمندان پیشکسوت مصوب جلسه ۵۹۶ مورخ ۵ دی‌ماه ۱۳۸۵ است.
وی ادامه داد: طبق مصوبه شورای عالی انقلاب فرهنگی مؤسسه هنرمندان پیشکسوت وابسته به بنیاد فرهنگی و هنری رودکی تعیین شده است.
صالحی اظهار داشت: برای تدوین و تصویب سیاست‌های اجرایی، ضوابط و آیین نامه‌های مربوط به حوزه موسیقی و انجام هماهنگی‌های لازم بین نهادهای مسئول در امر موسیقی، شورای هماهنگی موسیقی کشور تشکیل شود.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی افزود: با توجه به حوزه مأموریتی مؤسسه هنرمندان پیشکسوت و اشتمال بر تمامی رشته‌های هنری و فرهنگی از جمله سینما، ادبیات و هنرهای زیبا و ...، مأموریت مؤسسه فراتر از قلمرو فعالیت معاونت امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و بنیاد فرهنگی و هنری رودکی است از این رو شایسته است تحت نظارت و در حوزه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به فعالیت خود ادامه دهد.
وی گفت: پیشنهاد می‌شود اعضای این شورا متشکل از معاون هنری وزیر ارشاد (رییس شورا)، مدیر کل دفتر موسیقی وزارت ارشادی (دبیر شورا)، نماینده وزارت علوم، وزارت آموزش‌وپرورش، صدا وسیما، حوزه هنری، نماینده فرهنگستان هنر، نمایندگان صنوف و انجمن های تخصصی (۳ نفر به انتخاب معاون هنری)، یکی از کارشناسان علوم اسلامی آشنا به مقوله هنر با معرفی مدیریت حوزه علمیه قم، دو نفر از استادان برجسته دانشگاه و متخصص در حوزه موسیقی با معرفی وزارت علوم، دو نفر از کارشناسان و صاحب نظران عرصه موسیقی با معرفی شورای هنر باشد.
ضرورت تدوین سند توسعه هنر با توجه به دامنه‌های وسیع حوزه هنر
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ضمن تشکر از پیگیری‌های دبیر شورای عالی انقلاب فرهنگی برای احیای مجدد شورای هنر، اظهار امیدواری کرد که شورای هنر با هم‌فکری اعضای آن بتواند اقدامات مؤثر و کارآمدی در مباحث گسترده و مختلف هنر داشته باشد.
وی با اشاره تدوین پیش‌نویس سند توسعه هنر گفت: با توجه به وجود دامنه‌های وسیع در حوزه هنر و همپوشانی و همگرایی‌های این حوزه نیاز به تدوین سند توسعه هنر احساس شد اگر چه ممکن است در بعضی از شاخه‌های هنر نیاز به سند مستقل داشته باشیم.
الگوی مدنظر در طراحی سند توسعه هنر، بیانیه گام دوم انقلاب است
در ادامه جلسه محمدمجتبی حسینی، معاون امور هنری وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با بیان اینکه در پیمایش وضعیت موجود در حوزه هنر با نارسایی‌های آماری مواجه شدیم، افزود: بر اساس تحقیقات گسترده انجام شده وضعیت هنر در کشور حالتی نامتوازن و نامتعادل دارد به عنوان مثال در موضوع منابع انسانی و رویدادها توسعه خوبی داشته‌ایم اما در زیرساخت‌ها دچار فقدان و کمبود منابع هستیم.
وی ادامه داد: موضوعات مرتبط با مجموعه هنر مورد بررسی قرار گرفت و پیش نویس اولیه تهیه شده سند توسعه هنر به معاون اول رئیس جمهور ارائه شد و جلساتی با نمایندگان دستگاه‌های مختلف مرتبط با هنر تشکیل و این پیش‌نویس ویرایش شد.
معاون هنری وزارت ارشاد تأکید کرد: در طراحی سند توسعه هنر بیانیه گام دوم انقلاب که ۸ محور آن اشاره به هنر دارد به عنوان الگو مدنظر بوده است.
حسینی در تشریح مصداقی از اقتصاد هنر در کشور گفت: در آخرین حراج‌های منطقه خاورمیانه ۴۴درصد از فروش متعلق به هنرمندان ایرانی بوده است و همینطور در لیست ده نفره از گرانقیمت‌ترین هنرمندان خاورمیانه ۴ هنرمند ایرانی در این لیست قرار دارد.
وی تأکید کرد: این ظرفیت فوق‌العاده هنرمندان ایرانی ایجاب می‌کند برای هنر قدم شایسته‌ای برای استفاده از آن در راستای منافع ملی برداشته شود.
