«سید هادی سیدافقهی» در گفت‌وگو با خبرنگار سیاسی ایرنا با اشاره به سفر رییس کل ستاد نیروهای مسلح به سوریه و امضای توافقنامه همکاری نظامی و امنیتی میان ایران و سوریه گفت: رابطه تهران و دمشق، رابطه‌ای سرنوشت‌ساز و راهبردی است و این رابطه صرفا سیاسی و دوجانبه مانند دیگر کشورها نیست.
وی ادامه داد: از بدو پیروزی انقلاب اسلامی و آغاز جنگ تحمیلی، سوریه از معدود کشورهای عربی حامی ایران بود و به واسطه نزدیکی با لیبی، تامین‌کننده برخی از نیازمندی‌های نظامی ایران مانند موشک بود. این رابطه دوستانه میان ایران و سوریه، تا آغاز بحران سوریه در سال ۲۰۱۱ باقی ماند.
این کارشناس مسائل غرب آسیا با بیان اینکه روابط تهران و دمشق پس از آغاز بحران در سوریه، راهبردی‌تر و نزدیک‌تر از قبل شد، اظهار داشت: با وجود آنکه وضعیت سوریه با همان شدت و حدت سال‌های ابتدایی نیست اما این بحران به شکلی باقی مانده است. چرا که هم‌اکنون نیز در بخش‌هایی از سوریه از جمله در منطقه ادلب و همچنین شمال و شمال شرق سوریه بحران وجود دارد.
سیدافقهی با بیان اینکه حضور نظامی ایران در سوریه به شکل مستشاری و بنا به دعوت رسمی دولت این کشور بوده است، تصریح کرد: سوریه در خط مقدم مقابله با اسرائیل و از کشورهای عضو محور مقاومت است و بنا به تاکیدات اکید مقام معظم رهبری، در حال توسعه راهبردی و همه جانبه روابط با این کشور در همه حوزه‌ها هستیم.
وی خاطرنشان کرد: بسیاری از مناطق سوریه از دست تروریست‌ها آزاد شده و دولت این کشور بر آنها اعمال حاکمیت می‌کند. در برخی از مناطق هم، قبایل و گروه‌هایی که قبلا جزو گروه‌های معارضه بودند، به دنبال مصالحه بوده و خواهان آشتی و توافق با دولت سوریه هستند. نقاط کوچکی از سوریه مانند ادلب، در دست تروریست‌ها است و برخی از مناطق در شمال و شمال شرق سوریه تحت اشغال ترکیه و آمریکا هستند.
این دیپلمات پیشین با بیان اینکه با فاصله گرفتن سوریه از حالت جنگی، اقدامات برای بازسازی این کشور آغاز شده است، ابراز داشت: پس از سفر چندی قبل محمدجواد ظریف به دمشق، اکنون رئیس ستاد کل نیروهای مسلح به سوریه رفته و یک توافقنامه همکاری میان دو کشور در زمینه نظامی، امنیتی و انتقال فناوری میان دو کشور امضا شده که از اهمیت زیادی برخوردار است.
سیدافقهی با بیان اینکه فناوری‌ای که قرار است در این همکاری‌ها میان دو کشور انتقال داده شود، عمدتا برای مقابله با رژیم صهیونیستی است، عنوان کرد: از مهمترین توافقات، استفاده ارتش سوریه از سامانه‌های پدافندی ایرانی به ویژه منظومه پدافندی باور ۳۷۳ است که از نوع استفاده همانند سامانه موشکی اس ۳۰۰ روس‌ها است که به سوریه فروخته‌اند اما هنوز فعال نشده است.
وی با بیان اینکه با امضای این توافق، سطح همکاری‌ها و روابط ایران و سوریه ارتقا می یابد، یادآور شد: سطح همکاری‌ها تا پیش از این توافق، بیشتر مستشاری بود که بنا به دعوت رسمی دولت سوریه و برای حفاظت از تمامیت ارضی این کشور و مقابله با تروریست‌ها انجام می شد اما هم‌اکنون همکاری‌ها متنوع تر و راهبردی‌تر شده و به سطح معناداری رسیده است.
این تحلیلگر مسائل سیاست خارجی با تاکید بر اینکه تا پیش از توافق جدید ایران و سوریه، چشم‌انداز کاملی از روابط دو کشور و تعاریف جامعی از همکاری‌ها وجود نداشت، بیان کرد: ایران و سوریه، تا قبل از توافق جدید، توافقاتی میان یکدیگر داشتند اما هر توافقی، برد خاص و سقف زمانی مشخص داشت که اکنون این توافق، همکاری‌ها را کامل‌تر می‌کند.
سیدافقهی با بیان اینکه برای تهیه این سند، دو سال زمان صرف شده است، گفت: هم‌اکنون سطح، ظرفیت و سقف زمانی همکاری‌ها تعریف شده و نکته مهم دیگر آن است که موضوع از قلم افتاده‌ای وجود ندارد هرچند ممکن است مکمل‌هایی به این توافق اضافه شود.
وی افزود: توافق جدید ایران و سوریه به مثابه امضای یک پیمان میان دو کشور بوده و از این به بعد، هر کسی که در سوریه حاکم باشد، چه بشار اسد و چه غیر بشار اسد، ارزش این توافق از بین نمی‌رود. در واقع، این توافق همکاری‌ها از سطح تاکتیکی و مستشاری به سطح راهبردی ارتقا می‌دهد و متناسب با تحولات سوریه یعنی مقابله با تروریسم و اشغالگری تعریف شده است.
این کارشناس مسائل سوریه درباره نقش ترکیه در سوریه اظهار داشت: ترکیه همچنان به دخالت‌های خود در سوریه و عراق ادامه می‌دهد که به نفع منافع این کشور نیست و ترکیه را با چالش‌های جدی روبه‌رو می‌کند. آنها اکنون به بهانه مقابله با پ‌ک‌ک، شمال عراق را اشغال کرده‌اند. در شمال سوریه هم به امتداد ۲۰۰ کیلومتر و به عمق ۳۰ کیلومتر وارد خاک سوریه شده‌اند.
سیدافقهی اضافه کرد: وقتی ایران، روسیه و ترکیه در مورد وضعیت سوریه رایزنی می‌کنند و وضعیت ادلب و حلب بررسی می‌شود، ترکیه قول‌هایی می‌دهد و حتی پای سندها را امضا می‌کند اما در مقام عمل، به وعده‌های خود عمل نمی‌کند. این اقدامات موجب بی‌اعتمادی به ترکیه می‌شود.
وی با بیان اینکه همکاری‌های ایران و روسیه و همچنین همکاری‌های روسیه و سوریه ارتباطی به امضای توافق جدید میان تهران و دمشق ندارد، تصریح کرد: توافق جدید امضا شده، یک سند همکاری‌های دوجانبه است. با این حال، برخی مقامات سوریه از بعضی رفتارهای روسیه گلایه‌مند هستند و می‌گویند روس‌ها از شفافیت کامل برخوردار نیستند.
این دیپلمات پیشین با بیان اینکه البته روس‌ها در چندین نوبت تاکید کرده‌اند که هدف حضورشان در سوریه همکاری یا مقابله با اسرائیل نیست، خاطرنشان کرد: روس‌ها می‌گویند هدف حضورشان در سوریه، مقابله با تروریسم و عدم تجزیه این کشور است. این خط قرمز آنها است و تاکید کرده‌اند جزو محور مقاومت نیستند بلکه جزو محور مقابله با تروریسم هستند.
سیدافقهی با تاکید بر اینکه هم ایران و هم سوریه به روسیه گفته‌اند نباید مانع برخورد و مقابله با توطئه‌های اسرائیل شود، ابراز داشت: گاهی ما شاهد نوعی اغماض روس‌ها در برابر تجاوزات رژیم صهیونیستی به خاک سوریه هستیم. آنها می‌گویند قرار نیست ما وارد معرکه شما شویم. به همین خاطر، این توافق ضمن رفع تحفظات روس‌ها، موجب برگرداندن بازدارندگی و ایجاد توازن لازم به نفع سوریه در برابر تجاوزات اسرائیل می‌شود.