ارائه پیش‌نویس سند توسعه هنر
در ادامه محسن فراهانی از اعضای تدوین پیش‌نویس سند توسعه هنر با اشاره به اینکه تدوین این سند بر مبنای ۶ گام انجام شده است، افزود: در گام اول مدل‌های توسعه هنر مانند مدل بنیاد هنرهای انگلستان جدید برای صنایع فرهنگی، مدل کارکنان و صنایع خلاق فرهنگی، مدل چرخه فرهنگی یونسکو و مدل دوایر متحدالمرکز تراسبی که بسیاری از اسناد هنر بر اساس این مدل منتشر می‌شود مورد بررسی قرار گرفت.
فراهانی ادامه داد: در گام دوم اقتصاد هنر در دنیا بررسی شد که طبق آخرین آمار، حوزه فرهنگ و صنایع خلاق درآمدی نزدیک به ۲،۲۵۰ میلیارد دلار و با ۲۹ میلیون شغل را در دنیا تجربه کرده است.
وی اظهار داشت: وضعیت موجود هنر در کشور بر اساس شاخص‌های مختلفی در گام سوم بررسی شده است که مطابق بررسی‌های انجام شده درمورد وضعیت برگزاری رویدادهای هنری، در سال ۱۳۹۷ تعداد ۴۴۸ جشنواره ملی و استانی در کشور برگزار شده است.
فراهانی درمورد وضعیت برگزاری نمایشگاه‌های هنرهای تجسمی در کشور تصریح کرد: در سال ۱۳۹۳ تعداد نمایشگاه‌های تجسمی در کشور با افت فاحشی همراه بوده است که این گونه تغییرات دفعی چه با کاهش همراه باشد یا افزایش، نشان از نبود نظام منسجم در امر مدیریت و برنامه‌ریزی این رویدادها دارد.
وی در تشریح بررسی وضعیت اجرای نمایش در کشور تأکید کرد: عناوین نمایش حدود ۱.۵برابر و تعداد دفعات نمایش ۲.۶ برابر و تعداد تماشاگران بیش از ۷ برابر بین سال های ۸۵ تا ۹۷ رشد داشته است که نشان‌دهنده افزایش قابل توجه استقبال مردم از تئاتر و هنرهای نمایشی است.
فراهانی اضافه کرد: همچنین وضعیت اجرای صحنه‌ای موسیقی در کشور و فعالیت خانه‌های مد مورد بررسی قرار گرفته، که آمار نشان می‌دهد تعداد اجراهای صحنه‌ای و صدور مجوز برای خانه‌های مد افزایش قابل توجهی داشته است.
وی گفت: تصدی گری غیرضروری دولت در فعالیت های هنری و کمبود نهادهای توانمند در بخش خصوصی به عنوان یکی از چالش‌ها در بررسی وضعیت نهادها، مدیریت و برنامه‌ریزی در بخش هنر مطرح است.
فراهانی در تشریح بررسی وضعیت موجود بودجه بخش هنر خاطرنشان کرد: در سال ۱۳۹۷، تنها ۲.۵ درصد از کل بودجه عمومی دولت، سهم امور فرهنگی، تربیت بدنی و گردشگری بوده است.
وی درمورد بررسی وضعیت موجود دانشجویان بخش هنر تصریح کرد: در سال ۱۳۶۷، تعداد دانشجویان رشته هنر پنج هزارو ۶۳۰ نفر به ۲۹۶ هزا رو ۱۱۰ نفر در سال ۱۳۹۷ رسیده است. اما در نظام آموزشی هنر، صنفی و تأمین اجتماعی برای فارغ¬التحصیلان بخش هنر ضعیف است و اشتغال به کار غیرمتناسب با تحصیلات و تخصص بسیاری از اهالی هنر بسیار زیاد مطرح است.
فراهانی گفت: فرهنگ هنر با شاخص‌های مختلفی بررسی شد و طبق تحقیق انجام شده در سال ۱۳۹۶، افرادی که مورد بررسی قرار گرفتند ۹۵درصد اعلام کردند که به تئاتر و کنسرت نرفته‌اند، همینطور ۸۱درصد سینما نرفته‌اند.
به گفته فراهانی، در گام چهارم و پنجم نیز راهبردها، طرح‌ها و پروژه‌های مربوط به توسعه هنر در اسناد بالادستی و برنامه‌های راهبردی توسعه فرهنگ و در سایر کشورها مورد بررسی قرار گرفته است.
فراهانی در تشریح گام ششم با عنوان "تدوین چشم‌انداز، راهبردها، طرح‌ها و اقدامات کلیدی توسعه هنر" گفت: مبانی طراحی وضعیت مطلوب نظام هنری کشور بر اساس تمامی اسناد بالادستی قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران مانند اصول سیاست فرهنگی کشور، چشم‌انداز ۲۰ ساله کشور، قانون برنامه ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور، بیانیه گام دوم انقلاب اسلامی و... پیشنهاد شده است.
وی تأکید کرد: چشم انداز کلان نظام هنری کشور در سند توسعه هنر در ۱۰ محور اصلی پیش‌بینی شده است که بر مبنای این چشم‌انداز، راهبردها، سیاست‌ها و برنامه‌ها در سند توسعه هنر طراحی شده است.
فراهانی در مورد حمایت‌های مالی گفت: انتظار داریم افزایش سهم هنر از بودجه عمومی کشور، اختصاص سهم مناسب برای هنر در صندوق توسعه ملی، افزایش سهم هنر در صندوق توسعه فناوری‌های نوین و افزایش سهم هنر در صندوق توسعه صادرات پیگیری و لحاظ شود.
وی درمورد مشارکت سازمان‌ها و دستگاه‌های دولتی با وزارت فرهنگ برای توسعه هنر تصریح کرد: انتظار می‌رود که هر کدام از دستگاها سهم مشخصی از بودجه عمومی برای حمایت از توسعه محصولات و خدمات هنری اختصاص دهند.
غلبه وجه توصیف بر وجه تحلیل در پیش‌نویس سند توسعه هنر
محسن حاجی‌میرزایی، وزیر آموزش و پرورش درمورد پیش‌نویس سند توسعه هنر به طرح چند سوال در این خصوص پرداخت و گفت: در پیش‌نویس سند توسعه هنر، وجه توصیف بر وجه تحلیل غلبه دارد.
وی ادامه داد: این سوال مطرح است که با بررسی وضعیت دنیا و خاورمیانه در حوزه هنر، جمع بندی نهایی از این مطالعه بین المللی چیست.
وزیر آموزش و پرورش اضافه کرد: با توجه به بررسی وضعیت موجود کشور در حوزه هنر بر اساس شاخص‌های مختلف و نظام پیوستگی این گزاره‌های توصیفی، بر اساس چه منطقی مجموعه این بررسی‌ها به تدوین چشم‌انداز کمک کرده است.
زندگی مردم همواره آمیخته با هنر بوده است
در ادامه جلسه حجت الاسلام محمد قمی، رییس سازمان تبلیغات اسلامی درمورد پیش‌نویس سند توسعه هنر گفت: مقام معظم رهبری در ساحت هنر و فرهنگ در ترسیم وضعیت این حوزه به دیده شدن دشمن تأکید دارند که پیشنهاد می‌کنم این دیدگاه در سند توسعه هنر لحاظ شود.
وی با اشاره به رویکردهای کلان در حوزه هنر ادامه داد: زندگی مردم همواره آمیخته با هنر بوده است و ضرورت دارد در سند توسعه هنر بر تربیت نیروی پیش‌برنده حوزه هنر و توسعه تربیت هنرمند تأکید بیشتری شود.
ضرورت مدل‌سازی داخلی برای سند توسعه هنر
در ادامه بهمن نامور، مطلق سرپرست دانشگاه استاد فرشچیان در مورد پیش‌نویس سند توسعه هنر گفت: این سند نیاز به یک تحلیل کیفی به منظور مشخص شدن وضعیت هنر از لحاظ کیفی دارد.
وی تأکید کرد: دوره حال حاضر، در دوره صنایع خلاق و صنایع نرم زندگی می‌کنیم که مستندترین تعریف از صنایع خلاق، موسیقی، فیلم، طراحی و چندرسانه‌ای، ادبیات، صنایع غذایی و صنایع دستی را شامل می شود.
سرپرست دانشگاه استاد فرشچیان در مورد صنایع دستی و هنرهای سنتی گفت: باید در مدل ایرانی بر صنایع دستی و هنرهای سنتی که برخاسته از روح تمدن کشور است، تمرکز شود.
نامور مطلق تصریح کرد: ضرورت دارد مدل ایرانی و داخلی برای سند توسعه هنر طراحی شود و بر اساس مدل داخلی سند توسعه هنر تدوین شود.
وی در پایان خاطرنشان کرد: این اشتباه است که در چشم انداز به کمک دولت در حوزه مالیات، عوارض، بودجه و... پرداخته شده است چرا که صنایع خلاق با توجه به پشتوانه زیبایی‌شناسی که دارند توانایی حل مشکلات اقتصادی دارند و به دولت‌ها کمک اقتصادی می‌کنند.
ضرورت توجه به هنر رایانه‌ای در سند توسعه هنر
محمدعلی کی‌نژاد، عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی با اشاره به اینکه شورای عالی انقلاب فرهنگی به خصوص در زمانی که مقام معظم رهبری رئیس این شورا بودند، مصوبات بسیار خوبی در حوزه هنر داشته است، گفت: ضرورت دارد در تدوین سند توسعه هنر، مصوبات شورای عالی انقلاب فرهنگی در حوزه هنر لحاظ و مورد بررسی قرار گیرد.
وی ادامه داد: با توجه به اینکه در ۴۰ سال اخیر در حوزه هنر افتخارات بسیاری در این حوزه داشته‌ایم و باید برای این حرکت‌های هنری انجام شده مدل توسعه‌ای طراحی شود.
کی‌نژاد بر ضرورت توجه به هنر رایانه‌ای تأکید کرد و پیشنهاد داد: حتماً در سند توسعه هنر یک بند برای موضوع هنر رایانه‌ای اختصاص یابد.
در ادامه حجت‌الاسلام محمدحسین نواب مدیر مدرسه اسلامی هنر گفت: در پیش‌نویس سند توسعه هنر بدون اینکه نسبت هنر به حکومت مشخص شود به موضوع اقتصاد هنر پرداخته شده است، که باید اصلاح شود.
وی ادامه داد: صنایع دستی مانند فرش درآمد بالایی برای اقتصاد دارند که نباید به سادگی از قابلیت درآمدزایی صنایع دستی گذشت.
مبلدین هنر تأثیرگذارترین مؤلفه توسعه هنر
در ادامه محمدمهدی دادمان رئیس حوزه هنری با بیان اینکه الگوی حکمرانی در حال تغییر و تحول است، افزود: بخشی از این تغییر به علت توسعه بخش فضای سایبری و بخشی نیز به دلیل تغییر بافت‌های اجتماعی است.
وی با اشاره به موضوع توسعه هنر، ادامه داد: مبلدین هنر که همان هنرمندان هستند، مهم‌ترین و تأثیرگذارترین مؤلفه در توسعه هنر را دارند و ضرورت دارد جهانی که هنرمندان در آن زیست می‌کنند، درک کرد.
رئیس حوزه هنری با بیان اینکه جهان هنر مختصات خاص خودش را دارد، خاطرنشان کرد: برای اثرگذاری در هنر مؤلفه‌های خاص آن باید طراحی شود و با توجه به تغییر الگوی حکمرانی نیاز به طراحی منطق‌های جدید دارد.
حل چالش‌های دینی حوزه هنر به‌وسیله سند توسعه هنر
در ادامه حجت‌الاسلام والمسلمین احمد واعظی رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، با بیان اینکه سند توسعه هنر باید مبتنی بر یک نظریه توسعه باشد، افزود: وضعیت‌سنجی حوزه هنر صرفاً نباید بر اساس فضای فیزیکال باشد چرا که فضای مجازی و فضای سایبری تأثیر به‌سزایی در حوزه هنر دارد.
وی، تصریح کرد: با توجه به اینکه اسناد دیگری نیز در حوزه هنر در حال تدوین است، ضرورت دارد سند توسعه هنر هم‌نوایی با آن اسناد داشته باشد و تفاوت محتوایی نداشته باشد.
رئیس دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم، با اشاره به چالش‌های دینی در توسعه هنر، تأکید کرد: در سند توسعه هنر راهبردی برای کمک به حل چالش‌های دینی حوزه هنر تدوین شود.
حجت‌الاسلام واعظی، افزود: در سند توسعه هنر تربیت مباحث مربوط به فلسفه هنر و مطالعات نظری هنر نیز باید لحاظ شود.
پیوست فرهنگی و دینی برای سند توسعه هنر تهیه شود
بلخاری رئیس انجمن آثار و مفاخر فرهنگی، گفت: این نگرانی وجود دارد که در دادوستد هنری جهان، فرهنگ پنهانی حاکم است که بر شکل‌گیری آثار هنری آینده مؤثر است.
وی با بیان اینکه باید برای سند توسعه هنر مبانی و مقدمه‌ای در حوزه هنر اسلامی تهیه شود، تأکید کرد: سند توسعه هنر نیاز به یک پیوست فرهنگی و دینی دارد و مسائل دینی و فقهی لحاظ شود.